Archiwizacja dzieł Bogusława Schaeffera

Rozbudowa Repozytorium ma na celu ponowne włączenie do obiegu kultury dzieł wybitnych na skalę światową, a często zapomnianych. Rozwijany od półtorej dekady projekt obejmuje przede wszystkim archiwizację materiałów papierowych (nut, tekstów i grafik, rękopisów i faksymili, pochodzących z prywatnego archiwum twórcy). Ich cyfrowe kopie udostępniane są z myślą o użytku popularyzatorskim i edukacyjnym.

Dokumentacja obejmuje gromadzenie informacji na temat dostępnych materiałów audiowizualnych i bibliotecznych, porządkowanie, inwentaryzację i określanie zakresu konserwacji, której powinny zostać poddane obiekty archiwalne, oraz określenie dostępności materiałów rozproszonych (utwory istniejące niekiedy w zaledwie kilku egzemplarzach kompozytor wypożyczał wykonawcom bezzwrotnie). Zabezpieczone i zarchiwizowane materiały wypożyczane są na wystawy na całym świecie (w latach 2023–2025 między innymi w Minneapolis, Phoenix i Vancouver).

W ramach projektu zdigitalizowano tysiące stron różnych formatów, jak również opracowano zgodne z obowiązującymi standardami odrębne ścieżki digitalizacyjne, właściwe poszczególnym typom zasobów. Nuty prezentowane są w formatach JPEG, TIFF i PDF, materiały dźwiękowe i audiowizualne zaś w formatach WAV i MP4 (z zachowaniem responsywności strony internetowej).

W tym roku zasób poszerzył się o score widea (synchrony nagrań i notacji): www.boguslawschaeffer.pl/pl/video. Schaefferowski zapis muzyczny, często rezygnujący z symboliki („kodu") zapisu tradycyjnego, wyobraża (nie zaś wyłącznie „koduje") postać dźwiękową utworów, dzięki czemu śledzenie go może być atrakcyjne dla wszystkich, którzy zechcą podziwiać abstrakcyjne piękno owych graficznych nie-nut.

Fundację Przyjaciół Sztuk AUREA PORTA założył w 2001 roku śp. aktor Marek Frąckowiak. Jej działania zdominowało propagowanie twórczości Bogusława Schaeffera, który był artystą wszechstronnym, awangardowym, wymykającym się z wszelkich ram, wyprzedzającym swoje czasy, mistrzem sztuk wizualnych, dramaturgiem, jednym z najwybitniejszych polskich kompozytorów XX wieku. Jego spuścizna stanowi ważną część kulturowego dziedzictwa ludzkości, dlatego tak istotną sprawą jest jej zachowanie, co przyczyni się do promocji kultury polskiej w kraju i poza jego granicami. Konserwacja zabezpiecza rękopisy Schaeffera przed bezpowrotnym zniszczeniem wynikającym z nieprawidłowego sposobu ich przechowywania w krakowskim mieszkaniu twórcy, digitalizacja zaś włącza je do obiegu kultury, w tym do repertuarów sal koncertowych w Polsce i na świecie. Rozszerzanie archiwum jest odpowiedzią na liczne prośby o udostępnienie nut i nagrań utworów Schaeffera, które oprócz wysokich walorów artystycznych posiadają potencjał dydaktyczny i z powodzeniem mogą służyć w edukacji uczniów szkół artystycznych – mówi Krystyna Gierłowska, dyrektor kreatywna Fundacji.

Współpracujący z Fundacją archiwista Konrad Jeliński dodaje: Dzięki wydatnej pomocy Filipa Gołdanowskiego, który jest młodym kompozytorem i fascynatem twórczości Bogusława Schaeffera, dokonuje się dzieło udostępnienia dorobku artysty tworzącego jeszcze w ubiegłej dekadzie! Z dumą stwierdzam, że mamy do czynienia z sytuacją bez precedensu: żaden inny kompozytor współczesny „nie wpłynął" do Internetu w sposób tak pełny, jak Bogusław Schaeffer.

Całość działań obejmuje: zebranie, zabezpieczenie i transport zasobów, uporządkowanie, inwentaryzację, opisanie zbioru i uzupełnienie istniejącego już spisu kompozycji oraz konsultacje eksperckie w zakresie konserwacji materiałów i opracowanie bibliograficzne utworów scenicznych.

Opracowane i zdigitalizowane materiały dostępne są na stronie internetowej www.bogusław schaeffer.pl. Korzystanie z materiałów jest bezpłatne. Bezpłatna jest również aplikacja mobilna Schaeffer Non Stop, umożliwiająca wejście w interakcję z partyturą nonstop i odgrywanie jej graficznych elementów poprzez wyzwalanie przypisanych do nich sterowalnych sampli.

Projekt dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.

Partnerzy i patroni medialni: Legalna Kultura, e-Teatr.pl, Polskie Centrum Informacji Muzycznej (POLMIC), AICT oraz Dziennik Teatralny.
__

TA od przeszło półtorej dekady archiwizuje, digitalizuje i upowszechnia dorobek artystyczny Bogusława Schaeffera, m.in. poprzez organizację Festiwalu ERA SCHAEFFERA. Odbyło się już dwanaście edycji Festiwalu, który jest związany z Warszawą, ale gościnnie pojawia się w innych polskich miastach i za granicą, np. w Paryżu, Madrycie czy Edynburgu. Ostatnia XIV ERA SCHAEFFERA pod hasłem „Malarstwo dźwiękowe" odbyła się 24.11.2022 w Basenie Artystycznym, a już 6.11.2023 w Zachęcie będzie miało miejsce kolejne, tym razem jubileuszowe wydarzenie muzyczne z udziałem licznych artystów z Polski i ze świata.

Prof. Bogusław Schaeffer (1929–2019) był jednym z najbardziej wszechstronnych współczesnych polskich twórców. Zajmując się muzyką, literaturą, filozofią, teatrem, sztukami plastycznymi, jak również pedagogiką, publicystyką i reżyserią, zyskał miano Leonarda da Vinci XXI wieku. Stworzył około 550 dzieł muzycznych, 44 sztuki teatralne, grane z dużym powodzeniem w kraju i za granicą, a także około 650 prac graficznych. Wśród jego publikacji warto wymienić: 17 książek (w tym 3 zarysy historii muzyki i unikatowy podręcznik do nauki kompozycji), przeszło 800 artykułów, studiów, felietonów i esejów z zakresu muzyki współczesnej, filozofii kultury, psychologii twórczości oraz pedagogiki kompozycji. Odtwórcami postaci Schaefferowskich dramatów byli znani polscy aktorzy, m.in.: Jan Peszek, Mikołaj i Andrzej Grabowscy, Jan Frycz, Jan Machulski, Marek Frąckowiak. Muzyczne dzieła Schaeffera wielokrotnie inspirowały muzyków z całego świata, reprezentujących różne gatunki muzyczne.

Jako artysta awangardowy, lekceważący kanony, często odosabniał się stylistycznie i technicznie. Jak mówił, „w sztuce nie wolno niczego powtarzać za innymi". Jego oryginalny światopogląd artystyczny jest i będzie źródłem inspiracji dla rzesz przedstawicieli rozmaitych dziedzin sztuki.