Co dziś robią Zbójcy?
"Zbójcy" - reż. Michał Zadara - Teatr Narodowy w WarszawieReżyser Michał Zadara przeniósł w Teatrze Narodowym akcję młodzieńczego dramatu "Zbójcy" Friedricha Schillera do współczesności. Zabieg ten zmienił w pewnym stopniu wymowę czołowego niemieckiego dramatu "burzy i naporu" z drugiej połowy XVIII wieku. Tekst Schillera - dziś historyczna ramotka pełna naiwności i fałszywego patosu - był wówczas wyrazem anarchicznego buntu przeciwko feudalizmowi i władzy królewskiej. Zbójcy w inscenizacji Zadary wyglądają natomiast jak współcześni, biegający z kałasznikowami, terroryści.
U Schillera bunt braci Karola i Franciszka Moore'ów ma charakter wręcz nihilistyczny, za wszelką cenę zmierza do destrukcji otaczającego świata. Nie widzimy tam żadnego programu pozytywnego, czy chociażby jakichkolwiek punktów moralnych odniesień. Dramat Schillera przez dziesięciolecia był przedmiotem kontrowersji, oporów i krytyki wybitnych osobistości kultury europejskiej. Z drugiej strony stal się aż do dziś przedmiotem kultu wiecznych buntowników i rewolucjonistów, w tym naszych romantyków.
Reżyser spektaklu w Teatrze Narodowym nie kryje w wywiadach, że traktuje tekst "Zbójców" jako demonstrację buntu przeciw współczesnemu społeczeństwu wielkich korporacji, kontrastów społecznych itd. Jednak współczesny kontekst zmienia znaczenia utworu Schillera.
Widać to doskonale w scenach napadu bandy zbójców na klasztor i rozmowy z biskupem. W czasach Schillera Kościół był częścią świata feudalnego, natomiast dziś w Europie, w tym w Polsce, szaleje antykatolicki terroryzm medialny, kulturowy i prawny. Współcześni zbójcy, wyładowując swoją agresję, stają więc paradoksalnie po stronie aktualnego systemu społecznego. Nie wiem, czy Michał Zadara, pozujący na krytyka współczesnego społeczeństwa, zdawał sobie do końca sprawę z konsekwencji swoich zabiegów inscenizacyjnych.
