Czwarta rocznica śmierci

W 1968 roku, inscenizację "Dziadów" Kazimierza Dejmka uznano za antyradziecką.

Po usunięciu Kazimierza Dejmka, którego inscenizację "Dziadów" uznano za antyradziecką, Adam Hanuszkiewicz został dyrektorem Teatru Narodowego. Stworzył wtedy wiele wybitnych inscenizacji. Jutro miną cztery lata od śmierci jednego z najwybitniejszych polskich aktorów i reżyserów.

Zmarł w Warszawie w wieku 87 lat. Przez wiele lat był dyrektorem artystycznym warszawskich teatrów Narodowego i Nowego.

Z urodzenia był lwowianinem. Jego rodzice prowadzili tam sklep. Jeszcze przed drugą wojną światową uczęszczał do tamtejszego Państwowego III Gimnazjum Męskiego im. Króla Stefana Batorego. W 1944 roku pod Rzeszowem, gdzie wówczas mieszkał wstąpił do zespołu teatralnego Wojska Polskiego.

W 1945 roku pracował najpierw w Teatrze im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie, a potem w Teatrze Dolnośląskim w Jeleniej Górze. To tam debiutował rolą Wacława w "Zemście" Aleksandra Fredry w reżyserii Stefanii Domańskiej. Nie ukończył żadnej szkoły aktorskiej, a egzamin eksternistyczny zdał w 1946 roku w Łodzi. Potem przez trzy lata grał w Teatrze Dramatycznym w Krakowie. Sezon 1949/1950 spędził w warszawskim Teatrze Rozmaitości. W latach 1950 - 1955 występował w Teatrze Polskim w Poznaniu. To właśnie tu w 1951 roku wyreżyserował swój pierwszy spektakl. Była to "Niespokojna starość" Leonida Rachmanowa. Jak się po latach okazało, była to jedyna sztuka radziecka, jaką w życiu wyreżyserował. Ale poznańska publiczność zapamiętała go z tamtych czasów z tytułowej roli w "Hamlecie" w głośnej inscenizacji Wilama Horzycy.

Od 1955 roku Adam Hanuszkiewicz pracował głównie w Warszawie. Był współtwórcą Teatru Telewizji. Jeszcze w 1955 roku wyreżyserował swoją pierwszą sztukę telewizyjną. Był to "Złoty lis" Jerzego Andrzejewskiego. W latach 1957-1963 Hanuszkiewicz był naczelnym reżyserem TVP. W latach 1956-1968 pracował jako reżyser i dyrektor Teatru Powszechnego. W 1968 roku po usunięciu Kazimierza Dejmka, którego inscenizację "Dziadów" uznano za antyradziecką, został dyrektorem Teatru Narodowego. Stworzył wtedy wiele wybitnych inscenizacji w tym m.in. słynną "Balladynę" w nowoczesnych kostiumach i z wykorzystaniem motocykli honda. Muzykę do niektórych spektakli Hanuszkiewicza tworzył wtedy Czesław Niemen. Mówi się, że to Hanuszkiewicz odkrył Niemena dla teatru.

W roku 1970 po raz pierwszy od 1944 odwiedził rodzinny Lwów. Nawiązał wtedy kontakt z Polskim Teatrem Ludowym we Lwowie prowadzonym przez Zbigniewa Chrzanowskiego.

Na początku lat 80. stracił zaufanie władzy i został odwołany ze stanowiska dyrektora Teatru Narodowego. Ostatnim pożegnalnym spektaklem wyreżyserowanym tam przez niego był "Śpiewnik domowy". W stanie wojennym przyłączył się do bojkotu telewizji przez środowisko aktorskie. Reżyserował wtedy w warszawskich teatrach Ateneum i Studio oraz w Łodzi i za granicą. W latach 1989-2007 był dyrektorem warszawskiego Teatru Nowego. Wyreżyserował tam m.in. spektakl "Chopin jego życie, jego miłość, jego muzyka" według własnego scenariusza i przedstawienie "Europa do nas, my do Europy" według Witolda Gombrowicza. Jego ostatnim spektaklem była "Miłość i krew" według Juliusza Słowackiego.

Adam Hanuszkiewicz zmarł w warszawskim szpitalu przy ul. Stępińskiej. Pochowano go 8 grudnia na Cmentarzu Wojskowym na warszawskich Powązkach.

Marek Zaradniak
Głos Wielkopolski
5 grudnia 2015

Książka tygodnia

Białość
Wydawnictwo ArtRage
Jon Fosse

Trailer tygodnia