69. rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego na antenach Telewizji Polskiej

31 lipca o godz. 10.00 TVP Info będzie relacjonować spotkanie uczestników Powstania Warszawskiego z Prezydentem RP Bronisławem Komorowskim i Prezydent Warszawy Hanną Gronkiewicz – Waltz. Podczas uroczystości Prezydent Komorowski uhonoruje bohaterów powstańczych walk wysokimi odznaczeniami państwowymi (Park Wolności, Muzeum Powstania Warszawskiego).

1 sierpnia TVP Info przez cały dzień, na bieżąco będzie relacjonować oficjalne uroczystości i wydarzenia upamiętniające wybuch Powstania. W podniosły nastrój obchodów wprowadzi widzów Poranek TVP Info (godz. 5:55 - 11:00), którego gospodarze – prócz specjalnych relacji – zaplanowali również rozmowy z historykami oraz uczestnikami Powstania. O godz. 14.00 TVP Info przeprowadzi relację na żywo z uroczystości przy Pomniku Polskiego Państwa Podziemnego i Armii Krajowej w Warszawie przy ul. Wiejskiej, zaś o 17.00 – z uroczystości przy Pomniku Gloria Victis na Powązkach. O 17.00 – pamiętnej Godzinie „W" – kamery TVP Info pokażą jak współczesna Polska oddaje hołd powstańcom. O godz. 15.15 Powstanie Warszawskie i jego miejsce w zbiorowej pamięci Polaków będą tematem zarówno „Rozmowy dnia" redaktora Jana Ordyńskiego, jak i czołowego programu publicystycznego TVP Info – „Minęła 20.00".

Ten szczególny dzień zakończy relacja na żywo z uroczystości rozpalenia Ogniska Pamięci na Kopcu Powstania Warszawskiego (godz. 21.00) a po nim emisja głośnego dokumentu „Powstanie zwykłych ludzi" w reżyserii Pawła Kędzierskiego. Jest to wielowątkowa filmowa opowieść o życiu codziennym powstańczej Warszawy, zbudowana z relacji cywili, którzy nie brali bezpośredniego udziału w walkach.

69. rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego znajdzie swoje odzwierciedlenie w programie oraz w specjalnej oprawie graficznej TVP1. W atmosferę tamtych dni późnym wieczorem 31 lipca wprowadzą widzów „Notacje", których bohaterką będzie Teresa Bojarska, żołnierz AK od 1941 r., ciężko ranna w powstaniu, w latach powojennych wieloletni pedagog, pisarka o bogatym dorobku literackim. Wczesnym rankiem 1 sierpnia, także w ramach cyklu „Notacje", będzie można obejrzeć wspomnienie Eugeniusza Hanemana. Słynny fotograf Powstania Warszawskiego opowie, jak pracował na zlecenie Delegatury Rządu na Kraj i jaki był los negatywów zdjęć wykonanych podczas walk z hitlerowcami.

1 sierpnia laitmotivem Jedynki będą piosenki powstańcze (12 wejść), odwołujące się do przeżyć żołnierzy AK i cywilnych mieszkańców walczącej Warszawy. Jedną z nich będą znane prawie wszystkim widzom „Warszawskie dzieci" – utwór do słów Stanisława Ryszarda Dobrowolskiego z muzyką Andrzeja Panufnika. Piosenka skomponowana 4 lipca 1944 r. nagrana została 1 sierpnia 1944 r. dla radiostacji Błyskawica i po raz pierwszy wyemitowana 8 sierpnia tegoż roku. Obok „Warszawianki" stała się jedną z najpopularniejszych piosenek powstańczych.

Na antenie TVP2 temat Powstania Warszawskiego pojawi się nie tylko w dzień rocznicy jego wybuchu, lecz będzie obecny przez kolejnych kilka tygodni.

1 sierpnia o godz. 16.25 antena przypomni słynny dramat Janusza Morgensterna z 1979 r. „Godzina W" z Ewą Błaszczyk, Katarzyną Łaniewską, Emilią Krakowską, Tadeuszem Boguckim, Jerzym Gudejko i Tomaszem Stockingerem. Scenariusz „Godziny "W" powstał na motywach opowiadania Jerzego Stefana Stawińskiego, opublikowanego w 1956 r. Stawiński – uczestnik Powstania na Mokotowie – napisał swój utwór w formie zbeletryzowanego reportażu. Obrazowy język, oszczędna narracja i znakomite dialogi przypadły do gustu Jerzemu Morgensternowi, który przeniósł nowelę na ekran. Postanowił dochować maksymalnej wierności oryginałowi. Wiarygodność wydarzeń ukazanych w filmie gwarantowały również nazwiska konsultantów. Byli nimi: Tadeusz Szarota – historyk, autor książki „Okupowanej Warszawy dzień powszedni" i Lech Cergowski – były żołnierz powstańczego pułku „Baszta". Janusz Morgenstern tak charakteryzował przesłanie swego filmu: Tematyki okupacyjnej nie traktuję jako historii. Interesują mnie najbardziej węzłowe momenty życia narodu. Wojna i okupacja to długie, brzemienne lata, obfitujące w dramaty i tragedie, to zróżnicowane ludzkie losy. Są to słupy milowe w rozwoju społeczeństwa i jego świadomości. To są sprawy i bruzdy, które tworzą zapach czasu.

