szczególny wzrost napięcia, zawikłanie akcji i skomplikowanie stosunków między postaciami przed katastrofą lub perypetią dramatyczną, np. w „Antygonie” dramatyczne spotkanie Kreona z Hajmonem po wydaniu wyroku na tytułową bohaterkę, po którym następuje katastrofa, poprzedzona daremną próbą polubownego rozwiązania konfliktu.

Źródło: www.aict.art.pl

(1926-2007), tancerz i choreograf, twórca i dyrektor Polskiego Teatru Tańca w Poznaniu (1973-87). Autor opracowania choreograficznego do m.in. „Odwiecznych pieśni" Mieczysława Karłowicza (1975), „Stabat Mater" Krzysztofa Pendereckiego (1976), spektaklu wg utworów Beatlesów „Yesterday" (1981).

Źeódło: http://www.aict.art.pl/

tekst wypowiadany przez [porównaj:] konferansjera; rodzaj spoiwa łączącego samodzielne skecze, piosenki, monologi będące elementami składanki estradowej (kabaretowej).

Źródło: http://www.aict.art.pl/

(1904-1985), w książce meldunkowej występuje jako tłumaczka. Istotnie, przełożyła kilka tekstów dla teatru, już przed wojną prowadziła też w Warszawie agencję tłumaczeń. Jednakże przede wszystkim była przyjaciółką Karola Szymanowskiego, sekretarką i opiekunką spuścizny po kompozytorze. Wraz z Jerzym Waldorffem wydała książkę "Gorzka sława, rzecz 0 Karolu Szymanowskim". W Skolimowie zamieszkała w 1981 roku.

Źródło: G. Michalik, "Hamlet w stanie spoczynku. Rzecz o Skolimowie"

1) Hrmonogram przedstawień danego teatru w danym okresie (zazwyczaj miesiącznym) ogłaszany z wyprzedrzeniem i pozwalający widzom zaplanować wizytę na dogodny dla nich dzień. Układ repertuaru stanowi jeden z ważniejszych elementów organizacji pracy teatru - jego przyjęcie wiąże się z koniecznością przestrzegania przyjętych dat, a także dostosowaniem do oczekiwań i potrzeb publicznośći. Teatry zachowujące taki model organizacji określane są mianem repertuarowych.
2) Ogół przedstawień wystawianych w danym okresie przez poszczególne teatry lub grupy teatrów. Stanowi przedmiot badań historyczno - teatralnych, które wykorzystują analizę doboru sztuk i częstotliwości przedstawień jako jeden z elementów charakterystyki badanego teatru.
3) Ogół sztuk danego typu możliwych do wystawienia w teatrze, zasób dostępnej produkcji dramatycznej, np. repertuar klasyczny, czy repertuar polski.

ak
Źródło: Słownik teatru

(fr. théâtre des femmes, ang. woman's theatre, niem. Frauentheater, hiszp. teatro de mujeres, ros. meamp жeнcкuй)

Nazwa w sposób ogólny określająca dramaty, których autorkami są kobiety, teatr, w którym przedstawienia są inscenizowane bądź grane przez kobiety, lub dramaturgię czy teatr, w których poruszana jest kobieca tematyka. Pozostaje jednak sprawą wątpliwą, czy nazwa ta rzeczywiście określa jakiś specycficzny typ dramatu lub teatru. Szczególną odmianą teatru kobiecego jest teatr feministyczny jako rodzaj teatru walczącego w imię ideologii reprezentowanej przez ruchy feministyczne.

ak
Źródło: Słownik terminów teatralnych

Zjawisko w teatrze współczesnym polegające na wykorzystywaniu przez twórców elementów różnorodnych kultur i tradycji teatralnych, zarówno w celu ukazania ich odmienności, uzyskania zaskakującego efektu artystycznego, jak i dla odnalezienia ponadkulturowych zasad działania w sytuacji przedstawienia. Ten pierwszy nurt reprezentują niektóre spektakle A. Mnouchkine i P. Brooka. Szczególną formą teatru interkulturowego są prace prowadzone w krajach Afryki, Ameryki Południowej i Australii, gdzie dąży się do ukazania specyfiki tradycji rodzimych poprzez ich zderzenie z teatrem Zachodu i do stworzenia własnej formy przedstawień poprzez połączenie właściwych danej kulturze obyczajów i technik ciała z elementami różnorodnych tradycji obcych.

