5 lipca 1946 r. utworzono GUKPPiW
Główny Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i WidowiskCenzurę na wzór sowiecki wprowadzili komuniści równolegle z przejmowaniem władzy na obszarach wyzwolonych spod okupacji hitlerowskiej.
Już w styczniu 1945 r. Stanisław Radkiewicz, szef resortu bezpieczeństwa wydał rozporządzenie powołujące Centralne Biuro Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk. Początkowo działania cenzury były ściśle związane z Ministerstwem Bezpieczeństwa Publicznego nadzorowanym przez Jakuba Bermana, członka Biura Politycznego PPR. Zależność ta formalnie została zlikwidowana (chociaż w praktyce nadal pozostawała ścisła) z chwilą powołania, w 1946 r., przez Krajową Radę Narodową Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk.
Urząd podlegał bezpośrednio prezesowi rady ministrów. Do jego zadań należało: nadzór nad prasą, publikacjami i widowiskami i kontrola rozpowszechniania wszelkiego rodzaju utworów za pomocą druku, obrazu i żywego słowa. Działania te miały na celu "zapobieżenie godzeniu w ustrój Państwa Polskiego, ujawnianiu tajemnic państwowych, naruszaniu międzynarodowych stosunków Państwa Polskiego, naruszaniu prawa lub dobrych obyczajów, wprowadzaniu w błąd opinii publicznej przez podawanie wiadomości niezgodnych z rzeczywistością".
Cenzura miała charakter prewencyjny, co oznaczało że przed publikacją i upowszechnianiem materiały musiały uzyskać zgodę urzędnika cenzury. Od jego decyzji w praktyce nie było odwołania.
Centralna siedziba cenzury mieściła się przy ulicy Mysiej 2 w Warszawie. Delegatury - Wojewódzkie Urzędy Kontroli Prasy Publikacji i Widowisk znajdowały się w każdym województwie - początkowo było ich 16. Pierwszym szefem cenzury był Tadeusz Zabłudowski, wcześniej pełnił funkcję dyrektora Biura Prasowego Wydawnictw i Rozrywki, zajmującego się nieformalnie cenzurą publikacji.
Faktycznie cenzura działała w oparciu o zalecenia tworzone przez Biuro Prasy Komitetu Centralnego KC PPR, później PZPR. Na szczeblu lokalnym rolę taką pełniły komitety wojewódzkie partii. Cenzorzy korzystali z instrukcji zawartych w Księdze Zapisów i Zaleceń GUKPPiW. Tomasz Strzyżewski, pracownik cenzury w Krakowie w latach 70. przepisał instrukcje i opublikował w Szwecji, dokąd wyemigrował w 1977 roku, pod tytułem "Czarna Księga Cenzury PRL". Była ona także czytana na antenie Radia Wolna Europa.
GUKPPiW zlikwidowano dopiero w kwietniu 1990 r.
AS