Interesująco zapowiada się również emisja w TVP2 kilku dokumentów traktujących o Powstaniu. Jednym z nich jest film Michała Nekanda -Trepki „Zejść na ziemię" (1.08. godz. 0.55). To film niezwykły, przedstawiający Powstanie Warszawskie zarówno z perspektywy polskiej, jak i niemieckiej. Złożyły się na niego relacje nie tylko powstańców i cywilnych mieszkańców stolicy, ale także młodych żołnierzy Wehrmachtu, którzy w 1944 r. zostali wysłani do Warszawy. W opowieści o koszmarze ówczesnych 16- ,17-letnich bohaterów wplecione zostały materiały archiwalne, w tym niemieckie zdjęcia lotnicze okupowanej stolicy, które zostały odnalezione w The U. S. National Archives w Waszyngtonie.

5 sierpnia (godz. 23.55) TVP2 pokaże dokument „Roznosiciele radości" Krzysztofa Rogulskiego, opowieść o listonoszach Harcerskiej Poczty Polowej – najmłodszych żołnierzach walczącej Warszawy. W czasie Powstania ryzykując życiem przenieśli około 150 000 listów i paczek. W filmie pojawiają się portrety ostatniego z żyjących założycieli Harcerskiej Poczty Polowej, najmłodszego podharcmistrza Powstania Warszawskiego, Zygmunta Głuszka, pseudonim „Victor" i Alicji Zdanowicz, pseudonim „Grażyna", najmłodszej cenzorki Harcerskiej Poczty Polowej.

Z kolei na 15 sierpnia o godz. 02.00 Dwójka zaplanowała emisję obrazu „Partyzanci trzech puszcz" według scenariusza i w reżyserii znakomitej dokumentalistki Zofii Kunert. Film przedstawia mało znane losy niezwykłego oddziału partyzanckiego, Zgrupowania Stołpecko-Nalibockiego AK oraz jego dowódcy, majora Adolfa Pilcha, jednego z „cichociemnych". Ten liczący blisko 1000 żołnierzy oddział latem 1944 r. ruszył na zachód z Puszczy Nalibockiej na Nowogródczyźnie, sforsował wpław Bug, przeszedł przez most na Wiśle w rejonie Nowego Dworu, wziął udział w Powstaniu Warszawskim, walcząc w Kampinosie, a po upadku Powstania, zdziesiątkowany, przedarł się w rejon Puszczy Świętokrzyskiej. O swym niezwykłym rajdzie z Nowogródczyzny pod Warszawę opowiadają ostatni żyjący żołnierze zgrupowania, którzy wspominają swego wybitnego dowódcę, majora Pilcha - pseudonim „Góra- Dolina", po wojnie oskarżanego o kolaborację z Niemcami. Pilch do końca życia mieszkał na emigracji, w Wielkiej Brytanii. Film przedstawia także skomplikowaną sytuację polityczno-militarną na terenach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej w latach 1943–1944, gdzie działała partyzantka polska i sowiecka, oddziały białoruskiej samoobrony, żandarmeria niemiecka oraz niemieckie wojsko.

19 sierpnia, o godz. 23.50 w Dwójce dokument szczególny: „12 ton – oni tam wszyscy są" Michała Rogalskiego. W 1945 r. zebrano z ulic 12 ton popiołów ludzi zamordowanych i spalonych w akcji na Woli. Między 5 a 7 sierpnia 1944 r. zabito i spalono tam około 60 000 osób. W oparciu o szereg wywiadów ze świadkami tamtych wydarzeń, więźniami Obozu Przejściowego w Pruszkowie oraz unikatowe materiały archiwalne powstała dokumentalna opowieść o bezimiennych bohaterach Powstania.

W związku z 69. rocznicą Powstania Warszawskiego TVP Historia przygotowała na 1 sierpnia specjalny program złożony z filmów fabularnych, dokumentów i audycji publicystycznych. O godz. 17.00 tradycyjnie na antenie TVP Historia, jak w Warszawie i wielu miastach Polski zawyją syreny, by przypomnieć „godzinę W". Od 1 sierpnia przez 63 dni trwania Powstania na antenie TVP Historia emitowane będą kolejne odcinki cyklu „Powstańcy". To swoiste kalendarium każdego powstańczego dnia – zwycięstw i klęsk, a jednocześnie osobiste relacje uczestników o wydarzeniach sierpnia i września 1944 r. Widzowie TVP Historia będą też mogli poznać dzieje Powstania Warszawskiego z perspektywy naukowej wiedzy o uwarunkowaniach międzynarodowych i sytuacji w okupowanej Polsce w filmach dokumentalnych Andrzeja Sapiji „Polskie Państwo Podziemne 1939-45" oraz Zbigniewa Wawera i Tadeusza Kondrackiego „Powstanie Warszawskie".

