Grupa postaci wykonująca pod przewodnictwem koryfeusza zbiorowe śpiewy lub recytacje, będące częścią dialogów dramatu bądź też uogólniającym komentarzem do jego akcji. Pierwowzorem chóru dramatycznego były zbiorowe występy śpiewaków uświetniające uroczyste obchody Dionizji w starożytnej Grecji. Pieśni chóru były stałym elementem kompozycyjnym antycznej tragedii. W późniejszych dziejach dramatu obecność chóru staje się m.in. narzędziem stylizacji (np. "Odprawa posłów greckich" Jana Kochanowskiego), środkiem służącym patetyzacji i poetyzacji świata przedstawionego ("Dziady II" Adama Mickiewicza) oraz nośnikiem zdarzeń symbolicznych ("Mord w katedrze" T. S. Eliota).

ak
Słownik teatru

W teatrze ruchoma zasłona na szynie otaczajšca tył sceny, zazwyczaj malowana, œsłuży do wywoływania wrażenia głębi lub nieskończonoœści. Może być płaska lub półokrągła, wykonywana bywa z płótna, rzadziej drewniana; często bywa zawieszona panoramicznie, a pod wpływem śœwiatła zmienia kolor. Popularna była w teatrze manierystycznym i barokowym, ale także w XIX i XX w. Jej formy wzbogacili angielski malarz Backer i Amerykanin Fulton, a szczególnie J.M Dagurre w teatrach paryskich. W Polsce pierwszy horyzont zawieszono w 1912 w Teatrze Polskim w Warszawie.

ak
Źródło: Słownik teatru

Wydzielona, reprezentacyjna część sali widowiskowej w formie niewielkiego balkonu lub wnęki z balustradą, przeznaczona dla kilku osób.

(fr. ethnodrame, ang. ethnodrama, niem. Ethnodrama, hiszp. ethnodrama, ros. зmнoдpaмa)

Nazwa nadawana przez niektórych etnologów i etnoscenologów działaniom, które łączą obrzędy religijne i teatr, co zresztą jest nawiązaniem do rytualnych początków teatru (np. tragedia grecka, japoński teatr no, haitański obrzęd wudu itp.)
Termin został utworzony prawdopodobnie przez psychiatrę L. Marsa, który określał nim działania o charakterze „jednocześnie religijnym i dramatycznym, nawiązujące do początków teatru i wierzeń ludowych" („Revue de Psychologi des Peuples" 1962 nr 1).

ak
Źródło: Słownik terminów teatralnych

właśc. Pieszkow Aleksiej Maksimowicz (1868-1936), pisarz rosyjski związany z ruchem rewolucyjnym, którego twórczość utożsamiano z narodzinami realizmu socjalistycznego. Z perspektywy lat zachowały wartość jego demaskatorskie dramaty przynoszące wnikliwe portrety psychologiczne rosyjskiego mieszczaństwa i inteligencji („Letnicy", 1904, „Wassa Żeleznowa", 1910, „Jegor Bułyczow i inni", 1932), a także niższych warstw społecznych („Na dnie", 1902 - inscenizacja tego dramatu zaliczana była do arcydzieł [patrz:] Konstanitina Stanisławskiego). W repertuarze polskiego teatru sztuki Gorkiego znalazły trwałe miejsce, a niektóre z nich należały do osiągnięć realizatorskich, m.in. „Barbarzyńcy" w reż. Aleksandra Bardiniego w warszawskim Teatrze Powszechnym (1976), telewizyjny spektakl „Na dnie" w reżyserii Gustawa Holoubka (1994).

Źródło: http://www.aict.art.pl/

(1890-1959), scenograf, reżyser, dyrektor teatru. W latach międzywojennych współpracował z Redutą Juliusza Osterwy, w której projektował scenografię m.in. do „Księcia Niezłomnego" Calderona, „Snu" Felicji Kruszewskiej, a samodzielnie inscenizował „Sędziów" Stanisława Wyspiańskiego. W latach okupacji prowadził w Warszawie konspiracyjne studio teatralne. Po wojnie dyrektor Teatru Wybrzeże, gdzie wystawił m.in. „Homera i Orchideę" Tadeusza Gajcego, „Balladynę" Juliusza Słowackiego, „Wesele" Stanisława Wyspiańskiego (1948). Był przeciwnikiem naturalizmu w teatrze. Wielkim sukcesem G. była inscenizacja „Jak wam się podoba" Szekspira - artysta zastosował tu scenę obrotową i syntetyczne dekoracje, aby ukazać zabawę w teatr. Gall był autorem koncepcji tzw. Teatru Białej Ściany, który „dąży do surowej artystycznej prawdy, uważa, ze sztuka dramatyczna nie łudzi podobieństwem, ale że porywa rzeczywistością człowieka".

