Bohaterka drugiego weekendu

Agnieszka Holland będzie bohaterką drugiego weekendu Malta Festival, który odbędzie się w dniach 20–28 czerwca w Poznaniu. Jubileuszową, 35. edycję uświetnią premiery dwóch scenicznych projektów inspirowanych jej twórczością. Pierwszym z nich jest opera „Głos Potwora: Opera inspirowana Europa Europa Sallego Perela i Agnieszki Holland", stworzona przez Agnieszkę Smoczyńską, Roberta Bolesto i Alka Nowaka. Drugim – spektakl „Kobieta samotna" w reżyserii Anny Smolar. Premierom towarzyszyć będzie spotkanie z reżyserkami.

Bohaterką i przewodniczką drugiego weekendu 35. Malta Festival będzie Agnieszka Holland, jedna z najbardziej znanych i uznanych polskich reżyserek filmowych i telewizyjnych. Autorka „W ciemności", „Europa Europa" czy „Zielonej granicy" od lat porusza się na pograniczu kina artystycznego i zaangażowanego społecznie. Twórczyni bezkompromisowa, odważna w formie i temacie, wielokrotnie nagradzana na najważniejszych festiwalach filmowych, nominowana do Oscara®, Złotego Globu i Emmy®. W swojej pracy nieustannie staje po stronie jednostki – zagubionej, odrzuconej, walczącej o godność i przetrwanie. To właśnie jej filmy stały się punktem wyjścia do stworzenia dwóch premierowych wydarzeń tegorocznej edycji festiwalu: projektu „Głos Potwora: Opera inspirowana Europa Europa Sallego Perela i Agnieszki Holland" w reżyserii Agnieszki Smoczyńskiej oraz spektaklu „Kobieta samotna" Anny Smolar.

Agnieszka Holland jest twórczynią niezłomną, zawsze stojącą po stronie człowieka – zarówno na planie filmowym, jak i w życiu. Jej zaangażowanie społeczne, siła, bezkompromisowe wybory i przejmujący język przekazu artystycznego są dla mnie niezwykle ważne. Kilka lat temu wspierałam powstanie niestety wciąż aktualnej „Zielonej granicy", a dziś w ramach Malta Festival prezentuję nowe interpretacje dojmujących i jakże współczesnych filmów wielkiej polskiej reżyserki, wspaniałej, mądrej i odważnej kobiety, z której przyjaźni jestem dumna – podkreśla Dominika Kulczyk, Mecenaska Malta Festival.

Zakończenie prezydencji Polski i prapremiera opery na Malcie (27-28 czerwca).

Wydarzeniem wieńczącym Festiwal i zarazem polską prezydencję w Radzie Unii Europejskiej będzie światowa premiera „Głosu Potwora", nowej opery powstałej na zamówienie Malta Festival, Opery Bałtyckiej w Gdańsku i Narodowego Centrum Kultury.

Włączenie prapremiery opery „Głos Potwora" do programu kulturalnego polskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej to wyraz naszego głębokiego przekonania, że sztuka – szczególnie ta zakorzeniona w doświadczeniu, pamięci i tożsamości – ma dziś wyjątkową moc budowania wspólnoty, inicjowania dialogu i porozumienia między narodami. Opera, inspirowana filmem Europa Europa Agnieszki Holland, jest nie tylko formą przekładu dzieła na nowy język muzyki i teatru, ale też powrotem do stawianych tam trudnych pytań. Tak rozumiana sztuka potrafi kształtować wyobraźnię i wrażliwość społeczną oraz inspiruje do refleksji nad współczesnymi wyzwaniami. Cieszę się, że poprzez ten wyjątkowy spektakl wpisujący się w krajowy program kulturalny prezydencji, możemy podkreślić znaczenie kultury jako narzędzia dialogu i porozumienia w Europie – podkreśla Robert Piaskowski, dyrektor Narodowego Centrum Kultury.

Twórcy inspirują się postacią z filmu „Europa Europa" i prawdziwymi losami Salomona Perela, Żyda ukrywającego się w czasie drugiej wojny światowej w szeregach Hitlerjugend. W tej autorskiej adaptacji, stworzonej przez wybitnych twórców świata filmu, teatru i muzyki – Roberta Bolesto, Agnieszkę Smoczyńską i Alka Nowaka, przenosimy się do świata mitologii greckiej, by spojrzeć z dystansu na zjawisko wojny i zauważyć jej wiecznie aktualne archetypy. W libretcie opowiadającym o nieśmiertelnych Meduzach, które Hades chce unicestwić, jedna z nich ukrywa swoją tożsamość i trafia do wrogiej szkoły dla Erynii, zaś w tle pobrzmiewają uniwersalne pytania o pamięć, przetrwanie i tożsamość.

Spektakl pokazuje proces tworzenia współczesnej wystawy sztuki zatytułowanej „Zagłada Meduz". Bohaterem jest Kurator, dla którego eksponaty i wydarzenia towarzyszące ekspozycji stają się wehikułem do antycznych czasów. Identyfikuje się z Meduzą i odbywa wewnętrzną podróż po tragicznej historii – wyjaśnia dramaturg i autor libretta Robert Bolesto. „Głos Potwora" jest o osobie, która nigdy, pod groźbą śmierci, nie może ujawnić prawdy o sobie. Musi się ukrywać lub przebierać. Udawać kogoś innego. Stale obserwować wszystko i wszystkich, nie ufać nikomu. W końcu, za cenę życia, staje się „nikim" – dodaje kompozytor Alek Nowak.

