Adam Dobosz (1885 - 1952)

Był synem dzierżawcy majątku ziemskiego Władysława Dobosza i Anny z Braunów, mężem śpiewaczki Walerii Markowskiej. Przez dwa lata studiował prawo. Śpiewu uczył się w konserwatorium w Krakowie u Mieczysława Horbowskiego. Brał udział w popisach uczniów Polskiej Szkoły Operowej J. Marso na scenie Teatru Miejskiego w Krakowie: 29 maja 1908 śpiewał partie Turiddu ("Rycerskość wieśniacza") i Beppa ("Pajace"), a 29 stycznia 1909 partię Jontka ("Halka").

Debiutował 25 czerwca 1909 w Teatrze Miejskim we Lwowie (w partii Jontka); został zaangażowany i występował tam do 1914. Wraz z zespołem opery lwowskiej co roku wyjeżdżał w lecie na występy do Krakowa. 17 sierpnia 1913 poślubił znaną później śpiewaczkę operetkową Walerię Markowską. W 1914 został zaangażowany do Teatru Wielkiego w Warszawie i występował tu do wybuchu II wojny światowej. Był czołowym wykonawcą tenorowych partii liryczno-dramatycznych w ówczesnym repertuarze; śpiewał też niekiedy w operetkach. Wyspecjalizował się w rzadko wówczas uprawianym repertuarze oratoryjnym i w pieśniarstwie.

Od 1 stycznia 1916 do 8 czerwca tego roku, w okresie kryzysu kierownictwa Teatru Wielkiego, należał do zarządu sprawującego dyrekcję i reżyserię teatru. 2 czerwca 1934 obchodził na scenie Teatru Wielkiego jubileusz dwudziestopięciolecia pracy artystycznej śpiewając partię Oktawia w premierze "Giuditty". W 1934 był (obok Z. Mossoczego) współdyrektorem Opery Warszawskiej. Gościnnie występował m.in. we Lwowie (3-6 grudnia 1925), Krakowie (21 lipca-17 sierpnia 1925 z zespołem Opery Warszawskiej; sam: 12-17 grudnia 1934, styczeń-marzec 1935, marzec-wrzesień 1936, listopad 1938, luty 1939) i w Gdańsku w programach składanych (1923, 1925). W 1937 i 1938 występował także dorywczo w Teatrze Wielkim we Lwowie. Okupację hitlerowską spędził w Warszawie, gdzie w 1941-44 występował w jawnym Teatru Miasta Warszawy (śpiewał w operetkach).

Po II wojnie światowej został zaangażowany do Opery Śląskiej w Bytomiu. Śpiewał tam partie charakterystyczne (Pan Damazy - "Straszny dwór") i reżyserował kilka oper, m.in. "Halkę" (14 czerwca 1945), a w sezonie 1945/46, 1946/47 m.in. "Straszny dwór", "Madame Butterfly". W 1945-52 był profesorem śpiewu solowego w PWSM w Katowicach. Przeniósł się jednak do Warszawy, gdzie od 1950 był profesorem i dziekanem wydziału wokalnego PWSM.

Należał do najwybitniejszych i najbardziej lubianych polskich śpiewaków operowych z 1914-39. Wrodzony wdzięk, duża kultura muzyczna i aktorska oraz dobre warunki zewnętrzne zapewniały mu sukcesy w operze, operetce i na estradzie koncertowej. Obdarzony pięknym głosem tenorowym i wybitną muzykalnością, posiadał słuch absolutny. Był przede wszystkim znakomitym interpretatorem partii lirycznych, ale moc i barwa głosu pozwalały mu też z powodzeniem śpiewać partie bohaterskie (szczególnie w okresie 1915-18).

Jego ogromny repertuar liczył ponad sto partii; ważniejsze z nich: Jontek ("Halka"), Stefan ("Straszny dwór"), Kazimierz ("Hrabina"), Faust ("Faust"), Janek ("Sprzedana narzeczona"), Cavaradossi ("Tosca"), Pinkerton ("Madame Butterfly"), Alfred ("Traviata"), Rudolf ("Cyganeria"), de Grieux ("Manon"), Eros ("Eros i Psyche"), Minstrel ("Konrad Wallenrod"), Pasterz ("Król Roger"), Almaviva ("Cyrulik sewilski"), Leński ("Eugeniusz Oniegin"), Książę ("Rigoletto"), Raul ("Hugonoci"), Don Jose ("Carmen"), Eleazar ("Żydówka"), Canio ("Pajace"). Śpiewał też partie operetkowe, m.in. Księcia ("Noc w Wenecji"), Orfeusza ("Orfeusz w piekle"). Występował w filmach polskich: „Szyb L-13" w reżyserii Leonarda Buczkowskiego (1932), „Książątko" w reżyserii Konrada Toma i Stanisława Szebego (1937), „Szczęśliwa 13-ka" w reżyserii Mariana Czauskiego (1938).

Był zasłużonym członkiem ZASP.

Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego, FilmPolski