Białystok kulturalną stolicą Polski

Tej podniosłej chwili (otwarcie nowej instytucji operowej zdarza się rzadziej niż raz na pokolenie!) towarzyszyły wydarzenia artystyczne (i edukacyjne), trwające właściwie od piątku do niedzieli. Piątkowy wieczór upłynął pod znakiem uroczystego otwarcia pełnego elegancji gmachu OiFP oraz premiery „Strasznego dworu” w reżyserii dyrektora naczelnego i artystycznego tej instytucji – Roberto Skolmowskiego, reżysera teatralnego i operowego, menadżera kultury, znawcy sztuki i niestrudzonego jej orędownika. Dzień później, w sobotę 29 września odbyła się polska prapremiera „Korczaka” –musicalu, który powinien przyciągnąć do nowej instytucji nie tylko koneserów sztuki i teatromanów, ale całe rodziny i tych, którzy wcześniej z teatrem za wiele wspólnego nie mieli.  Ów musical wyszedł również spod ręki Roberta Skolmowskiego, a że obydwie premiery – mimo że tematycznie oraz stylistycznie bardzo różne – zaprezentowane zostały na bardzo wysokim poziomie, zarówno jeśli chodzi o inscenizacyjny zamysł, muzyczne kierownictwo i wykonanie, przygotowanie wokalne solistów, oprawę scenograficzną i kostiumową, ruch sceniczny i chór.

Piątkowa uroczystość zgromadziła w budynku Opery zwieńczonym ogromną szklaną rozetą, najważniejsze osobistości świata kultury, nauki i polityki. Swoją obecnością otwarcie OiFP zaszczycił m.in. minister kultury i dziedzictwa narodowego Bogdan Zdrojewski, rzecznik praw dziecka Marek Michalski, kompozytor Jerzy Maksymiuk i wielu innych. To właśnie dzieło Maksymiuka – „Fanfara na uroczystość” – wybrzmiało na samym początku, zanim jeszcze pięknie zdobiona kurtyna Rafała Olbińskiego nie poszła w górę.    

Towarzysząca otwarciu premiera „Strasznego dworu” wyjątkowa była co najmniej z dwóch powodów. Po pierwsze „Straszny dwór” to, jak wiadomo, wielka narodowa opera i polski operowy kanon, a po drugie tego dnia przypadała 147. rocznica jej pierwszego wystawienia (prapremiera odbyła się 28 września 1865 roku w Teatrze Wielkim w Warszawie). Ponadto, spektakl godzien jest swojej rocznicy z uwagi na swój inscenizacyjny rozmach. Tak też było w Białymstoku. Widowiskowość scen polegająca m.in. na świetnej oprawie scenograficznej, na którą składają się monumentalne elewacje ścian, potężny zegar i inne okazałe fragmenty wnętrz, wizualny przepych świetnie zaprojektowanych świateł, projekcji multimedialnych stanowiących tło wydarzeń, przestrzeń i możliwości techniczne białostockiej sceny (wielość zapadni, ruchomych platform, obrotówki, balkony dookoła sceny a przy tym jej głębokość, szerokość i wysokość) przyprawiały o zawrót głowy. Dzięki tym elementom inscenizacja stanowiła świetną bazę do poczynań solistów, chóru i baletu. „Straszny dwór” stanowił zatem prawdziwą ucztę dla oka i ucha.

Sobotnią premierę „Korczaka” poprzedziła konferencja Rzecznika Praw Dziecka poświęcona prawom dziecka w świecie, zorganizowana z okazji Roku Korczaka. Konferencja rozpoczęła się już z samego rana uroczystym powitaniem licznie przybyłych gości. Jej program składał się z dwóch części: występów artystycznych dzieci i młodzieży pobliskich szkół i przedszkoli oraz wystąpień osób zaangażowanych w krzewienie praw dziecka m.in. sędzi Anny Marii Wesołowskiej i rzecznika praw dziecka, Marka Michalskiego. Konferencja była także okazją do przyznania Orderu Uśmiechu Henryce Krzywonos za okazywanie miłości dzieciom i niestrudzone działanie na rzecz poprawy warunków ich egzystencji. Konferencja zakończona została przedpremierowym pokazem musicalu, co miało znaczenie szczególne z uwagi na wypełniającą widownię dzieci i młodzież.

