"Kupiec..." niemiecki

Przedstawienie nasycone zostało motywami akwarystycznymi. Spektakl otwiera wizualizacja ze wzburzoną wodą w roli głównej – statki kupca weneckiego są w niebezpieczeństwie, ale ten na razie się tym nie przejmuje – dopóki wiadomości o utracie majątku są nie potwierdzone dopóty nie ma o co rwać włosów z głowy. Niemiecki Antonio to bogaty biznesmen otoczony wierną Salerią – sekretarką raportującą o stanie jego majątku (komputer i telefon to jej nieodłączne atrybuty). 

Wracając do motywu wody w spektaklu: Porcja – wybranka Bassania – ubrana w wielki kożuch i czapę zamieszkuje jakąś północną krainę zewsząd otoczoną lodowcem. Również kilka najważniejszych scen pomiędzy Antoniem a Shylockiem łączą się symboliką wodną: ich rozmowy dzieją się w łaźni, a bohaterowie, aby przypieczętować interesy popijają ich powodzenie wodą z niebieskiej butelki. Szczęście bohaterów wyrażone zostaje również poprzez wodę – Porcja zakochana w Bassaniu wyobraża sobie ich wspólnie pływających w morzu. Podobne skojarzenia ma Antonio – w spektaklu przedstawiony jako mężczyzna ze skłonnościami do homoseksualizmu – tarapaty, w jakie wpada kojarzą mu się z tonięciem, zaś wyzwolenie przychodzi z rąk Bassania („reanimacja” poprzez namiętny pocałunek). 

Relacja Antoni-Bassanio została przedstawiona nam właśnie jako uczuciowy związek dwóch mężczyzn: Antonio z miłości do Bassania łoży na jego utrzymanie, pozwala mu korzystać z uciech życia za własne pieniądze. Niezadowolony jest, gdy tamten pragnie wyruszyć do obcej krainy, aby pozyskać majątek Porcji (o pożądaniu samej kobiety na razie nie ma mowy). 

W interesujący sposób został potraktowany stosunek Shylocka do jego córki Jessici. Żyd, oprócz tego, że jest wobec niej bardzo wymagający, być może wykorzystuje ją również w sposób seksualny (taką interpretację tej relacji sugerować może scena z ubieraniem ojca przez Jessicę). Portret samej Jessiki i jego ewolucja w czasie wymaga kilku osobnych słów. Z zahukanej i niepewnej dziewczynki zmienia się p ucieczce z Lorenzem w zapijaczoną, rozczarowaną życiem i tandetnie ubraną kobietę. Razem z Lorenzem wpadają w pułapkę hulaszczego trybu życia, które prowadzą, bo pozwala im na to skradziony pieniądz Shylocka. 

To właśnie pieniądze i wielki świat biznesu został wzięty przez reżyserkę pod lupę. Ale, jak nie od dziś wiadomo, pieniądze szczęścia nie dają. Shylock skończy jak bankrut, jego córka i Lorenzo pewnie stoczą się na skraj ubóstwa. Szczęśliwi być może zostaną Bassanio i bogata Porcja – bo rozum będzie szedł w parze z majątkiem.  

Zastanawia ostateczny wydźwięk historii „Kupca weneckiego” – po zajadłym sporze w sądzie i  wybronieniu Antonia od śmierci reżyserka spektaklu i tak postanawia go uśmiercić. Na zakończenie żegnają nas nachylające się nad Antoniem zawiedzone twarze chirurgów – pacjent zmarł na stole operacyjnym. Zabieg ten zmusza widza do refleksji nad nieprzewidywalnością losu człowieka – wybawienie Antonia i tak okazało się daremne, skoro chwilę później umiera. 

Spektakl niemieckiej grupy z pewnością stawia wiele pytań na problemy nam współczesne. Jest również ciekawą wariacją na temat tekstu Szekspira. Uwagę zwracają dojrzałe kreacje aktorskie. Artyści z Bremer grają chłodno, nie przypochlebiają się widzowi, stwarzają dystans. Można powiedzieć, że bardziej niż emocjonalnie, grają intelektualnie. Zmuszają nas nie do identyfikacji, ale oglądu i oceny swoich poczynań. Mówią swoimi ciałami: "zobaczcie, co Was czeka, jeśli rządza pieniądza Wami zawładnie”...

Bremer Shakespeare Company,Kupiec wenecki (Der Kaufmann von Venedig). Przekład: Maik Hamburger, Reżyseria: Nora Somaini. Obsada: Tobias Dürr, Tim D. Lee, Peter Lüchinger, Petra-Janina Schultz, Markus Seuß, Beate Weidenhammer. 5 sierpnia 2009, Teatr Wybrzeże Malarnia.