Źródło: Słownik teatru

Część sztuki teatralnej, po której zazwyczaj zapada kurtyna, wydzielona za względu na potrzebę zmiany dekoracji.

Źródło: Słownik polskiego teatru

Ogół działań teatralnych podejmowanych w związku z edukacją na poziomie podstawowym i średnim. W jego obrębie wyróżnić można dwa typy: odmianę teatrów amatorskich działających przy instytucjach oświatowych oraz prace teatralne stanowiące część procesu kształcenia i wychowania. Teatr szkolny ma specyficzny charakter związany z celami wychowawczymi i edukacyjnymi uznawanymi za nadrzędne wobec celów artystycznych. Początki teatru szkolnego wiąże się z rozwojem humanizmu europejskiego w XV- XVI wieku i przedstawienia dramatów łacińskich, których wykonawcami byli uczniowie i studenci. Największe znaczenie osiągnął teatr jezuicki. Oprócz jezuitów działalność teatralna w XVII i XVIII wieku prowadzona była m.in. przez szkoły zakonne pijarów, teatynów i bazylianów, a także szkoły innowiercze. W Polsce szczególne znaczenie miała w XVIII wieku zreformowana przez S. Konarskiego scena pijarska, na której prezentowano tragedie wzorowane na dramatach francuskiego klasycyzmu. Od XIX wieku teatr szkolny działa jako ważny element uzupełniający proces edukacji, w Polsce współczesnej ściśle powiązany z nauką języka polskiego, a także języków obcych.

ak
Źródło: Słownik Polskiego Teatru

(1907-2006), aktorka. Związana m.in. ze scenami Kielc, Radomia i Olsztyna. Występowała także dla
emigrantów, m.in. w Londynie i w Paryżu, Zamieszkała w Skolimowie w 1998 roku.

Źródło: G. Michalik, "Hamlet w stanie spoczynku. Rzecz o Skolimowie"

Odmiana teatru bulwarowego; lekkie widowisko o ograniczonej liczbie aktorów i skromnych dekoracjach, wystawiane pod gołym niebem.

Źródło: Słownik teatru polskiego

Gosudarstwiennyj Institut Tieatralnowo Iskusstwa – Państwowy Instytut Sztuki Teatralnej w Moskwie (obecnie RATI – Rossijskaja Akademia Tieatralnowo Iskusstwa, Rosyjska Akademia Sztuki Teatralnej), słynna rosyjska szkoła teatralna, jeden z najważniejszych ośrodków edukacji teatralnej kraju. Wywodzi się z założonej pod koniec XIX w. Szkoły Muzyczno-Dramatycznej Moskiewskiego Towarzystwa Filharmonicznego, z którym jako nauczyciel aktorstwa dramatycznego współpracował Włodzimierz Niemirowicz-Danczenko. W czasach Związku Radzieckiego poza studentami z Rosji i republik radzieckich w GITIS-ie studiowali też wybrani młodzi artyści z krajów bloku socjalistycznego w tym z Polski (m.in. Jerzy Jarocki, Alina Obidniak). Jerzy Grotowski był studentem Instytutu od końca sierpnia 1955 do początków kwietnia roku następnego. Największym odkryciem miesięcy spędzonych w Moskwie była wciąż wówczas skazana na zapomnienie tradycja jego największych uczniów – Wsiewołoda E. Meyerholda i Jewgienija B. Wachtangowa. Dokonania i idee tego pierwszego odkrywał w czasie studiów w archiwum GITIS-u, badając zwłaszcza dokumentację pracy nad Rewizorem (podobno do pokojów mieszczących te zakazane materiały wpuszczała go nocą staruszka archiwistka, która miała wielki sentyment do Polaków). Z tradycją tego drugiego zapoznać się mógł niejako z pierwszej ręki dzięki Jurijowi Aleksandrowiczowi Zawadskiemu, pod którego opieką studiował reżyserię.

