Rodzaj scenariusza zawierającego szczegółowe informacje o przebiegu przedstawienia, służący do utrwalenia wypracowanego na próbach kształtu poszcególnych scen i jego kontroli przez reżysera i inspicjenta.

ak
Żródło: Słownik teatru

Termin zaproponowany przez A. Artauda w noszącym taki właśnie tytuł tekście napisanym w 1932 roku, a umieszczonym też w książce „Teatr i jego sobowtór" (1938). Oznacza teatr pełniący funkcje bliskie ceremoniom magicznym i posiadający zdolność do tworzenia symbolicznych form pozwalających na powtórzenie najpierwotniejszych i najistotniejszych doświadczeń ludzkich. Poetyckie formuły Artauda zainspirowały w 2 poł. XX wieku wielu artystów dążących do przywrócenia teatrowi skuteczności rytualnej przez odwołanie do obrzędów, mitów i symboli kulturowych, zwłaszcza religijnych.

ak
Źródło: Słownik teatru

Polecenie reżyserskie: zastosuj więcej emocji, wydobądź je z tekstu.

Źródło: Polski - Socjolekt aktorów

(fr. maquillage, ang. make-up, niem. Schminke, hiszp. maquillage, ros. грим)

Makijaż w teatrze ma szczególne znaczenia jako ostatni etap przygotowań aktora przed wejściem na scenę i jako przekaźnik wielu informacji. W pewnych typach teatrów (jak np. kabuki czy kathakali) jest praktykowany jako rodzaj rytualnej ceremonii. Podobnie ceremonialny charakter ma w Théâtre du Soleil, gdzie aktorzy charakteryzują się na oczach publiczności.
Jeśliby nawet wziąć pod uwagę jedynie upiększającą twarz funkcję makijażu, to można by powiedzieć, że sztuka ta jest tak stara jak sam teatr i aktorstwo. Nawet aktorzy greccy, choć nie stosowali makijażu w celach upiększających (występowali przecież w maskach), to w sposób rytualny malowali twarz krwią rytualnego zwierzęcia i mazali ją popiołem. Makijaż mający na celu upiększenie (a jako taki powinien być niewidoczny) zaczęto stosować w XVI wieku. Jego stosowanie ewoluuje do tego stopnia, że w XVIII wieku aktorzy pokrywają sobie szminką całą twarz, a przesada ta doczekała się komentarza jednego ze współczesnych: „Wchodzący na scenę aktorzy mają wygląd wyfiokowanych bawidamków. Królowie i heroiny są tak umalowane, że kolor ich cery przypomina świeżość naszych mleczarek". Różne techniki makijażu (nawet tak niebezpieczne jak np. makijaż zrobiony arszenikiem) miały jednak jeden najważniejszy cel: przystosować kolor skóry do oświetlenia scenicznego; dlatego też zmieniały się one wraz z wprowadzeniem do teatru światła gazowego czy elektrycznego.

ak
Źródło: Słownik terminów teatralnych

działania postaci lub grupy postaci, przeciwne wobec dążeń głównej postaci (lub zasadniczego toru akcji), często stosowana w powieściach przygodowych, utworach dramatycznych; wykorzystywana we wszystkich gatunkach literackich, np. kontrakcja Klaudiusza w "Hamlecie" Williama Szekspira: aby pozbyć się Hamleta, Klaudiusz doprowadza do czasowego usunięcia go ze sceny wydarzeń.

Źródło:http://www.aict.art.pl/

Główna postać dramatu, stanowiąca oś jego akcji i najważniejszą stronę zasadniczego konfliktu. W starożytnym teatrze greckim termin protagonista oznaczał pierwszego aktora, przeciwstawianego początkowo tylko chórowi, a następnie drugiemu i trzeciemu aktorowi. 

ak

Źródło: Słownik teatru

(wł. alto = wysoki, głęboki), niski głos żeński (lub chłopięcy) - niższy od sopranu i mezzosopranu.

Źródło: http://www.aict.art.pl/

(fr. délibération, ang. deliberation, niem. Überlegung, hiszp. Deliberación, ros. paзмьlш лeнue)

Termin z dramaturgii klasycznej, zapożyczony przez nią z retoryki. W dramacie wypowiedź, w której postać ujawnia się- najczęściej w monologu lub w stancach- rozgrywających się w jej wnętrzu konflikt i zmierza do podjęcia decyzji, niekiedy z pomocą swoich doradców. Mówca przedstawia w deliberacji swoje motywacje i argumenty, zastanawiając się przez dłuższy czas nad podjęciem najbardziej korzystnych dla dalszego biegu spraw działań.

ak
Źródło: Słownik terminów teatralnych

(ang.)

1. Termin angielski określający wykonawcę różnorodnych działań: wokalnych, gestycznych, instrumentalnych (pieśniarza, tancerza, mima), który- w przeciwieństwie do aktora jako odtwórcy roli- występuje we własnym imieniu jako człowiek i jako artysta.
2. Inicjator, animator, wykonawca w performances i w happeningach.

ak
Źródło: Słownik terminów teatralnych

Postawa zdominowana przez tragiczny paraliż woli, wynikający z niemożności rozpoznania porządku świata; określenie pochodzi od tytułowego bohatera dramatu Williama Szekspira "Hamlet".

środowiska gwara, wytworzona w teatrze; poszczególne słowa odnoszą się w szczególności do specyfiki teatralnej, np. ogon - rola mniej niż epizodyczna, sypnąć się - pomylić się w wypowiadanej na scenie kwestii, podrzucić tekst - podpowiedzieć tekst (zadanie suflera), szczeniak - mały stojący reflektor.

