Czwarty dzień Kontaktu

We wtorek przedstawiono dwa spektakle konkursowe. Pierwszą prezentacją był „Wróg klasowy” Nigela Williamsa w reżyserii Harisa Psovicia z Teatru East West z Bośni i Hercegowiny, w którym przyglądamy się uczniom jednej z sarajewskich szkół. Realia ze sztuki Williamsa zostają przeniesione z Wielkiej Brytanii lat osiemdziesiątych do Sarajewa 2007 roku. Trudna młodzież zebrana w jednej sali stawia opór rzeczywistości, w jakiej się znalazła. Nie godzą się na warunki, w których żyją jednocześnie nie robiąc nic, aby cokolwiek zmienić. W oczekiwaniu na nową nauczycielkę barykadują się w sali i starają się zagospodarować czas.

Scenografię tworzy jedynie wielka tablica, szkolne ławki i krzesła, które jak śmieci rzucane są co chwila po scenie. Panuje wielki bałagan, hałas, aktorzy poruszają się czasami bez celu, ich ruchy są nieuzasadnione. Znaleźli się widzowie, którzy opuszczali spektakl już na samym jego początku zdegustowani tym, co dzieje się na scenie.

Spektakl zaprezentowany przez Teatr East West ukazuje zdezorientowane dzieciaki, które przeżyły czteroletnie oblężenie miasta i zmianę ustrojową państwa. Zagubione, z ogromnym bagażem doświadczeń, nie potrafią przystosować się do nowej rzeczywistości. Obarczone historią i życiem w patologicznych rodzinach eskalują przemocą i wulgarnością. Postanawiają nauczyć się czegoś od siebie nawzajem, więc przeprowadzają lekcje z przemocy, seksu i wandalizmu. Niezdolne do jakiejkolwiek edukacji (każda z ich nauczycielek odchodziła z pracy) potrafią jednak nauczyć się od siebie jak być wściekłym, wręcz dzikim, bo wydaje im się, że tylko w ten sposób mogą przetrwać. Skrzętnie chowają pozostałe pierwiastki człowieczeństwa i nauczone nienawiści doprowadzają do tragedii.

Drugi konkursowy spektakl czwartego dnia Festiwalu to również druga prezentacja rosyjskiego Teatru Praktyka - „To dziecko” autorstwa i reżyserii Joela Pommerata. Bardzo skromne, wręcz ubogie scenograficznie (pojawia się jedynie krzesło) przedstawienie, skonstruowane jest na zasadzie prezentacji krótkich etiud, scen mówiących o tytułowym dziecku. O dziecku widzianym oczyma matki lub ojca. Prezentowane są przeróżne aspekty miłości rodzicielskiej, problemy w nawiązaniu kontaktu z potomkiem, nienawiści dzieci wobec rodziców. Sceny oddziela muzyka grana przez zespół występujący za białą zasłoną.

Bardzo spokojny i stonowany spektakl wybrzmiewa ogromnymi emocjami. Rozszarpują nas od wewnątrz historie przedstawiane w poszczególnych scenach. Młoda matka postanawia oddać swoje dziecko sąsiadom, ich dom uważa bowiem za odpowiednie miejsce dla chłopca, którego sama nie potrafi wychować. Ojciec nie potrafi porozumieć się z córką. Dorosły mężczyzna nadal drży przed rodzicem, obwiniając go za swoje wychowanie. Kobieta rozpoznaje ciało martwego syna koleżanki ciesząc się, że to nie jej własny. „To dziecko” jest pytaniem o współczesny model rodziny, rodzicielstwa i bycia dzieckiem. Co to wszystko dla nas dzisiaj znaczy? Czy są to już tylko puste słowa, a może jedynie zmieniły one swoją wartość? Jest jednak cień nadziei wypływający z monologu jednej z kobiet, która będąc w ciąży planuje odmienić swoje życie właśnie dla dziecka - aby nie żyło tak, jak ona. To wielkie wołanie o naprawę relacji dziecko - rodzic, o podtrzymanie tradycyjnych wartości we współczesnej rodzinie. Uboga scenografia pozwala skupić się całkowicie na emocjach, jakie się w nas rodzą i jakie wysyłane są ze sceny.

Z pewnością publiczność nie poszła spać spokojnie ze względu na nienajlepszego „Wroga klasowego” i dobre, lecz przygnębiające tematyką „To dziecko”. Czekamy na kolejny dzień, w którym zaprezentowane zostaną polskie spektakle - „Rozmowy poufne” Iwony Kempy i „Makbet” Mariusza Grzegorzka.