Tak o operze mówi jej reżyserka, Agnieszka Smoczyńska: Współczesną historię przenosimy w świat mitów, aby dotrzeć do źródeł strachu, nienawiści i miłości poszukując w nich ponadczasowej prawdy o człowieku – tłumaczy Smoczyńska. Zależy nam na zderzeniu formy opery z realizmem. Inscenizacja odnosi się do dokumentalnego zapisu powstawania ekspozycji muzealnej opowiadającej o zagładzie "innego", "obcego" i "nieznanego" poprzez wykreowanie z niego potwora, a następnie wykonanie na nim egzekucji. Pojawiające się eksponaty wywołują duchy przeszłości, te zaś uruchamiają w głównym bohaterze głęboko zakodowane lęki. Przedstawiona rzeczywistość powoli zaczyna się zakrzywiać - odsłaniając praobrazy zapisane w dziejach świata. Zaczynamy rozumieć, że treścią libretta jest motyw unicestwienia i utraty tożsamości – aktualny od początków ludzkości po dzisiaj.

Prapremiera „Głosu Potwora" odbędzie się w dniach 27-28 czerwca w poznańskiej Auli Artis. Bilety będą w sprzedaży od 22 kwietnia. Po prapremierze w Poznaniu na Malta Festival spektakl zaprezentuje Opera Bałtycka w Gdańsku w ramach Baltic Opera Festival (12 lipca), zaś jesienią operę zobaczy publiczność Festiwalu Eufonie.

Z ogromną radością przygotowuję się do pracy nad „Głosem Potwora" – nową operą Alka Nowaka opartą na filmie „Europa Europa" Agnieszki Holland. To pierwsza opera tego kompozytora, którą poprowadzę, choć jego muzykę miałem już szczęście prawykonywać. Partytura jest poruszająca, niezwykle oryginalna i znakomicie zinstrumentowana – barwna, pełna napięć i kontrastów, a przy tym idealnie spleciona z treścią libretta. Każda fraza niesie emocję, każde brzmienie ma swoje znaczenie. Nie mogę się doczekać chwili, gdy po raz pierwszy zabrzmi na żywo, podczas Malta Festival w Poznaniu – mówi Yaroslav Shemet, kierownik muzyczny premiery, dyrektor muzyczny Opery Bałtyckiej w Gdańsku. I dodaje: To będzie ważny moment.

„Kobieta samotna" koprodukcją Malta Festival i Teatru Powszechnego
(28 czerwca).

Równie ważnym wydarzeniem drugiego weekendu festiwalu będzie premiera „Kobiety samotnej" w reżyserii Anny Smolar, spektaklu inspirowanego filmem Agnieszki Holland z 1981 roku. Na ekranie była to historia samotnej matki, Ireny, walczącej o utrzymanie na powierzchni siebie i syna Bogusia. W rzekomo socjalistycznym państwie, w czasie karnawału Solidarności, „niemająca pleców" kobieta nie jest w stanie związać końca z końcem. Co zobaczymy w teatrze? Smolar, która wcześniej współpracowała z Holland przy scenicznej adaptacji „Artystów prowincjonalnych", wychodzi od klasycznego filmu i tworzy aktualną diagnozę rzeczywistości kobiety w epoce cyfrowego kapitalizmu i pakietów medycznych. Bohaterka spektaklu, już nie „samotna", a „samodzielna" matka, której wpojono, że pretensje może mieć tylko do siebie, zmaga się z przemocą systemową i presją społecznych oczekiwań. W jej świadomości przewija się nieprzerwany feed dobrze życzącego chóru, gotowego wspierać ją dobrymi radami, charytatywną zbiórką, coachingiem w zarządzaniu czasem i pieniędzmi. A co z ojcem, wsparciem państwa, alimentami? I gdzie w tym wszystkim jest Boguś? Poza aktorami Teatru Powszechnego Smolar do zespołu zaprosiła debiutującą na scenie teatralnej raperkę i tancerkę Ryfę Ri, jurorkę You Can Dance.

Premiera koprodukowanego przez Malta Festival i Teatr Powszechny w Warszawie spektaklu odbędzie się 14 czerwca w Warszawie, a następnie „Kobieta samotna" zostanie wystawiona w sobotę, 28 czerwca w Poznaniu. Tego samego dnia, w sobotę, 28 czerwca, odbędzie się festiwalowe spotkanie z Agnieszką Holland, Anną Smolar i Agnieszką Smoczyńską. Poprowadzi je Michał Merczyński, inicjator i pomysłodawca obu projektów.

35. edycja Malta Festival to wydarzenie adresowane do każdego widza – w tym roku w szczególności do odbiorcy kultury ekranu. Program festiwalu podkreśla rolę scenariusza i sztuki rzemiosła, celebrując twórców kostiumów, pracując z formą filmowego dialogu i eksplorując nowe sposoby inscenizacji. Program festiwalu dostępny na stronie: www.malta-festival.pl

Malta zaprasza do wspólnego doświadczania w Poznaniu między 20 a 28 czerwca 2025 r.