Przygotowania do otwarcia nowej instytucji w stolicy Podlasia trwały niemal od roku. Wtedy to, przyszły dyrektor OiFP, Roberto Skolmowski rozpoczął starania o wystawienie „Korczaka” – musicalu skomponowanego przez brytyjskiego kompozytora, Chrisa Williamsa, z librettem Nicka Stimsona. Musical miałby być jednym z najistotniejszych wydarzeń artystycznych w ramach Roku Korczaka. Starania o uzyskanie licencji przebiegły pomyślnie, zaś patronat nad musicalem objęło samo UNESCO, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Rzecznik Praw Dziecka, prof. Jadwiga Bińczycka (Stowarzyszenie im. J. Korczaka) i prof. Adam Frączek (Katedra UNESCO im. J. Korczaka). Projektowi sprzyjało także wiele innych instytucji polskich i żydowskich.

Musical był nie lada wyzwaniem także dla realizatorów i to z kilku powodów. Jednym z nich był udział w tym wydarzeniu kilkudziesięciu dzieci, które przygotowywały się do swoich ról od wielu miesięcy, uczestnicząc niemal co dzień w próbach, konsultacjach, rozmowach etc. Po drugie materia, z której utkany jest „Korczak” jest niezwykle delikatna i istniała obawa w postaci mogącego pojawić się w takich sytuacjach nadmiaru patosu. Patos owszem był, we właściwej ilości, ale było także znacznie więcej innych pozytywnych emocji, z łzami wzruszenia włącznie. Spektakl zachwycił od strony organizacyjnej, a przede wszystkim artystycznej: na zawsze już chyba będziemy pamiętać stojące w równych rzędach dzieci przejmująco śpiewające o swojej ostatniej drodze do nieznanego lądu.  Obecny podczas prapremiery autor musicalu, Chris Williams, nie krył wzruszenia z powodu tak wspaniale zainscenizowanego dzieła, które od soboty zaistniało na polskiej scenie musicalowej.

Wieczór niedzielny przebiegł pod znakiem drugiej premiery „Strasznego dworu” w drugiej obsadzie, ale nie mniej uroczyście i zakończył pierwszy weekend w działalności Opery i Filharmonii Podlaskiej – Europejskiego Centrum Sztuki w Białymstoku.

Nowo powołana instytucja Opery i Filharmonii Podlaskiej będzie spełniała wiele różnych funkcji. Będzie miejscem, gdzie rodzić się będą dzieła operowe najznakomitszych twórców, odbywać się będą koncerty filharmoników, powstawać musicale oraz inne formy sceniczne i muzyczne z działalnością sceny impresaryjnej włącznie. Europejskie Centrum Sztuki będzie generować nie tylko nowe, dotąd nieobecne wydarzenia kulturalne, ale także inspirować jego mieszkańców do podejmowania niecodziennych inicjatyw, uaktywniając wielki potencjał tego niezwykłego regionu Polski. W osobie jej dyrektora Roberto Skolmowskiego Podlasie zyskało jednego z najpłodniejszych twórców i inicjatorów działań kulturalnych, którego życiorys artystyczny pełen jest znaczących dla polskiej sceny dokonań. Jest energicznym i zarazem energetycznym twórcą i niestrudzonym organizatorem zarażającym swoją pasją otaczających go ludzi.

W piątek, 28 września 2012 roku w Białymstoku powstało miejsce nie tylko potrzebne, ale i piękne, które na niespotykaną dotąd skalę pozwoli zaistnieć Podlasiu i jej stolicy nie tylko w Polsce, ale i w Europie. W sercu Podlasia powstała instytucja  dla Podlasian, dla Polaków, dla Europejczyków. Powstało dla nas wszystkich, zakochanych w sztuce i dla tych, którzy mają zamiar ją pokochać!