15 lat Gliwickiego Teatru Muzycznego

Przez wiele lat miałem bardzo dobre relacje z Organizatorem czyli Miastem Gliwice. Zaufał mi Prezydent Gliwic Zygmunt Frankiewicz i dzięki niemu zreformowałem teatr. Byłem szefem Teatru Muzycznego w Gliwicach od 1998 roku, a w 2001 roku zostałem powołany na stanowisko dyrektora nowej instytucji kultury - Gliwickiego Teatru Muzycznego. Moim założeniem stało się połączenie tradycji z nowoczesnością. Wielu dyrektorów mówiło mi, że to niemożliwe, a jednak przez kilkanaście lat byliśmy teatrem, który to robił dla dobra publiczności. Mieliśmy świetną frekwencję (około 100 tysięcy widzów w sezonie) i bardzo duże wpływy z biletów. Prezentowaliśmy operetki, opery, musicale, widowiska taneczne, spektakle dla młodych widzów, widowiska muzyczne, transmisje z Metropolitan Opera w Nowym Jorku, National Theatre w Londynie i Teatru Wielkiego w Moskwie oraz rozmaite nietypowe formy. Nie stroniliśmy od eksperymentów, takich jak spektakl "Dialog" Leszka Mądzika czy "Medea w kąpieli" słynnego performera z Nowego Jorku – Krzysztofa Zarębskiego. Pokazywaliśmy widowisko taneczne Jarosława Stańka "Chodnik 05" na scenie GTM, w kopalni Królowa Luiza w Zabrzu oraz na festiwalach teatralnych i muzycznych w Niemczech. Spektakl był emitowany w TVP Kultura. Wielkim naszym osiągnięciem była - powstała z mojej inspiracji w Ruinach Teatru Miejskiego w Gliwicach - premiera opery "Carmen" Bizeta w reżyserii Pawła Szkotaka, z Małgorzatą Walewską i Agnieszką Zwierko w partii tytułowej. Spektakl otrzymał Złotą Maskę jako Wydarzenie Roku i było o nim głośno w całej Polsce, został też wydany na DVD.

Teatr produkował (z inicjatywy Komisji Kultury Rady Miejskiej) filmy dokumentalne o wybitnych gliwiczanach w reżyserii Krzysztofa Korwina-Piotrowskiego: "Gliwickie lata Tadeusza Różewicza" oraz "Z Gliwic do Paryża - Wojciech Pszoniak", emitowane po kilkanaście razy w Telewizji Polskiej, nagradzane oraz prezentowane na festiwalach i pokazach specjalnych w Europie i Ameryce.

Nasze kino Amok, działające w strukturach GTM i należące do prestiżowej sieci Europa Cinemas, otrzymało w 2013 roku nagrodę Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej (wręczoną na Festiwalu Filmowym w Gdyni) jako najlepsze kino w Polsce. Wystawialiśmy prapremiery polskie amerykańskich musicali, o których było głośno w całym kraju: "Chicago", "Footloose" (Złota Maska - najlepszy choreograf Jarosław Staniek), "42 ulica" (Złota Maska - Przedstawienie Roku, Złota Maska - najlepszy choreograf Jacek Badurek, Złota Maska - najlepsza rola wokalno-aktorska – Oksana Pryjmak), "Ragtime" (Nagroda Specjalna Jury II Ogólnopolskiego Festiwalu Teatrów Muzycznych w Gdyni dla Zespołu Aktorskiego GTM za wspaniałą zbiorową kreację oraz indywidualna nagroda aktorska dla Michała Musioła za rolę Tateh), "High School Musical" (Złota Maska - najlepszy spektakl dla młodych widzów), "Tarzan" (realizowany we współpracy miast Gliwic i Zabrza) czy "Rodzina Addamsów" (ogólnopolska Teatralna Nagroda Muzyczna im. Jana Kiepury w kategoriach: Najlepszy Spektakl oraz Najlepszy Scenograf - Grzegorz Policiński; Złota Maska dla reżysera Jacka Mikołajczyka).

