Danse macabre

Suną po scenie białe szaty, rytmicznie, miarowo, dostojnie, precyzja ruchów, synchroniczność doskonała. Porywają maski i fruną dalej w takt, złączeni w jednobarwnym korowodzie zjaw. Biel symbolizująca niewinność wprowadza tu od początku niepokój i stanowi dysonans
w stosunku do „kolorystyki" samego tytułu sztuki. „Maskarada" kojarzy się raczej z karuzelą barw wszelakich, żywych, nasyconych, wyrazistych. Kontrastuje też z wszechogarniającą rozpustą i zabawą.

Zazdrość oraz zemsta często chadzają parami, tak samo skutecznie zasłaniają oczy i prowadzą niczym ślepego ku zagładzie, wabiąc słodką obietnicą triumfu, ulgi, fałszywego poczucia „sprawiedliwości" . Historia wystawiona na deskach Teatru im. Juliusza Słowackiego przez reżysera Nikołaja Koladę jest właśnie historią tragicznych pomyłek, począwszy już od wprowadzającej sceny – Nina (Agnieszka Judycka) gubi bransoletkę, która to staje się powodem jej zabójstwa. Przedmiot przypadkowo znajduje rozpustna baronowa Sztral (Dominika Bednarczyk), która bałamuci młodego księcia Zwiezdicza (Rafał Szumera) i w ramach pamiątki, podarowuje mu nieszczęsną biżuterię. Książę zaślepiony namiętnością, a Arbienin (Radosław Krzyżowski) zazdrością, nie próbują nawet słuchać jakichkolwiek wyjaśnień, liczy się fakt niezbity – bransoletka należała do Niny. Wszystko byłoby proste, gdyby nie te maski...

Podążając tropem bransoletki, wyłania się tu istotna rzecz, jeśli chodzi o kunszt spektaklu. Wydarzenia z nią związane, zapowiada początkowy walc, kiedy to aktorzy poruszając się w jego rytmie, brzęczą bransoletami. Kolejnym zwiastunem oraz niemym komentatorem rozgrywających się kluczowych zdarzeń jest postać kobiety, zwanej Motylkiem (w tej roli Ewa Worytkiewicz), która uczestniczy w sztuce, ale jakby obok, niby wieszczka albo Los, podsuwając Baronowej zgubiony przedmiot, czy też później podając puchar z trucizną Arbieninowi. Paradująca w żałobnych szatach w scenach finalnych, niczym wodzirej inicjuje szalony danse macabre.

Oprócz stale obecnych na scenie postaci, które można potraktować jako tło, czy cofając się do antycznych dramatów, uznać za chór, nastrój sytuacji podkreśla scenografia. Ascetyczna, złożona z obrotowych figur, które raz stanowią zimne wnętrze sypialni, a raz szaloną dyskotekę. Oszczędność w doborze środków scenicznych ma na celu wyeksponowanie kreacji aktorskich, ukazanie ich przemian i dosadne wystawienie na pierwszy plan emocji oraz ich „potyczek" .

Całość dopełniona, a właściwie poprowadzona, została przez muzykę. To walc Arama Chaczaturiana i „Polonaise" Shigeru Umebayashi nadają sztuce dostojności oraz dramaturgii. Zastanowić by się można, czy wyłączając dialogi aktorów i dodając więcej elementów tanecznych, nie powstałaby kolejna „Maskarada" o tym samym przekazie. Forma sceniczna może ciekawsza i barwniejsza, ale żal byłoby jednak niewypowiedzianych kwestii Radosława Krzyżowskiego (Arbienin).

Uwagę zwraca też sposób przedstawienia postaci na scenie, nawiązujący już do tytułowej maskarady. Podczas balu i tuż po nim zarówno Arbienin jak i Nina prezentują się wyniośle i dostojnie – ona z ogromnym trenem zostaje wnoszona na scenę i prowadzi rozmowy z mężem z pozycji dużego dystansu. Dopiero w scenie, kiedy znajdują się sami w sypialni, maski opadają i postaci schodzą na ziemię, wchodzą ze sobą w bezpośrednie interakcje. „Mechanika" aktorów podczas maskarady w rytmie walca, czy nawet przy dźwiękach słynnego hitu Maxa Raabe „Oops i did it again", nagle ginie w scenach końcowych spektaklu. Na marginesie trzeba przyznać, że Kolada stworzył nieszablonową mieszankę stylistyczną jeśli chodzi o muzykę, co również trzeba zaliczyć do istotnych aspektów spektaklu jeśli chodzi o samą interpretację.

Sztuka Lermontowa, zaaranżowana przez Koladę, oprócz tragicznej fabuły prowadzącej do nieuchronnej klęski, zawiera w sobie sporo żartobliwych tonów, o których nie należy zapominać. To trochę taki śmiech przez łzy, gorycz zaprawiana słodyczą albo i na odwrót. W zależności od tego jak widz odbiera i interpretuje emocje. Dla jednych może za dużo postaci na scenie, które rozpraszają, zbyt wiele tej niekończącej się maskarady, przesyt mieszanki stylistycznej, a dla drugich to może głównie żywioł emocji i przeżyć, interakcja na linii aktor–widz. Wszystko jest zależne, a Kolada dał publiczności tak wiele elementów, że można dowolnie przebierać i szukać swojej ścieżki interpretacyjnej. Mnie zabrakło tylko jednego elementu – wytańczonego w pełni walca, żeby móc się na koniec zachwycić: „Ach, jaki piękny jest ten walc!".