Źródło: Encyklopedia na http://www.grotowski.net/

Najważniejszy polski teatr pantomimiczny założony w 1956 roku przez H. Tomaszewskiego. Do 1958 roku działał jako Studio Pantomimy przy Państwowych Teatrach we Wrocławiu, po czym uzyskał status teatru zawodowego, a w 1959 został upaństwowiony. Do śmierci Tomaszewskiego w 2002 roku był teatrem autorskim.

ak

Źródło: Słownik teatru

Afisz, dzieło sztuki drukarskiej i poligraficznej, powstałe w XVII w. Rozpowszechnione (również w Polsce) w XVIII w. jako œśrodek reklamowy - reklama, ogłoszenie, zwykle drukowane, umieszczane w miejscach widocznych, powiadamiające o imprezie publicznej, m.in.: afisz teatralny, filmowy, cyrkowy, okolicznoœściowy. W XIX w. afisz został w wielu funkcjach zastąpiony przez plakat.

uwagi narratora dotyczące świata przedstawionego, ale pozostające wobec niego na zewnątrz, np. Różno-głosego dotąd monologu Na żadnej jeszcze scenie nie widziano, A przeto staję z objaśnieniem w progu I przepowiadam rzeczy, jak się staną. "Zwolon, Wstęp", Cyprian Norwid

Źródło: http://www.aict.art.pl/

Ujęcie problematyki dramatycznej, które podkreśla służebny charakter tekstu dramatycznego w stosunku do inscenizacji teatralnej, będącej ostateczną i pełną postacią dzieła dramatycznego.

Źródło: Bryk

(1914-2001), krytyk, eseista, recenzent teatralny, pedagog. Od 1968 roku za granica. Początkowo rzecznik realizmu socjalistycznego, od połowy lat 50. zwrócił się w stronę awangardy. Autor głośnych książek "Szkice o Szekspirze" (1961) i "Szekspir współczesny" (1965), w których dokonał reinterpretacji dzieła wielkiego dramaturga. Sądy Kotta wpłynęły na kształt inscenizacji dramatów Szekspira - m.in. Petera Brooka. Ze swoim "romansem" z marksizmem krytyk rozliczył się w książce "Przyczynek do biografii" (1990).

Źródło:http://www.aict.art.pl/

(fr. pièce en un acte, ang. one-act-play, niem. Einakter, hiszp. obra en un acto, ros. одноактная)
Krótka sztuka dramatyczna, grana jednym ciągiem, bez przerwy, trwająca średnio ok. 20-50 min. (Gatunek ten powstał w XVII w (Molière), cieszył się dużym powodzeniem w wieku XVIII, kiedy zaczęto z jednoaktówek komponować całe wieczory teatralne (A.-R. Lesage), i rozpowszechnił się w wieku XIX, a w wieku XX został zawłaszczony przez przedstawicieli dramatycznych awangard (Ratajczak).) Podobnie jak nowela w epice jednoaktówka koncentruje akcję według jednego epizodu, pełniącego funkcję epitasis (gr. napięcie). Rytm akcji jednoaktówki jest przyspieszony, środowisko i sytuacja zarysowane szkicowo i aluzyjnie.

ak
Źródło: Słownik terminów teatralnych

(fr. focalisation, ang. focalization, niem. Fokalisierun, hiszp. focalización, ros. Фoкycupoвaнue)