Lekceważenie przez obecnego dyrektora kilkudziesięcioletniej tradycji operetkowej w Gliwicach jest zaskakujące zwłaszcza w kontekście przygotowywania przez niego wystawy o historii operetki oraz zlecenia napisania książki na ten temat.

Nie można negować ogromnego dorobku Operetki Śląskiej i Gliwickiego Teatru Muzycznego. O tym, że GTM wyrobił sobie pozycję w świecie muzycznym w naszym kraju, świadczy fakt, że zapraszano nas regularnie do Sali Kongresowej w Warszawie, na Festiwal imienia Jana Kiepury, Festiwal Muzyczny imienia Krystyny Jamroz czy Festiwal imienia Adama Didura. Ze względu na bogaty repertuar zapraszaliśmy do współpracy zarówno wspaniałych solistów z całej Polski (m.inn.: Grażynę Brodzińską, Małgorzatę Długosz, Iwonę Hossę, Janusza Ratajczaka, Adama Zdunikowskiego), jak i najlepszych w kraju aktorów musicalowych (Damiana Aleksandra czy Tomasza Steciuka). Wprowadziliśmy castingi, które są czymś naturalnym w teatrach muzycznych, jeśli chce się dobrać najlepszą obsadę. Dwie pracownie krawieckie były niezbędne do wykreowania takich spektakli jak na przykład "Noc w Wenecji". Za kostiumy do tego przedstawienia wybitna artystka Barbara Ptak została uhonorowana ogólnopolską Teatralną Nagrodą Muzyczną imienia Jana Kiepury jako najlepszy kostiumograf w Polsce, a także otrzymała Specjalną Złotą Maskę.

Warto wspomnieć o tym, że przez wiele lat ogromnym powodzeniem cieszyły się nasze przedstawienia dla młodych widzów, takie jak: "101 Dalmatyńczyków" w reżyserii Jerzego Bielunasa, "Kot w butach" Michała Rosińskiego (Złota Maska - najlepszy spektakl dla dzieci, transmisja w ramach Internetowego Teatru TVP dla Szkół - około 40 tysięcy widzów - oraz emisja w TVP), "Dziadek do orzechów" w inscenizacji Zofii Rudnickiej, "Pinokio" w mojej reżyserii czy "Mały Książę" zrealizowany przez Cezarego Domagałę.

Przez 9 lat z wielkim powodzeniem grany był spektakl muzyczny "Anna Karenina" według Lwa Tołstoja w reżyserii Józefa Opalskiego (Złotą Maskę otrzymała aktorka Wioletta Białk). W ubiegłym roku ogólnopolska komisja zakwalifikowała ten spektakl do transmisji w ramach Internetowego Teatru TVP dla Szkół, a redaktor Wojciech Majcherek zadeklarował chęć zaplanowania emisji tego przedstawienia w TVP Kultura. Po moim odejściu spektakl został odwołany przez zastępczynię dyrektora, która w ten sposób przekreśliła dwuletnie starania o rejestrację przedstawienia.

Przez 18 lat mojej dyrekcji kontynuowałem piękną tradycję Gliwickich Spotkań Teatralnych, wymyślonych przez Ewę Strzelczyk, a obecnie zlikwidowanych. Te spotkania były wielkim majowym świętem teatru.

Dzięki dobrej współpracy z Miastem Gliwice oraz wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego (wygrane w konkursach granty) przeprowadziliśmy kompleksową modernizację Sceny Bajka – Kina Amok; wyremontowaliśmy podziemie Ruin Teatru Victoria; zmodernizowaliśmy budynek techniczny; wymieniliśmy dach i strop nad widownią siedziby głównej przy Nowym Świecie oraz podnieśliśmy nadscenie, odnowiliśmy salę widowiskową, zmodernizowaliśmy foyer, wykonaliśmy termomodernizację wraz ze zmianą elewacji budynku oraz wiele innych prac remontowych. Stale unowocześnialiśmy i uzupełniali system nagłośnienia i oświetlenia. Przed moim odejściem przygotowaliśmy projekt przebudowy sceny i kanału orkiestrowego wraz z montażem sceny obrotowej. Pozyskaliśmy na ten cel 400.000 zł w ramach grantu MKiDN. Zasadnicza część miała być finansowana ze środków Samorządu Gliwic. Po moim odejściu zastępczyni dyrektora odstąpiła od realizacji projektu i zwróciła pieniądze (!) do Ministerstwa.

