Biografia jak dzieło literacko-muzyczne

Zresztą, sama autorka pisze w „Wprowadzeniu", że ten chronologiczny opis życia i twórczości artysty „stanowi specyficzną próbę złożenia hołdu kompozytorowi". Uprawiana przez niego koncepcja formalna, określana jako forma segmentowa odzwierciedlona jest w pierwszych członach tytułów rozdziałów. Czytamy dalej, że w nich „następstwo elementów nie wynika z zaczerpniętych z kanonu przeszłości zasad" lecz proponuje segmenty owe wypełnić „ideą emancypacji barwy i dźwięku". A zatem, rozdziały tej fantastycznej biografii to „segmenty", składające się ze struktur życia i twórczości kompozytora.

Bardzo to ciekawy zabieg kompozycyjny, dodający tej klasycznej w formie biografii, charakter osobliwie wartościowego merytorycznie dzieła literacko-muzycznego.

Jednak żeby napisać tak szczegółową biografię, obejmującą najdrobniejsze detale z życia i twórczości kompozytora trzeba niezwykłej wiedzy, cierpliwości i godzin poświęconych na kwerendy naukowe w wielu placówkach. Biografia to szczególny rodzaj gatunku literackiego, wymagający od autora wyjątkowego rodzaju i organizacji pracy. Godzin spędzonych w bibliotekach, archiwach, a także kontaktu z wieloma osobami. Ale to dopiero czas preparacji, dbania o stopień wierności, po którym następuje selekcja i uporządkowanie zebranego materiału. Niemal każda strona tej pozycji przekonuje o mistrzowskim opanowaniu warsztatu literackiego i muzycznego, obrazuje doświadczenie zawodowe, z którego z kolei wynika sposób przekazania zebranego materiału potencjalnym czytelnikom. Profesor Iwona Lindstedt czyni to w sposób, jasny, zrozumiały i niezwykle czytelny. Tworzy opowieść o człowieku i jego muzyce, o świecie i ludziach, którzy go otaczali. Wykazuje przy tym niezwykłą wrażliwość podczas opisywania jego życia prywatnego. I co najważniejsze, pozostawia czytelnikowi niesamowicie dużą otwartą przestrzeń, w której może samodzielnie określić swój stosunek emocjonalny do postaci i jego muzycznych dzieł.

I tak, podróżujemy razem z Iwoną Lindstedt po osi czasu życia kompozytora, odwiedzamy miejsca jego dzieciństwa, wieku dojrzewania, czas i miejsca podczas II wojny światowej i w polskiej rzeczywistości powojennej. I tutaj autorka kreśli nie tylko tło kulturowe, ale także społeczne czasów, w których tworzył Kazimierz Serocki. Pozycjonuje go w świecie muzyki i kompozytorów polskich oraz europejskich. Cytuje jego wypowiedzi.

A wszystko to dzieje się w sposób bardzo usystematyzowany. Wspomnianych segmentów jest dziewięć. Każdy z nich obejmuje konkretne lata życia i miejsca działalności kompozytora. Interesujący jest segment czwarty, w którym autorka omawia pozycję Serockiego w „Grupie 49" w latach 1949-1955. Poświęca też uwagę obecności w jego kompozycjach folkloryzmowi i neoklasycyzmowi. Omawia jego twórczość odpowiadającą na zapotrzebowania „nowych czasów". Ciekawie też czyta się o udziale kompozytora w „Warszawskiej Jesieni". Z kolei w segmencie 6, Iwona Linsdsedt pisze o poszukiwaniach przez Serockiego stylu indywidualnego, obejmujących lata od roku1959 do 1964. Bardzo ciekawie przedstawia okoliczności powstania, jak i sam charakter utworu „Epizody". I kiedy czyta się o problemie przepływu dźwięków na estradzie, w tym utworze, który jest ściśle związany z kwestią przepływu ich wysokości, to zamieszczony schemat wykonany przez Serockiego, dotyczący ustawienia instrumentów na estradzie, ilustruje w wyobraźni czytelnika jego kompozycyjność.