Zabieg autorski, który służy uwypukleniu jakiegoś składnika utworu w celu podkreślenia jego znaczenia. Chwyt ten, częsty w epice (Genette 1972), stosowany jest również w teatrze. Fokalizacja pozwala na skupienie uwagi na głównych bohaterach czy istotnych momentach akcji; niekiedy polega ona na prezentacji świata z punktu widzenia wyróżnionej postaci dramatycznej. Chwyt ten ujawnia zawsze autora, który w dramacie ukrywa się ze światem przedstawionym.
W teatrze fokalizacja jest często realizowana przez skupienie światła reflektorów na danej postaci czy miejscu. Niekiedy osiąga się ją przez samą grę spojrzeń aktorów lub za pomocą innych środków aktorskich bądź technicznych służących- podobnie jak w filmie- „wykadrowaniu" czy wysunięciu na pierwszy plan jakiegoś fragmentu przedstawionego świata.

ak
Źródło: Słownik terminów teatralnych

termin określający zasadnicze zmiany w sposobie pracy twórczej Jerzego Grotowskiego, formułowania jej celów i rozumieniu własnego miejsca w świecie artystycznym, jakie zaszły na przełomie lat 60. i 70., po zakończeniu prac nad Apocalypsis cum figuris. Wiązały się one z głęboką przemianą osobistą artysty, oznaczając zarazem zasadniczy przełom w jego twórczości. Ich podstawowym elementem było zadeklarowane zakończenie twórczości teatralnej polegającej na przygotowaniu kolejnych przedstawień i rozpoczęcie poszukiwań o odmiennym charakterze, wciąż jednak prowadzonych przy pomocy środków właściwych sztukom przedstawieniowym i dramatycznym. Pierwsze zapowiedzi „wyjścia z teatru" pojawiały się w roku 1969, kiedy Grotowski przy różnych okazjach bardzo wyraźnie mówił o teatrze jako „porzuconym domu" (np. wystąpienie w Brooklyn Academy w Nowym Jorku 22 listopada 1969, którego zapis opublikowano jako Odpowiedź Stanisławskiemu). Oficjalnie i publicznie ogłosił i rozegrał „wyjście z teatru" w auli New York University, w czasie dwóch publicznych spotkań, 12 i 13 grudnia 1969 (ich zapisami są odpowiednio teksty Takim, jakim się jest, cały i Święto). „Wyjście z teatru" wiązało się z jednej strony z ówczesnym przekonaniem Grotowskiego, że najważniejsze potrzeby ludzi jego czasów i kultury wiążą się nie z grą, ale z nieukrywaniem się i ze spotkaniem, a z drugiej strony z poczuciem, że teatr jako określona forma działalności artystycznej żyje jedynie siłą przyzwyczajenia i tradycji, co sprawia, że jako cel nie ma już istotnego znaczenia. Pozwalało to zarazem na stopniowe odsłanianie nieteatralnego celu nadrzędnego, który przyświecał Grotowskiemu od początku jego działalności. Niezależnie od dalszej ewolucji i od faktu, że artysta wielokrotnie wypowiadał się na tematy teatralne, a z czasem uznał teatr jako sztukę tworzenia przedstawień za należącą do tej samej domeny performing arts, w której lokował własne poszukiwania, deklaracje z roku 1970 zachowały swoją moc i Grotowski rzeczywiście do końca życia nie wyreżyserował żadnego spektaklu, a tworzone przez niego i jego współpracowników dzieła nosiły znamiona swoistej antyteatralności. Zarazem „wyjście z teatru" postrzegać trzeba w kontekście historycznym: z jednej strony w ścisłym związku z kontrkulturą, z drugiej – z historycznym sposobem rozumienia pojęcia teatr, w latach 70. wciąż jeszcze mocno związanym z formami wytworzonymi w wieku XIX. Akt dokonany przez Grotowskiego i wynikające zeń konsekwencje stanowiły ważne wydarzenie w dziejach rewolucji teatralnej ostatnich dekad XX w., będąc zwiastunem przełomu performatywnego.

Źródło: Encyklopedia na www.grotowski.net