Pisanie o wielkim zadłużeniu teatru jest nieprawdziwe. Poważne zmniejszenie dotacji spowodowało problemy finansowe. Teatr nie może istnieć bez premier. Nagłe znaczące obcięcie dotacji na 2015 rok spowodowało, że mieliśmy problem z domknięciem budżetu premiery "Rodziny Addamsów", ale zmniejszyliśmy planowane wydatki o ponad 100 tysięcy i zrezygnowałem z planowanej również na 2015 rok premiery operetki "Życie paryskie".

Rok 2014 zamknęliśmy stratą rzeczywistą 509.927,42 zł, co jest częstym wynikiem w polskiej rzeczywistości teatralnej i, co ważne - przy zachowaniu płynności finansowej. (Niewiele osób wie, iż wykazaną w bilansie stratę na działalności w kwocie 1.415.460, 72 zł należy pomniejszyć o kwotę amortyzacji 905.533,30 zł, która jest kosztem ale nie jest wydatkiem.) Strata rzeczywista świadczy o niedofinansowaniu instytucji. Dotacja Organizatora 8.396.499,93 zł pokrywała niemal wyłącznie koszty osobowe wraz z pochodnymi: 8.191.366,72 zł. Wypracowane przez GTM przychody to kwota 5.305.918,66 zł. Koszty ogółem to 15.405.332,40 zł. Zatem udział dotacji Organizatora w pokryciu działalności bieżącej teatru wynosił 54,5%. Jest to w skali kraju wynik znakomity, przy średniej udziału dotacji organizatora w kosztach na poziomie 75 – 85% i świadczy o ogromnej sprawności ekonomicznej teatru. Opery, operetki i musicale rzeczywiście są bardzo drogie zarówno w procesie produkcji, jak i eksploatacji. Czy to jednak znaczy, że nie mamy grać takiego repertuaru?

Zestawienie nagród i wyróżnień GTM:

2003:
Nagroda Artystyczna ZŁOTA MASKA dla Gliwickiego Teatru Muzycznego: Jarosław Staniek - w kategorii: Najlepsza choreografia, za choreografię do spektaklu „Footloose - wrzuć luz!".
2004:
Nagroda Artystyczna ZŁOTA MASKA dla Gliwickiego Teatru Muzycznego: „Kot w butach" - w kategorii: Najlepszy spektakl dla dzieci.
2005:
Nagrody Artystyczne ZŁOTA MASKA dla Gliwickiego Teatru Muzycznego: Wiesław Sławik - w kategorii: Aktorstwo - rola męska, za rolę Tito Merelliego w spektaklu „Dajcie mi tenora!", a także za tytułową rolę w spektaklu „Pan Paweł" w Teatrze Śląskim w Katowicach.
2006:
Nagrody Artystyczne ZŁOTA MASKA dla Gliwickiego Teatru Muzycznego: „42nd Street - 42 Ulica" - w kategorii: Najlepszy Spektakl Roku; Jacek Badurek w kategorii: Najlepsza choreografia, za choreografię do spektalu „42nd Street - 42 ulica"; Oksana Pryjmak - w kategorii: Najlepsza rola wokalno - aktorska, za rolę Peggy Sawyer w spektaklu „42nd Street - 42 ulica".
oraz Nominacje do Złotej Maski: Wioletta Białk - w kategorii: Najlepsza rola wokalno - aktorska, za rolę Dorothy Brock w spektaklu „42nd Street - 42 ulica"; Bernard Krawczyk - w kategorii: Najlepsza rola męska, za rolę Juliana Marsha w spektaklu „42nd Street - 42 ulica"; Jarosław Staniek - w kategorii: Najlepsza choreografia, za choreografię do spektaklu „Chodnik 05"; Katarzyna Nesteruk - w kategorii: Najlepsza scenografia, za scenografię do spektaklu „Chodnik 05".
2007:
Nagroda Artystyczna ZŁOTA MASKA dla Gliwickiego Teatru Muzycznego: „Carmen" - w kategorii: Wydarzenie!
oraz Nominacje do Złotej Maski:
Małgorzata Długosz w kategorii: Rola wokalno-aktorska - za rolę Micaeli w operze "Carmen" Georgesa Bizeta w reżyserii Pawła Szkotaka, a także za rolę w spektaklu "Europa moich marzeń" wg scenariusza Krzysztofa Korwina-Piotrowskiego.
2008:
Nagrody Artystyczne ZŁOTA MASKA dla Gliwickiego Teatru Muzycznego: Wioletta Białk - w kategorii: Najlepsza rola wokalno-aktorska, za rolę Kitty Aleksandrowny Szczerbackiej w spektaklu „Anna Karenina", a także za rolę Lucy Harris w spektaklu „Jekyll and Hyde" Teatru Rozrywki w Chorzowie; Elena Bogdanovich - w kategorii: Nagroda specjalna, za choreografię do spektaklu „Ragtime".
2009:
Nagrody II Ogólnopolskiego Festiwalu Teatrów Muzycznych w Gdyni dla musicalu „Ragtime": Nagroda Specjalna Jury dla Zespołu Aktorskiego GTM za wspaniałą zbiorową kreację w spektaklu „Ragtime" w reżyserii Marii Sartovej; indywidualna nagroda aktorska Prezydenta Miasta Gdynia w wysokości 4 tysięcy złotych dla Michała Musioła za rolę Tateh w tym przedstawieniu.
2010:
Nagroda Artystyczna ZŁOTA MASKA Marszałka Woj. Śląskiego za rok 2009 dla Gliwickiego Teatru Muzycznego: „High School Musical" w kategorii: Spektakl dla młodych widzów.
oraz Nominacje do Złotej Maski:
Marta Florek w kategorii: Rola wokalno-aktorska - za rolę Sharpay Evans w spektaklu „High School Musical" (oraz za rolę Nancy w spektaklu „Oliver!" Teatru Rozrywki w Chorzowie), Sylwia Adamowicz w kategorii: Nagroda specjalna - za choreografię do spektaklu „High School Musical".
2011:
"Zasłużony Kulturze Gloria Artis" nadane przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego: Paweł Gabara - medal srebrny, Krzysztof Korwin-Piotrowski - medal brązowy.
Teatralna Nagroda Muzyczna im. Jana Kiepury: Wojciech Rodek w kategorii: Najlepszy dyrygent.
Nagroda Prezydenta Miasta Gliwice w dziedzinie kultury: Krzysztof Korwin-Piotrowski
II nagroda VI Polonijnego Festiwalu Multimedia "Polskie Ojczyzny 2011": Krzysztof Korwin-Piotrowski - za film „Gliwickie lata Tadeusza Różewicza"
2012:
Statuetka Ariona Związku Artystów Scen Polskich: Małgorzata Długosz - za wybitne osiągnięcia w sztuce wokalno-aktorskiej na scenach teatrów operowych i muzycznych.
