Dyskretny urok absurdu

Zbiór epizodów, które tworzą spektakl, jest co prawda inspirowany filmami Luisa Bunuela, ale można mówić raczej o dyskretnych odniesieniach niż przeniesieniu na scenę fragmentów scenariuszy. W przedstawieniu pojawiają się aluzje do "Widma wolności", "Dyskretnego uroku burżuazji" czy tytułowego "Anioła zagłady", jednak ostatecznie jest to spektakl jak najbardziej wpisujący się w komediowo-surrealistyczną linię Ad Spectatores.

Niełatwo streścić skomplikowaną fabułę przedstawienia. Na początku poznajemy małżeństwo w strojach z lat 30. poprzedniego wieku. Kelner, który ich obsługuje, jest kochankiem obojga, ale w trakcie kolacji, i to bez wyraźnej przyczyny, zabija swojego pana. Po chwili bohaterowie przeistaczają się w aktorów podrzędnego teatru, nawiedzonych przez ducha żołnierza. Pojawiają się konie, które zajeżdżają pod dworek państwa (być może tych z pierwszej sceny?), jednak ich goście z różnych przyczyn nie mogą się do niego dostać. Jedna z postaci szuka swojego brata, mimo że on już się odnalazł. Zaskakujące są także wątki współczesne: aktorzy zaglądają do kurtek widzów w poszukiwaniu papierosów, błąka się pomiędzy nimi techniczny z wiertarką.

Wszystko to odbywa się w symbolicznej scenografii. Masztalski prowadzi z widzem swoistą grę, sugerując, że wszystko, co dzieje się na scenie, jest teatrem w teatrze. Nie zdradza jednak, w którym miejscu on się zaczyna, a gdzie kończy. Postaci mają tu absolutnie otwartą tożsamość - chyba absolutnie nikogo nie zdziwiłoby, gdyby kamerdyner w stroju z początku XX wieku, który po chwili okazuje się jedynie aktorem go grającym, nagle wyjął z kieszeni rewolwer i ujawnił się jako kowboj z czasów gorączki złota.

"Anioł zagłady" to z założenia spektakl o niczym. Nie krytykuje rzeczywistości, nie obala mitów, a nawet nie dekonstruuje dzieł Bunuela. W tym braku znaczeniowych zobowiązań tkwi jego siła - to zbiór świetnie napisanych i zagranych scen, które poza nieprzewidywalnością łączy niewiele. Masztalski z minuty na minutę miesza światy, które przed nami odsłonił, przenosi bohaterów w inne rzeczywistości, skreczuje i sampluje wątki. Reżyser momentami pozwala nam myśleć, że już pojęliśmy sceniczną intrygę, odchodzi na chwilę od poetyki purnonsensu, by niespodziewanie do niej powrócić i wywrócić cały porządek do góry nogami.

Zdecydowanie najmocniejszym aktorskim ogniwem w niezłym zespole Ad Spectatores jest Bartłomiej Firlet. Magnetyzuje jako sadystyczny kelner, chwilę później zręcznie wślizguje się w skórę bezrobotnego artysty. Ciekawie wypada także Paweł Kutny w roli męża jedzącego posiłek z arszenikiem.

Artystom Ad Spectatores po raz kolejny udało się stworzyć spektakl rozrywkowy, w który tym razem wpletli wątki zaczerpnięte z kultowych dzieł hiszpańskiego klasyka. Jednak nie trzeba znać filmów Bunuela, żeby na "Aniele..." śmiać się do łez.

** Spektakl "Anioł zagłady" Maciej Masztalski, reżyseria: Maciej Masztalski, scenografia: Ewa Beata Wodecka, premiera 15 stycznia w teatrze Ad Spectatores (Scena Kameralna na Dworcu Głównym PKP)