Książka ta potrafi zaczarować swoją muzycznością. Autorka niczym przewodnik oprowadza nas po muzycznym imaginarium kompozytora, odsłania jego najgłębsze tajemnice, opisuje elementy go tworzące, odwołując się do zapisów nutowych, umieszczonych w książce. I tak, czytając kolejne segmenty, odnosi się wrażenie, że autorka w biografii kompozytora zawarła wszystkie dostępne informacje o nim. Że poddała analizie niemal każdą nutę w skomponowanych przez niego utworach. Że stworzyła nie tylko dla nas, ale także dla przyszłych pokoleń pełny zawodowy życiorys artystyczny Kazimierza Serockiego.

I ostatni segment, 9, a w nim muzyka filmowa i teatralna. - „Skomponował muzykę do czternastu filmów fabularnych i około trzydziestu krótkometrażowych dokumentów i animacji" - czytamy. W roku 1974 napisał muzykę do "Potopu" Jerzego Hoffmana, również i do filmu „Krzyżacy" oraz do „Piątki z ulicy Barskiej" Aleksandra Forda. Ilustrował też spektakle teatralne, na przykład „Wesele" Stanisława Wyspiańskiego w reżyserii Adama Hanuszkiewicza.

W „Zakończeniu" Iwona Lindstedt napisała, że „twórczość Kazimierza Serockiego, uznawana za jedno z najciekawszych zjawisk w muzyce polskiej XX stulecia, pozostaje zatem przykładem zespolenia najwyższej próby kompozytorskiego rzemiosła z oryginalnością i wyrafinowaniem indywidualnych pomysłów techniczno-estetycznych". Podkreśliła również odrębny, niepowtarzalny charakter jego kompozycji – „uchwytny słuchowo i „przekonujący jako muzyka", tak jak marzył.

Ale to jeszcze nie wszystko. Na uwagę zasługuje „Kalendarium życia i twórczości" Kazimierza Serockiego. Ujęte w dwie kolumny, z których jedna obejmuje najważniejsze daty jego życia i twórczości, druga ilustruje te wydarzenia, które miały miejsce w tym samym czasie w kraju, w Europie, na świecie. Są to wydarzenia społeczne, muzyczne, polityczne. Na przykład: rok 1927 – pięcioletni Kazio Serocki rozpoczyna prywatną naukę muzyki u prof. Marii Drzewieckiej. I w tym samym roku – w Filharmonii Warszawskiej rozpoczyna się I Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina. Laureatem II nagrody zostaje Stanisław Szpinalski, późniejszy nauczyciel Serockiego. A w Nowym Jorku odbywa się premiera „Śpiewaka jazzbandu", pierwszego filmu dźwiękowego.
Jest także „Wykaz utworów", w którym zostały one przedstawione w porządku systematyczno-chronologicznym z wykorzystaniem podziału gatunkowego. Każda pozycja opatrzona jest metryczką.

W biografii tej szczególnie zajmująco czyta się te fragmenty, w których autorka omawia poszczególne kompozycje Kazimierza Serockiego. Słowa brzmią tu melodią i podejrzewam, że kiedy pozycja ta znajdzie się w rękach kogoś, kto nie posiada muzycznego wykształcenia, a kocha i czuje muzykę, to pokaże mu jej prawdziwą magię i głębię.

I okładka. Zachęcająca do przeczytania tej wyjątkowej biografii, przypominająca wyglądem partyturę awangardową, ułożoną z liter nazwiska kompozytora. Kontrastowa zielono-biała kolorystyka punktuje umieszczone na niej czarno-białe zdjęcie kompozytora.

__

"Kazimierz Serocki"; Autor: Iwona Lindstedt; Projekt okładki i wnętrza książki: Kuba Sowiński, Wojciech Kubienia; Wydawnictwo: Polskie Wydawnictwo Muzyczne; Kraków 2020; Okładka: miękka; Format: 165 x 245 mm; Liczba stron: 550; ISBN ISSN: 978-83-224-5142-7