BIEDACZYNA Z ASYŻU

Widowisko nietypowo rozpoczyna intermedium w duchu karnawału: korowód barwnych postaci, także w maskach zwierząt (kozioł, wół, osioł) roztańczonych w takt muzyki nawiązującej do kompozycji średniowiecznych trubadurów i truwerów. Trwa nieprzerwana uczta, bucha ogień, dionizje w pełni.

 Św. Franciszka poznajemy w momencie gdy wyrusza na wyprawę krzyżową przeciw Saracenom i Maurom. Nawiązanie do ówcześnie popularnych chansons de geste najpełniej  znajduje wyraz w nieźle skomponowanej scenie walki Franciszka z trzema humanoidalnymi, monstrualnymi przeciwnikami (dobra praca szczudlarzy!), jakby wyciętymi ze średniowiecznych bestiariuszy. To dzielne pokonywanie wyzwań jakie stawia świat stanie się wkrótce znakiem firmowym „biedaczyny z Asyżu”. Po powrocie z wojny oddaje odzienie pierwszemu napotkanemu żebrakowi. Zwraca oblicze ku Bogu i wraz z grupką braci podzielających jego ideały spisuje regułę zakonną.

- To nie przypadek, że w spektaklu wykorzystano akurat krzyż z San Damiano, XII – wieczną ikonę. Odgrywał on ważną rolę w życiu św. Franciszka, był  impulsem do tworzenia dzieła odbudowy Kościoła – mówi Michał Łysiak, kreujący postać świętego. Jego Franciszek jest  ludzko niedoskonały, odarty nieco z okrywającego go nimbu wielkości. – Jednym z założeń sztuki było ukazanie świętego w trochę innym świetle niż znamy go np. z „Kwiatków  św. Franciszka”. Bez fajerwerków, głosu z nieba... Nie jako niedostępny ideał czy kogoś kto rozmawiał z ptakami, ale kogoś bliskiego nam, ludziom współczesnym. Kogoś, kto przecież przez połowę swego życia nie był ikoną  godną naśladowania.

Zażyłość, jaka łączyła św. Franciszka z św. Klarą (w tej roli Małgorzata Grund) zasygnalizowano jedynie w krótkim i niewinnym epizodzie. Nie brak za to scen mistycznych, i wypadają one niezwykle sugestywnie. Część widzów była nimi bardzo poruszona, tłumiła płacz. – Naszym zamierzeniem było także wywołanie właśnie gwałtownych emocji, pobudzenie do myślenia – dodaje Michał. Sceny „wyciszonej modlitwy”, „diabelskiego kuszenia” czy „ascetycznej śmierci ciała” uderzają wizyjną siłą wyrazu, niezwykle udanie zastosowanymi efektami wizualno-węchowymi (podczas „kuszenia” uderza w nozdrza zgniły zapach siarki),  przekonywującą grą aktorów (raz niesamowicie ekspresyjną, kiedy indziej zaś wyciszoną), hipnotyzującą autorską muzyką.   

W spektaklu nie zabrakło elementów kontrowersyjnych związanych z  ukazaniem nagości (profanum), bardzo wyraźnej w kontekście całej sztuki o tematyce sakralnej.      „Pieśń o św. Franciszku” nie korzysta z takiej mnogości technicznych środków oddziaływania właściwych koncepcji teatru totalnego jak poprzednie spektakle uliczne Teatru A (choćby  „Genesis” czy „Apokalipsa”), jednak i tutaj  licznych  intertekstualnych odwołań i tropów kulturowych zliczyć nie sposób. Rys głównego bohatera, cały zestaw toposów wieków średnich, literatura hagiograficzna, odniesienia do fresków Giotta czy cytowane  fragmenty Ewangelii św. Mateusza składają się na interesujące współczesne widowisko zawierające elementy właściwe średniowiecznym miraklom i misteriom oraz teatrowi jarmarcznemu.

- O zrobienie spektaklu poprosili nas  franciszkanie z Bytomia, którzy obecnie obchodzą 750-lecie swojej działalności w tym mieście. Reżyser Mariusz Kozubek przez pół roku czytał otrzymaną od nich księgę z tekstami źródłowymi o św. Franciszku (3000 stron – przyp. TH) i z wielu fragmentów skorzystał. Próby odbywały się w Domu Kultury w Bojkowie - aktorka Małgorzata Grund odsłania kulisy powstania „Pieśni...” .

Absolutne prapremierowe zderzenie sztuki z publicznością nastąpiło w Sieradzu 28.VIII. Kolejne nastąpi  20.IX o godz. 20.00 na Bytomskim Rynku. Jeżeli ktoś nie miał okazji zobaczyć w Gliwicach losów św. Franciszka – charyzmatyka, mistyka, cudotwórcy, założyciela zakonów, ascety – serdecznie zapraszamy do Bytomia.

TEATR A – „ PIEŚŃ O ŚW. FRANCISZKU”. Spektakl plenerowy, 2008.
scenariusz, reżyseria: Mariusz Kozubek. muzyka: Jacek Dzwonowski. kostiumy:Marek Stecko.  scenografia i choreografia: Teatr A. Obsada: Michał Łysiak (Franciszek), Małgorzata Grund, Magdalena Kocur, Grażyna Styś, Piotr Chlipalski, Jacek Dzwonowski, Marcin Dzwonowski, Mariusz Kozubek, Marek Stecko, Leszek Styś