Ciemność i blask. Rzecz o dwóch naturach człowieka

Adaptacja i reżyseria Tadeusz Bradecki. Było to trudne przedsięwzięcie, gdyż w jednym spektaklu mamy ze sobą połączone, aż cztery różne opowiadania Gombrowicza. „Bankiet", „Biesiada u hrabiny Kotłubaj", „Pampelan w tubie" i „Filibert dzieckiem podszyty". Potrzeba kunsztu, by połączyć to wszystko w jedną całość nie zmieniając przy tym oryginalnego gombrowiczowskiego tekstu.

Myśląc o fabule nasuwa mi się zdanie innego znanego polskiego dramaturga – Witkacego. ,,Lepiej jednak skończyć nawet w pięknym szaleństwie niż w szarej, nudnej banalności i marazmie." Bohaterzy wcielając się w coraz to nowe postacie wydobywają na wierzch i okraszają groteską frustracje rodzinne, słabości dygnitarzy, kompleksy mieszczan i przebiegłość klas niższych. Obnażają to kim jesteśmy dla kogoś, kim chcielibyśmy być dla innych. Uwydatnia się tu gombrowiczowska próba wniknięcia do samego wnętrza człowieka. Zbadania tego kim jesteśmy z całą naszą fizycznością i metafizycznością.

Scenografia pełni w przedstawieniu ważną rolę. Odpowiedzialna za nią Hanna Wójcikowska-Szymczak stworzyła atmosferę wykwitności i dystyngowności zarówno w elementach będących na scenie jak i kostiumach. Stanowi to pewien kontrast do poszukiwań tego kim jesteśmy. Do tego, że człowiek często kreuje się na zupełnie innego niż sam w rzeczywistości jest. Również kostiumy pełnią symboliczną rolę. Rozdzielają ludzką naturę. Powierzchownie pokazują naszą pychę, egoizm i siłę którą staramy się przykryć nasze słabości i lęki.

Dla widza nieco kłopotu może sprawić przeskok, gdy aktorzy wcielają się z jednej postaci w drugą. Po zmianie następuje chwila dysonansu, by widz mógł wczuć się w nowego bohatera. Jednak wszystko dzieje się to tak płynnie, że wspomniany dysonans szybko się zaciera i staje pięknie brzmiącym akordem.

Czujemy, że reżyser stanął na wysokości zadania i stworzył nić porozumienia z aktorami. By jeden mógł grać siebie dla pozostałych czterech i tych czterech dla tego jednego. W tej sztuce nie ma postaci drugo i trzecioplanowych. Każdy aktor przez cały czas trwania spektaklu jest głównym bohaterem.

Widownia czuła się zaangażowana w odbiór spektaklu. Żywe reakcje w postaci śmiechu podczas zabawnych dialogów czy elementów gry scenicznej sprawia, że nawiązuje się relacja aktor-widz. Widz jednak staje się nie tylko biernym obserwatorem ale także poprzez swoje reakcje współdziała i współpracuje.

Bez wątpienia, Tadeusz Bradecki posiada potrzebne narzędzia zarówno intelektualne jak i techniczne potrzebne do zaprogramowania i zrealizowania gombrowiczowskich tekstów. Reżyserował je wiele razy z dobrym i bardzo dobrym skutkiem. Jego pierwszym spotkaniem z tym autorem była „Operetka" w Starym Teatrze w Krakowie zrealizowana w 1988 roku przez znakomity zespół aktorski złożony z takich postaci jak Jan Peszek, Ewa Lassek, Tadeusz Huk, Stefan Szramel, Dorota Segda, Edward Dobrzański, Piotr Skiba, Tomasz Obara czy Jerzy Grałek. W roku 2000 powstała „Iwona, księżniczka Burgunda" w Teatrze Nowym w Poznaniu, w 2016 „Opętani" w Teatrze Słowackiego w Krakowie.

W „Bankiecie" zagranym na tegorocznym Festiwalu w Radomiu, Bradecki znakomicie poprowadził zespół przez cztery całkowicie odmienne narracje gombrowiczowskie utrzymując jednak (w różnym natężeniu), ich wspólny paranoiczny nastrój jaki zawarł Gombrowicz w swoich utworach z tamtego okresu. Reżyser zostawił przy tym to, co niezwykle ważne u Gombrowicza, a mianowicie przerażające poczucie humoru, które z pozoru bardzo widza rozśmiesza, ale za chwilę powoduje refleksję i poczucie strachu a nawet przerażenia opisywaną sytuacją. Szczególnie dotyczy to fragmentów mających odniesienia do naszych czasów, ze szczególnym uwzględnieniem wydarzeń wręcz bieżących.

Rzadko się zdarza, żeby w tak trudnym realizacyjnie przedstawieniu tak dobrze współgrały z sobą wszystkie elementy z jakich zazwyczaj składa się spektakl. Scenografia, kostiumy, muzyka i przede wszystkim mądry, wrażliwy, sprawny oraz doświadczony zespół aktorski: Agnieszka Bała, Dorota Lulka, Rafał Kowal, Szymon Sędrowski i Dariusz Szymaniak zaprezentowali radomskiej publiczności na wskroś smakowitą teatralną ucztę. Ucztę estetyczną i intelektualną. Spojoną w interesujące, mocne i prawdziwe przedstawienie traktujące z wielką miłością i mądrością teatr, a w szczególności teatralną publiczność.

Wartości nie za często goszczące na naszych scenach.