oraz Nominacja do Nagrody Artystycznej ZŁOTA MASKA dla Gliwickiego Teatru Muzycznego: Ivo Jambor - w kategorii: Nagroda specjalna, za rolę Freddiego Mercury'ego w widowisku tanecznym „The Beatles & Queen" przygotowanym w ramach współpracy Gliwickiego Teatru Muzycznego i Opery Śląskiej w Bytomiu.
2013:
Wyróżnienie Loży Katowickiej Business Centre Club: Paweł Gabara - Statuetka Specjalna Cezara Śląskiego Biznesu.
Teatralna Nagroda Muzyczna im. Jana Kiepury: Barbara Ptak - w kategorii: Najlepszy scenograf - projektant kostiumów.
Nominacja do Nagrody MARKA ŚLĄSKIE 2013 dla Gliwickiego Teatru Muzycznego w kategorii: KULTURA z podziękowaniem za znaczący wkład w rozwój województwa śląskiego.
Nominacja do Nagrody Artystycznej ZŁOTA MASKA dla Gliwickiego Teatru Muzycznego: „Tarzan" - w kategorii: Spektakl dla Młodych Widzów.
2014:
Nagroda Artystyczna ZŁOTA MASKA Marszałka Woj. Śląskiego za rok 2013 dla Gliwickiego Teatru Muzycznego:
Barbara Ptak w kategorii: Nagroda Specjalna, za kostiumy do spektaklu „Noc w Wenecji"
Nominacje do ZŁOTEJ MASKI:
ROLA WOKALNO-AKTORSKA: Michał Musioł - za rolę Pappacody w spektaklu „Noc w Wenecji" Johanna Straussa w reżyserii Marcina Sławińskiego oraz za rolę Króla w spektaklu „Mały Książę" wg książki Antoine'a de Saint-Exupery w adaptacji i reżyserii Cezarego Domagały;
SPEKTAKL DLA MŁODYCH WIDZÓW: spektakl „Mały Książę" wg książki Antoine'a de Saint-Exupery w adaptacji i reżyserii Cezarego Domagały;
NAGRODA SPECJALNA: Henryk Konwiński - za choreografię do spektaklu „Noc w Wenecji" Johanna Straussa w reżyserii Marcina Sławińskiego, Barbara Ptak - za kostiumy do spektaklu „Noc w Wenecji" Johanna Straussa w reżyserii Marcina Sławińskiego
Nagroda Prezydenta Miasta Gliwice w dziedzinie kultury za rok 2013: Andrzej Skorupa
2015:
Nagroda Artystyczna ZŁOTA MASKA Marszałka Woj. Śląskiego za rok 2014 dla Gliwickiego Teatru Muzycznego:
ROLA WOKALNO-AKTORSKA - rola kobieca: Ewa Łobaczewska za rolę Marii Rainer w spektaklu "Dźwięki muzyki" Howarda Lindsaya i Russela Crouse z muzyką Richarda Rodgersa w reżyserii Marii Sartovej.
Nominacje do ZŁOTEJ MASKI:
CHOREOGRAFIA: Roger Lybeck i Jan Aström za choreografię do spektaklu "I have a dream";
SCENOGRAFIA: Grzegorz Policiński m. inn. za scenografię do spektaklu: "I have a dream" Rogera Lybecka i Jana Aströma.
Teatralna Nagroda Muzyczna im. Jana Kiepury dla Gliwickiego Teatru Muzycznego:
NAJLEPSZY SPEKTAKL "Rodzina Addamsów" w reż. Jacka Mikołajczyka,
NAJLEPSZY SCENOGRAF: Grzegorz Policiński - za scenogarfię do musicalu "Rodzina Addamsów".
Plebiscyt "Dziennika Zachodniego": Krzysztof Korwin-Piotrowski - Lider Roku 2014 w Gliwicach
Nominacja dla GTM w konkursie "Śląska-Marka" w kategorii: Kultura
Nagroda Prezydenta Miasta Gliwice w dziedzinie kultury za rok 2014: Przemysław Witkowicz
2016:
Nagroda Artystyczna ZŁOTA MASKA Marszałka Woj. Śląskiego za rok 2015 dla Gliwickiego Teatru Muzycznego:
REŻYSERIA: Jacek Mikołajczyk - za reżyserię spektaklu "Rodzina Addamsów"
Nominacje do ZŁOTEJ MASKI:
PRZEDSTAWIENIE ROKU: "Rodzina Addamsów"
ROLA WOKALNO – AKTORSKA: Marta Wiejak - za kreację Morticii w spektaklu "Rodzina Addamsów"
REŻYSERIA: Jacek Mikołajczyk - za reżyserię spektaklu "Rodzina Addamsów"

Przegląd dorobku repertuarowego i nagród GTM przekreśla tezę o komercyjnym i wyłącznie rozrywkowym charakterze przedstawień. Co z publicznością, która przez tyle lat była wierna naszemu programowi i zespołowi? Wspaniała tradycja teatru muzycznego w Gliwicach trwa od 1952 roku i teraz - prawie z dnia na dzień - ma być przekreślona?

Paweł Gabara