Źródło: http://www.aict.art.pl/

(gr. Dionýsia od Diónysos Dionizos, gr. bóg wina, winnej latoroœli i mistycznego szalu) staroz. obchodzone na przełomie marca i kwietnia kilkudniowe swieto ku czci boga Dionizosa, w czasie którego oprócz rytualnych ofiar i uczt odbywały się agony œpiewacze i wystawiano tragedie i komedie

Słownik teatru

(fr. identification, ang. identification, empathy, niem. Einfüchlung, Identifikation, hiszp. identificatión, ros. идетификация)
Utożsamianie się widza lub aktora z postacią teatralną; w wypadku widza iluzja jest konsekwencją działania iluzji teatralnej. Iluzja jest zjawiskiem mającym swe podłoże w sferze podświadomości. Wg. S. Freuda wyrasta ona z katartycznego rozpoznania ja kogoś innego i z chęci utożsamienia się z nim, której towarzyszy jednak świadomość własnej odmienności (denegacja).

ak
Źródło: Słownik terminów teatralnych

"Występowe", honorarium za występ wypłacane niezależnie od stałej gaży szczególnie popularnym aktorom. W teatrze polskim stosowane w drugiej połowie XIX wieku.

ak
Źródło: Słownik teatru

Rodzaj widowiska fantastyczno-baśniowego wykorzystującego bogate dekoracje i liczne urządzenia techniczne dla osiągnięcia efektu cudowności i czarodziejskości. Operuje deklamacją, śpiewem, tańcem, a znaczacą rolę odgrywa specjalnie komponowana lub dobierana muzyka. Jako autonomiczne widowisko pojawiła się w dworskich przedstawieniach barokowych XVII wieku, przenikając następnie do teatrów publicznych, zwłaszcza operowych.

ak
Źródło: Słownik teatru

Termin stosowany we współczesnym piśmiennictwie teatralnym dla zastąpienia nazwy teatr lalkowy. Propozycja ta wiąże się z ograniczonym zakresem pojęcia lalka teatralna, które nie obejmuje wszystkich odmian plastycznie opracowanych przedmiotów animowanych przez artystów teatralnych, a jest też powszechnie kojarzone z przedstawieniami dla dzieci. Teatr figur obejmowałby nie tylko teatr lalek, ale także zaliczamy do niego teatr cieni oraz wszelkie inne odmiany teatru zastępującego żywego aktora animowaną figurą. Równolegle pojawiają się określenia "teatr przedmiotu" oraz "teatr animacji".

ak
Źródło: Słownik teatru

(z arab. fanfâr- gaduła, lekkoduch; fr. fanfaron, ang. braggart, niem. Prahler, hiszp. fanfarrón, ros. фaнфapoн)

Tradycyjny typ postaci komediowej pyszałka i samochwały, zmyślającego opowieści o swoich wyczynach. W komedii starogreckiej był to alazon, w rzymskiej (Plaut)- miles gloriosus (żołnierz samochwał), w hiszpańskiej- capitan. Słynnymi przykładami fanfarona są: Falstaff z Henryka IV W. Shakespeare'a, Matamore z L'Illusion comique P. Corneille'a, w dramacie polskim- Papkin z Zemsty A. Fredry.

ak
Źródło: Słownik terminów teatralnych

(wł. commedia dell'arte)
Nazwa commedia dell'arte, nazywanej m.in. Teatrem Arlekina, komedia ludowa określająca zjawisko teatralne, które powstało we Włoszech w połowie XVI wieku, wywodząca się z tradycji antycznego mimu, rzymskiej pantomimy i błazeńskich popisów średniowiecznych histrionów. Nie jest do końca wyjaśnione w jakiej mierze kommedia dell'arte ma swoje źródła w starożytnym mimie i w rzymskich atellanach. Komedia, w której niezwykle ważną rolę odgrywała plastyka. Stanowiła ona nieodłączną część tego zabawnego przedsięwzięcia. Powtarzalność postaci scenicznych w każdym scenariuszu doprowadziła do utrwalenia się pewnych komicznych typów, o charakterystycznym wyglądzie i zachowaniu, zwanych maskami i w maskach często występujących.
Rozwijająca się równolegle, choć w opozycji, do elitarnego dramatu humanistycznego,  commedia dell'arte opierała się w dużej mierze na zasadzie improwizacji. Aktorzy, biorąc sobie za kanwę szkicowy scenariusz, swobodnie improwizowali, wymyślali teksty stosowne do sytuacji, tworzyli zabawne gagi, zwane wówczas lazze, popisywali się sztuczkami zręcznościowymi. Novum stanowiło dopuszczenie na scenę kobiet. Najważniejsze typowe postacie to: dwóch starców, mistrzów – Pantalone i Dottore, dwóch służących Arlekin i Brighella, pokojówka Kolombina i Kapitan (kapitan jest też mistrzem).
Włoska commedia dell'arte przeniknęła do innych krajów Europy, zwłaszcza do Francji. W Polsce wystawiano ją między innymi na dworach Władysława IV i Jana Sobieskiego. Gatunek ten miał wpływ na twórczość wielu dramaturgów jak Moliera, Jonsona, Gozziego czy Goldoniego. W dwudziestym wieku nawiązywali do niego nowatorzy teatru: Craig, Jewrieinow i Meyerhold. W Polskiej literaturze postaci zamaskowanych aktorów pojawiają się m.in. w "Marii" (1825) Antoniego Malczewskiego i w "Wyzwoleniu" (1903) Stanisława Wyspiańskiego.
Głoszona w czasach oświecenia teza, że "głównym i niezbędnym celem aktora jest przekonać, iż nie odstępuje od prawdy..." położyła kres karierze karykaturalnych figur komedii włoskiej.

