Cierpienie (podobno) uszlachetnia

W przestrzeni Ruin Teatru Miejskiego umieszczona została scena oraz proscenium w formie wybiegu, jaki oglądać możemy podczas pokazów mody. Pozwala to aktorom na lepszy kontakt z widzem, co w przypadku adresatów tego przedstawienia jest szczególnie istotne. W spektaklu żywy plan przeplata się z lalkowym, a uroku dodaje grana na żywo muzyka oraz śpiew (problemy z ustaleniem portretu pamięciowego Janosika żartobliwie, lecz trafnie oddaje trawestacja piosenki: „Naprawdę jaki jesteś, nie wie nikt…” w wykonaniu zespołu). Do tego dochodzi funkcjonalna scenografia w całości wykonana z drewna i tektury falistej. Widzimy wymyślną maszynę tortur, przy pomocy której Murgrabia (Piotr Tworek) i Biskup (Andrzej Perzyna) zadają ból wszystkim, którzy staną im na drodze. Jest olbrzymi diabelski młyn, sporych rozmiarów szubienica, na której - by tradycji stało się zadość - zawiśnie tytułowy bohater, jest drewniane okienko parawanowego teatru (w jednej ze scen widoczne w oknie gry kukiełki – członkowie rodziny Janosika, zostaną przedstawieni publiczności), które chwilę później zamienia się w strzelnicę oraz okno śmierci – miejsce niebezpiecznej zabawy oprawców, którzy w końcu osiągają swój cel. W głębi sceny zawieszono ludową figurkę Jezusa na krzyżu, który przepowie bohaterom śmierć oraz karę za grzechy, ostatecznie prosząc ludzi o święty spokój. 

W pierwszych minutach przedstawienia poznajemy Łowcę (pseudonim „wściekły kurdupel”), wyglądem przypominającego Ramba – czarna kuloodporna kamizelka, dwa pistolety w skórzanych kaburach oraz hak wskazują na to, iż mamy do czynienia z profesjonalistą. Chwilę potem Łowca natrafia na owce, które o Janosiku (Łukasz Kos) wiedzą naprawdę sporo. Biskup z Murgrabią (którego podobieństwo do komiksowego Jokera z „Batmana” raczej nie jest przypadkowe) na scenę zostają wtoczeni - znajdują się w beczce, która za chwilę zamieni się w tułów drewnianej figury przedstawiającej Murgrabiego (postaci „czarnych charakterów” odgrywane są w planie żywym, lecz na scenie stoją także drewniane, utrzymane w estetyce sztuki ludowej postaci, których zrobione z żarówek oczy łypią na wszystkich). Rodzina Łowcy (Mariusz Laskowski) mieści się w jednej walizce – tekturowe kształty co rusz odzywają się z jej wnętrza wzywając pomocy, zostały bowiem zakładnikami w nierównej walce między dobrem i złem. Każdy z zastosowanych elementów uruchamia wyobraźnię i pozwala na przeniesienie się w nie do końca sielankowy świat. Akt autokanibalizmu, przerabianie ofiar tortur na wędliny, bohaterowie, znęcający się nad rodzinami, szantaże - to elementy niełatwej rzeczywistości, w której przyszło żyć Janosikowi i jego kompanom. Gdy do tego wszystkiego dochodzą padające z ust kobiety (Ciupagę-Marynę gra Monika Babula) pretensje (partnerka oskarża Janosika o to, że jego głównym celem jest szybkie dotarcie do finału - uwaga wywołuje uśmiech głównie na ustach starszej części publiczności), to położenie tytułowego bohatera staje się trudne. Jednak nie z takich opresji udało się wychodzić temu, który zabierał bogatym i rozdawał biednym (choć akurat na temat tego aspektu działalności Janosika twórcy spektaklu dyplomatycznie milczą).

Urok przedstawienia tkwi przede wszystkim w pomysłowej scenografii, która przenosi nas w górskie okolice, do świata, w którym rodzina jest najważniejsza – dla niej jeden z bohaterów jest w stanie wyrządzić krzywdę przyjacielowi. Spektakl z pewnością nie jest cukierkową bajeczką w stylu Disneya, bliżej mu stylistyką do ludowych podań i baśni, które od stuleci przygotowywały najmłodszych do życia w świecie dorosłych, ucząc praw rządzących tym światem. Brutalność przeplata się z humorem, lecz charakter spektaklu najtrafniej podsumowują słowa Fryderyka Nietzschego, będące jednocześnie ostatnią padającą ze sceny kwestią: „Co nas nie zabije to nas wzmocni”. Z tym przesłaniem widzowie opuszczali gliwickie Ruiny wracając do świata, który okrucieństwem dorównuje torturom, jakim na naszych oczach poddawani byli bohaterowie.