Helena Gruszecka (1901 - 1982)
Aktorka teatralna, filmowa, telewizyjna, radiowa, reżyserka teatralna.Urodziła się 20 lipca 1901 w Częstochowie. Zmarła 5 sierpnia 1982 w Warszawie.
Egzamin eksternictyczny w ZASP zdała w 1922. W teatrze zadebiutowała prawdopodobnie 15 stycznia 1938 rolą Pani Kirby w sztuce Mossa Harta i Simona Kaufmanna „Cieszmy się życiem" w reżyserii Zygmunta Chmielewskiego w Teatrze Ateneum w Warszawie.
W teatrach Warszawy, Łodzi, Częstochowy i Białegostoku zrealizowała około pięćdziesięciu spektakli u takich reżyserów jak Zygmunt Bończa-Tomaszewski, Helena Buczyńska, Dobiesław Damięcki, Stanisława Perzanowska, Bohdan Korzeniewski, Jan Świderski, Krystyna Zelwerowicz, Jerzy Rakowiecki, Andrzej Szczepkowski i Jan Biczycki. Wiele spektakli wyreżyserowała sama: „Pomocnica domowa" Janiny Rosnowskiej w warszawskim Teatrze Comoedia (10 kwietnia 1946), „Subretka" Jacquesa Devala w Teatrze Małym w Warszawie (30 listopada 1946), „Porwanie Sabinek" Juliana Tuwima W Teatrze Osa w Łodzi (4 kwietnia 1948), „Królowa Śniegu" Eugeniusza Szwarca w Teatrze Ludowym w Warszawie (1 czerwca 1957) czy "Czarodziejskie źródło" Ewy Szelburg-Zarembiny w Teatrze Komedia w Warszawie (12 października 1958). Ponadto grała w warszawskim Buffo, Popularnym i Powszechnym.
W początkach działalności Teatru Telewizji zrealizowała jako aktorka m. in. spektakle: „Skowronek" Jeana Anouilha (Matka) w reżyserii Czesława Szpakowicza (24 września 1956), „Julietta ze snów" Georgesa Neveaux w reżyserii Czesława Szpakowicza (4 marca 1957), "Goście o zmierzchu" Krystyny Salaburskiej w reżyserii Władysława Sheybala (16 maja 1957) czy w II odcinku „12 krzeseł" Ilii Ilfa i Eugeniusza Pietrowa w reżyserii Konstatnego Ciciszwilego (7 października 1988).
Była również aktywną aktorką w polskim filmie, gdzie zadebiutowała w 1933 roku rolą Chłopki w zachowanym do dziś obrazie „Wyrok życia" w reżyserii Juliusza Gardana. Przed wojną wystąpiła jeszcze w „Róży" (1936), „Pani minister tańczy" (1937), „Książątko" (1937), „Dziewczęta z Nowolipek" (1937) i „Doktór Murek" (1939).
Po wojnie po raz pierwszy wystąpiła w filmie „Ósmy dzień tygodnia" w reżyserii Aleksandra Forda (1958) i w tym samym roku w „Kaloszach szczęścia" w reżyserii Antoniego Bohdziewicza. Ponadto brała udział w filmach: „Lekarstwo na miłość" (1965), „Stawka większa niż życie" (1968), „Na przełaj" (1971), „Co mi zrobisz jak mnie złapiesz" (1978) a także w serialach filmowych: „Wielka miłość Balzaca" (1973) i „Noce i dnie" (1977).
Brała udział także w spektaklach Teatru Polskiego Radia m. in.: Józefa Słotwińskiego „Krzywo, prosto, byle ostro" w reżyserii autora (Anulka), (1 kwietnia 1956), Jarosława Iwaszkiewicza „Stara cegielnia" w reżyserii Jerzego Rakowieckiego (Elwira), (1960).
Ostatni swój spektakl zrealizowała także w teatrze radiowym. Był to „Telefon śmierci" Helmuta Kajzara w reżyserii autora, 14 kwietnia 1983.
Córka kompozytora Abrahama Bera Birnbauma, ciotka pisarza Jerzego Pomianowskiego.
Pochowana w Warszawie na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.
Odznaczenia:
1955 - Złoty Krzyż Zasługi
1955 - Medal 10-lecia PRL
1964 - Zasłużony Działacz Kultury
1965 - Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
Źródła: FilmPolski, E-teatr, Wikipedia