Żródło: Słownik terminów teatralnych, Wikipedia, AICT.
Oprac. rk

Jeden z podstawowych środków gry aktorskiej polegający na ekspresyjnym użyciu wyrazu twarzy. W XVIII i XIX wieku terminu mimika używano w odniesieni do wszystkich pozasłownych środków gry aktorskiej, uznając ją za swoistą dla sztuki aktora, a nawet utożsamiając z nią. Z czasem nastąpiło oddzielenie mimiki i gestu przy jednoczesnym zawężeniu tego pierwszego terminu do wyrazu twarzy. Podział ten wiąże się także z właściwym teatrowi zachodniemu uznaniem mimiki za środek zdlny do wyrażania emocji i przeżyć wewnętrznych w znacznie większym stopniu niż gest podlegający konwencjonalizacji i kodyfikacji. W takim rozumieniu celem mimiki jest uwiarygodnienie gry poprzez ukazanie objawów emocji, a nie ich sztucznie zbudowanych znaków.

ak
Źródło: Słownik teatru

W teatrze no: aktor pomocniczy, grający drugą obok shite postać przedstawienia. Pełni funkcję pośrednika między shite a światem widzów, grając osobę, która spotyka bohatera kreowanego przez głównego aktora. W odróżnieniu od shite występuje bez maski, a partytura jego działań pozbawiona jest elementów popisowych (np. solowego tańca).

ak
Źródło: Słownik teatru

Sala, inne obszerne pomieszczenie lub korytarz w budynku teatralnym, obok sali koncertowej, przeznaczone do tego, aby publiczność przebywała tam podczas przerw w spektaklu.

Źródło: Słownik polskiego teatru

Rodzaj widowiska rozrywkowego popularnego w Stanach Zjednoczonych w XIX wieku. Jego zaczątkiem i najważniejszym elementem były piosenki i ballady wzorowane na pieśniach murzyńskich, wykonywane przez zespół muzyków siedzących w półkolu i ubranych w specjalne kostiumy. Jako przerywniki między poszczególymi utworami pojawiały się tańce i komiczne dialogi. Początkowo minstrel show wykonywane były przez białych przebranych za czarnych (uczernione twarze) i ukazujących ich wizerunek zgodny z wyobrażeniem własnej rasy. Ci „minstrelowi" Murzyni mieli być niewykształceni i prymitywni, co pozwalało na włączenie do spektakli elementów parodii i burleski. Później pojawiły się też zespoły złożone z prawdziwych Afroamerykanów.

ak
Źródło: Słownik teatru

(fr. danse-thèâtre, ang. dance theater, niem. Tanztheater, hiszp. danza teatro, ros. meamp maнчa)

Początków teatru tańca upatruje się w pracy powstałego w roku 1928 Folkwang Tanz-Studio. Jego założycielem był K. Joos, nauczyciel P. Bausch, związany z tzw. Ausdruckstanz (powstała w Niemczech forma tańca ekspresjonistycznego). Współczesne formy teatru tańca reprezentują w Niemczech J. Krensik (ze swoim „teatrem choreograficznym"), R. Hoffmann, G. Bohner, (w Polsce- Polski Teatr Tańca E. Wycichowskiej), a we Francji – M.Marin, J.-C. Galotta, J. Nadj i K. Saporta, uważani za choreografów, którzy świadomie wykorzystują teatralne środki wyrazu w swoich inscenizacjach tanecznych (Febvre1995).

ak
Źródło: Słownik terminów teatralnych

Typowa postać ludowych komedii austriackich i niemieckich – chłop rodem z Salzburga, pełniący funkcję służącego i będący uosobieniem sprytu i przebiegłości, dzięki którym udawało mu się wybrnąć z najtrudniejszych sytuacji. Nosił luźną czerwoną kurtkę, żółte pantalony i zielony kapelusz. Największą popularność zyskał na początku XVIII w. jako bohater improwizowanych przedstawień jarmarcznych. Później stopniowo cywilizował się, a pod koniec wieku stopniowo zanikał. Część jego cech przejął lalkowy Kasperl.

ak
Źródło: Słownik teatru

(1854-1934), aktorka, śpiewaczka. Występowała na wielu scenach prowincjonalnych, także w teatrach objazdowych. Okresowo należała do zespołów paru stałych teatrów, m.in. w Warszawie i w Toruniu. W Skolimowie zamieszkała w 1927 roku.

Źródło: G. Michalik, "Hamlet w stanie spoczynku. Rzecz o Skolimowie"