Dla pokoleń polskich telewidzów Powstanie Warszawskie związane jest z pamiętnym serialem Janusza Morgensterna „Kolumbowie - rocznik 20"ze wspaniałymi kreacjami rolami Jana Englerta, Władysława Kowalskiego, Jerzego Matałowskiego, Marka Perepeczki, Haliny Golanko czy Alicji Jachiewicz. 31 lipca TVP Historia rozpoczyna emisję tego serialu, który obecny będzie też w TVP Polonia.

1 sierpnia TVP Historia przypomni film fabularny „Godzina W" – historię pierwszego dnia powstania z perspektywy plutonu AK dowodzonego przez „Czarnego". A na koniec dnia publicystyczne podsumowanie. Powstanie Warszawskie: heroizm czy narodowa klęska? O faktach i mitach związanych z Powstaniem w „Sporze o historię" dyskutować będą Jan Ołdakowski, Tomasz Łubieński i Nikołaj Iwanow (szczegóły w załączniku).

Filmy fabularne, dokumenty i seriale – przede wszystkim w tych formach swoją opowieść o Powstaniu Warszawskim będzie prowadziła TVP Polonia.

Od 24 sierpnia o godz. 11:10 rozpocznie ona emisję „Kolumbów rocznik 20" Janusza Morgensterna, serialu do którego ze wzruszeniem powraca kilka już pokoleń polskich widzów.

Wśród dokumentów poświęconych Powstaniu i jego uczestnikom będą „Dziewczyny z tamtych lat" w reżyserii Aliny Czerniakowskiej (1 sierpnia o godz. 6:05 + 13:55), poruszająca opowieść o wojennych i powojennych losach dziewcząt z inteligenckich polskich rodzin. Po klęsce wrześniowej dziewczęta włączyły się do ruchu konspiracyjnego. Tak jak ich męscy rówieśnicy, narażały życie w walce z najeźdźcą. Koniec wojny był dla młodziutkich weteranek AK początkiem nowego koszmaru.

1 sierpnia antena pokaże także dokument „Fantazmaty Powstania Warszawskiego" Andrzeja Horubały i Wojciech Klaty (czwartek o godz. 23.40 i piątek o godz. 13.55), w którym autorzy starają się wyjaśnić fenomen wzrostu zainteresowania Powstaniem Warszawskim wśród młodych Polaków. Głos zabierają artyści, którzy w ostatnich kilku latach stworzyli dzieła związane z rokiem 1944. Grupa trzydziestolatków z Warszawy poddana zostaje mini-eksperymentowi: po wywiadzie grupowym dotyczącym ich wyobrażeń związanych z Powstaniem, uczestniczą w symulacji walk, a następnie schodzą do autentycznych kanałów, którymi 65 lat temu powstańcy przedzierali się ze Starego Miasta do Śródmieścia.

2 sierpnia o godz. 22:45 i 3 sierpnia o godz. 5:00 TVP Polonia przypomni „Dzień czwarty" Ludmiły Niedbalskiej. To czarno-biały, paradokumentalny obraz, przedstawiający cztery pierwsze dni Powstania Warszawskiego z perspektywy Krzysztofa Kamila Baczyńskiego i jego towarzyszy broni, przeplecione wspomnieniami poety. W filmie, w którym wystąpili m.in. Krzysztof Pieczyński, Witold Bieliński, Katarzyna Kozak, Tomasz Lulek, Krzysztof Luft wiele miejsca poświęcono także żonie poety, Barbarze.

Problematyka związana z Powstaniem Warszawskim będzie obecna w TVP Polonia również w kolejne dni sierpnia. 8 sierpnia interesująco zapowiada się emisja dokumentu „Obroża" Mariana Kubery o VII Obwodzie AK. 15 sierpnia antena przypomni film „Zejść na ziemię" Michała Nekanda-Trepki, 22 sierpnia – głośne „Powstanie zwykłych ludzi" Pawła Kędzierskiego, zaś 29 tego miesiąca – „Kobiety i wojna" Marka Widawskiego. Czternaście kobiet z różnych środowisk i pokoleń opowiada o swoim osobistym doświadczeniu wojny, o konspiracyjnej służbie w AK, udziale w Powstaniu Warszawskim, walce w szeregach 1DP im. T. Kościuszki i pomocniczych formacjach PSZ na Zachodzie oraz powojennych represjach w Polsce Ludowej.

Swoistym „wstępem" do obchodów 69. rocznicy Powstania Warszawskiego stały się spoty „Jan Rodowicz Anoda – rozejrzyj się, może go znasz", emitowane przez TVP1, TVP2, TVP Kultura, TVP Historia, TVP Polonia i TVP Info już od 10 lipca. Spoty są elementem kampanii społecznej Muzeum Powstania Warszawskiego, która promuje postawy cechujące bohaterów tamtych lat: przyjaźń, odpowiedzialność, bezinteresowność.

Od 26 lipca do 1 sierpnia TVP1,TVP2, TVP Historia, TVP Info, TVP Polonia emitują również spot „Powstanie Warszawskie – 69. rocznica", przypominający o wydarzeniach, które ukształtowały świadomość historyczną współczesnych Polaków.

Centrum Informacji TVP