108 lat temu urodził się Jan Świderski
Aktor i reżyser teatralny, filmowy, telewizyjny i radiowy, lektor, pedagogUrodził się 14 stycznia 1916 w Chmielińcu. Zmarł 18 października 1988 roku w Warszawie.
Początkowo studiował prawo na Uniwersytecie Warszawskim, ale szybko zmienił zainteresowania i w roku 1938 ukończył Wydział Aktorski warszawskiego Państwowego Instytutu Sztuki Teatralnej, by podjąć pracę w Teatrze Polskim w Poznaniu. W czasie okupacji hitlerowskiej prowadził konspiracyjny teatrzyk w Krakowie. Po wojnie, w roku 1948 otrzymał dyplom aktorski łódzkiej PWST, ale wcześniej grał w teatrach Białegostoku i Lublina. Od roku 1949 związał się z teatrami warszawskimi - Polskim, Dramatycznym, a od roku 1966 do końca swoich dni pracował w Teatrze Ateneum. Był wybitnym pedagogiem, wychowawcą kilku pokoleń aktorskich w stołecznej PWST, w której od roku 1949 był profesorem, a w latach 1952 -1963 pełnił funkcję prorektora tej uczelni.
Szczególnie wielkie zasługi położył dla polskiego teatru jako aktor i reżyser. Stworzył niezapomniane kreacje, m.in. w "Romulusie Wielkim", "Cenie", repertuarze klasycznym i współczesnym, światowym i polskim. Zapisał się w pamięci jako jeden z najwybitniejszych aktorów Teatru TV w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych. W opiniach innych artystów Jan Świderski uchodził za mistrza. Uważał, że na scenie gra siebie, ale lubił role przewrotne. Zwykł był mawiać swoim studentom, że gra aktorska nie polega na udawaniu, że zmienia się w kogoś innego, ale na pokazywaniu siebie w inny sposób, w okolicznościach fikcyjnych. Gram siebie, a w zależności od roli zmieniam pozornie swój wygląd, mówił. Był mistrzem charakteryzacji. Znany z ciętego języka, nie przepuszczał okazji do pojedynków słownych, z których zawsze wychodził zwycięsko. Znacznie mniej szczęścia miał do filmu. Zagrał wprawdzie kilkadziesiąt ról filmowych, ale nie były to szczególne osiągnięcia ("Zakazane piosenki", "Pierwsze dni", "Kariera", "Dom bez okien", "Troje i las", "Daleka jest droga", "Popioły", "Spirala", "Pełnia" i inne).
Był laureatem nagród państwowych w latach 1950, 1964 i 1976. Pisano wtedy o śmierci króla sceny.
Odznaczenia i nagrody:
- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1976)
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1959)
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1955)[2]
- Order Sztandaru Pracy I klasy (1964)
- Złoty Krzyż Zasługi (1953)
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (1955)[3]
- Medal 30-lecia Polski Ludowej (1974)
- Medal 40-lecia Polski Ludowej (1984)
- Brązowy Medal „Za Zasługi dla Obronności Kraju" (1966)
- Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego (1967)
- Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury" (1972)
- Odznaka tytułu honorowego „Zasłużony dla Kultury Narodowej" (1986)
- Złota Odznaka honorowa „Zasłużony Białostocczyźnie" (1980)
- Nagroda Państwowa III stopnia za wybitne osiągnięcia aktorskie (1953)
- Nagroda Państwowa I stopnia za całokształt osiągnięć w teatrze, filmie i telewizji – dwukrotnie (1961 i 1964)
- Nagroda Komitetu do Spraw Radia i Telewizji za rolę Pacały w spektaklu telewizyjnym Ucieczka z Betlejemu Edmunda Niziurskiego i Burmistrza w słuchowisku radiowym Towarzysz N Jerzego Krzysztonia (1965)
- "Złoty Ekran" – dwukrotnie (1965 i 1966)
- Nagroda Komitetu do Spraw Radia i Telewizji za kreację aktorską w spektaklu Teatru Telewizji Mazepa (1968)
- Nagroda Miasta Stołecznego Warszawy za wybitne osiągnięcia w dziedzinie upowszechniania kultury (1971)
- Nagroda Komitetu do Spraw Radia i Telewizji za wybitne kreacje aktorskie w Teatrze Telewizji oraz Teatrze Polskiego Radia (1972)
- Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia w dziedzinie teatru za całokształt twórczości aktorskiej i reżyserskiej (1973);
- Nagroda na I Festiwalu Słuchowisk Radiowych za kreację aktorską w słuchowisku - - - Radio na podstawie opowiadania Ireneusza Iredyńskiego (1974)
- Nagroda Państwowa I stopnia za wybitne kreacje aktorskie i działalność reżyserską w latach 1974–1975 (1976)
- Nagroda Przewodniczącego Komitetu ds. PRiTV I stopnia za osiągnięcia artystyczne w programach Polskiego Radia i Telewizji Polskiej (1978)
- Nagroda na II Festiwalu Filmów i Widowisk Telewizyjnych w Olsztynie za rolę Ojca w spektaklu Teatru Telewizji Niespodzianka na podstawie sztuki Karola Huberta Rostworowskiego (1978)
- Nagroda na XXIV Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych we Wrocławiu za rolę Profesora Sonnenbrucha w spektaklu Niemcy Leona Kruczkowskiego w Teatrze na Woli w Warszawie (1984)
- Nagroda Przewodniczącego Komitetu ds. PRiTV za wybitną kreację aktorską, rolę Kapitana Nuta w Żeglarzu Jerzego Szaniawskiego w Teatrze Telewizji (1987)
Źródło: Trybuna i Słowo Ludu, FilmPolski