Źródło: http://www.aict.art.pl/

Ukraińskie ludowe widowiska lalkowe, związane przede wszystkim z tradycją przedstawień bożonarodzeniowych. Podobnie jak polskie szopki, wertep wykorzystywał scenę przenośną o kształcie stylizowanego przekroju dwupiętrowego budynku. Lalki animowano od dołu lub do góry, sceny związane z narodzinami Jezusa odgrywano na scenie górnej, a ludowe intermedia na scenie dolnej. Największą popularnością cieszył się w XVIII- XIX wieku.

ak
Słownik teatru

Ogół czynności mających na celu koordynację wszystkich elementów składających się na przedstawienie teatralne. W zależnośći od typu teatru może mieć charakter działalności organizacyjnej, bliskiej zadaniom inspicjenta, funkcji kierowniczej obejmującej wybór sztuki, obsadę, wyznaczanie zakresu obowiązków i kontrolę ich wykonania (antreprener), lub wiązać się z odpowiedzialnością za całokształt artystyczny, w tym za wybór, interpretację i opracowanie scenariusza, dobór i kontrolę współpracowników (aktorzy, scenograf, kompozytor itd.) oraz przebieg procesu pracy. W tym ostatnim wariancie, powszechnym we współczesnym teatrze, reżyser staje się autorem całego przedstawienia. Reżyseria jako działanie mające na celu koordynację całości przedstawienia istniała od zawsze. Jako odrębna sztuka, związana z jednoosobową odpowiedzialnością i autorstwem przedstawienia narodziła się w Europie w 2 połowie XIX w.

ak
Źródło: Słownik teatru

(ang. one-(wo)man show)

Forma teatru, w której przedstawienia (zwykle krótsze od normalnego spektaklu) oparte są na występie jednego aktora odgrywającego role jednej lub kilku postaci. Nazwa jest używana dla podkreślenia inscenizacyjnego (inscenizacja) charakteru przedstawień, reżyserowanych bądź samodzielnie przez występującego aktora, bądź przez reżysera. To właśnie różni teatr jednego aktora od innego rodzaju występów aktorskich (estradowych czy kabaretowych), takich jak recital, jednoosobowy skecz itp.

ak
Źródło: Słownik terminów teatralnych

Wypowiadać kwestię z takim natężeniem głosu, by zagłuszyć wszystkie pozostałe dźwięki.

Źródło: Socjolekt aktorów

Zasada poetyki klasycznej oznaczająca konieczność uzgodnienia poszczególnych elementów dzieła literackiego oraz konwencji obyczajowych i norm estetyczno- etycznych uznanych za obowiązujące w danym społeczeństwie. W teorii starożytnej zasada decorum odnosiła się wyłącznie do wewnętrznej zgodności poszczególnych elementów dzieła. Dopiero w wyniku jej reinterpretacji przez teoretyków francuskiego klasycyzmu w XVII i XVIII wieku wzbogacono ją o postulaty zgodności z normami przyzwoitości. W dramacie zasada decorum wiązała się z typologią gatunków powiązanych ściśle z określonymi stylami wypowiedzi (tragedia - styl wysoki, komedia- styl niski), co z kolei wpływało na styl gry aktorskiej. Od połowy XVIII wieku stopniowo negowana w wymiarze wewnętrznym, została rozbita w okresie romantyzmu. Nakaz przyzwoitości związany z normami obyczajowymi został zanegowany dopiero w drugiej połowie XIX wieku wraz z rozwojem dramaturgii naturalistycznej i ekspresjonistycznej oraz rozpadem ogólnospołecznych norm etycznych i estetycznych.

ak
Źródło: Słownik teatru

Nieprzewidziane i nieprzygotowane działanie artystyczne łączące moment kreacji i wykonania. W teatrze zawsze, choć w różnym stopniu, obecna, co wiąże się z nieprzewidywalnością przebiegu przedstawienia, a także z wrażliwością aktorów na różnorodne impulsy płynące z wewnątrz i zewnątrz. Do interpretacji w sposób szczególny odwołują się tradycje teatralne związane ze sceną ludową, otwartą, a także różnorodne nurty współczesne, zwłaszcza dążące do oddziaływania na widownię i wnikające w życie codzienne. W każdym niemal typie teatru improwizacja jest wykorzystywana jako element pracy nad przedstawieniem, niekiedy stanowi też część treningu.

(fr. théâtre laboratoire, ang. laboratory theatre, niem. Labortheater, hiszp. teatro laboratorio, ros. meamp- лaбopamopuя)

Rodzaj teatru eksperymentalnego, którego członkowie prowadzą poszukiwania nowych sposobów gry aktorskiej, technik cielesnych lub nowych sposobów inscenizacji, nie stawiając sobie przy tym za cel sukcesu u publiczności czy korzyści finansowych, a nawet nie uznając za konieczną prezentację publiczną ukończonego już widowiska. (Przykłady: Laboratoire Art et Action prowadzony przez E. Autanta i L. Autanta-Larę, Teatr Laboratorium J.Grotowskiego).

ak
Źródło: Słownik terminów teatralnych

(fr. théâtre documentaire, ang. documentary theatre, niem. Dokumentartheater, hiszp. teatro documental, ros. театр дoкyмeнmaльньlй)

Teatr, który wykorzystuje w przedstawieniu autentyczne dokumenty i źródła historyczne, specjalnie wyselekcjonowane i „zmontowane" w celu przekazania jakiejś tezy społecznej czy politycznej.

ak
Źródło: Słownik terminów teatralnych