Jaką cenę musi zapłacić niewolnik muzyki?

Sztuka teatralna trafiała wielokrotnie na deski, wśród licznych jej wystawień może się doszukać chociażby tej z Teatru na Woli w reżyserii Romana Polańskiego z 1981 roku. Ponad 30 lat później, w roku 2017 sztuka doczekała się premiery w National Theatre, a do czwartku jej nagranie będzie dostępne za darmo za pośrednictwem platformy youtube.

„Amadeusz" opowiada o losach Mozarta (Adam Gillen) na dworze cesarza Józefa II (Tom Edden) z perspektywy nadwornego kompozytora, Antonia Salieriego (Lucian Msamati). Wiedeń, ludzie zaczynają mówić o utalentowanym kompozytorze z Salzburga. Z czasem, młodzieńcem zaczyna interesować się i dwór europejskiej stolicy muzyki. Niedługo potem pojawia się on – Wolfgang Amadeusz Mozart. Zaniepokojony brakiem wiedzy na temat nowego artysty, Salieri postawania przyjrzeć się pracy salzburczyka. Gdy koncert, na który poszedł, okazał się muzyczną ucztą, nadworny kompozytor wypiera myśl o możliwej konkurencji. Z czasem jednak imię Mozarta słychać coraz głośniej, a w Salierim kiełkuje zazdrość.

„Amadeusz" w reżyserii Michaela Longhursta to cały wachlarz emocji urozmaicony największymi dziełami Mozarta. Prócz historii zapisanej w dramacie Petera Shaffera, twórcy prowadzą widza przez najpopularniejsze muzyczne dokonania salzburczyka, wśród których znalazły się chociażby fragmenty takich oper jak „Czarodziejski flet", „Wesela Figara" czy „Don Giovanni", a także słynne Requiem d-moll. Wcielający się w role mieszkańców Wiednia muzycy: Gerard-Martin, Matthew Hargreaves (bass-baritone), Michael Lyle, Andrew Macbean, Robyn Allegra Parton (soprano), Eleanor Sutton, Everal A Walsh pod dyrekcją Simona Slatera oddają moc dzieł Mozarta, a tym samym sprawiają, że spektakl jest spójny.

Sztuka została skomponowana jak koncert grany na dwóch płaszczyznach. Z jednej strony wydawać mogłoby się, że dyrygentem jest Salieri, podczas gdy on sam zdaje się sugerować, że to Bóg nadaje wydarzeniom tempa. Historia opowiada o miłości, pasji, zazdrości i upadku człowieka. Zarówno Mozart, jak i Salieri przekonani są o swoim talencie, a każdy z nich uważa, że zasłużył na sławę większą od drugiego. Szybko jednak, nadworny kompozytor dochodzi do wniosku, że dwa wielkie talenty nie mogą żyć obok siebie, bo miejsce jest tylko dla jednego. Zazdrość prowadzi go do haniebnych zachowań, których celem jest zniszczenie rodzącej się kariery Mozarta. Salzburczyk nie radzi sobie z narastającą frustracją i perspektywą porażki i tak zaczyna się jego upadek. Salieri początkowo czerpie satysfakcję z efektów swych działań, jednak z czasem zdaje sobie sprawę, że dar Mozarta ma o wiele większa siłę niż się spodziewał. Podczas gdy Salieri skupiał się na teraźniejszości, utwory Mozarta wyprzedzały swoją epokę stając się uniwersalnymi. Siła oddziaływania utworów Amadeusza nie miała określonego miejsca i czasu w przestrzeni, ona była, jest i zapewne będzie trwać nadal. Wszystko, co czyni Salieri nie ma znaczenia, bo chwilowa sława nie równa się nieśmiertelnemu geniuszowi, a sakwa pełna złota jest nic niewarta przy miłości i uznaniu pokoleń.

Produkcja National Theatre to początkowo zabawna i lekka historia, która z czasem zmienia wydźwięk, by pod koniec wstrząsnąć widzem, a następnie subtelnie zwolnić napięcie. Ta konstrukcja koncertu uderza we wszystkie tony i zamyka się w kompletną całość. Z takim uczuciem spełnienia Michael Longhurst chciał zapewne widza zostawić. Oczywiście historia przedstawiona w sztuce to bardzo luźna interpretacja życia Mozarta, ale na kanwie opowieści o muzycznym geniuszu z Salzburga, twórcy opowiedzieli historię o prawdziwej pasji, żarliwej miłości, zazdrości, upadku i triumfie jakiejś siły wyższej.

Czyj los przetrwa, a czyj zginie w odmętach niepamięci? Kogo wybierze sława i nagrodzi, a kogo zniszczy? Jaką cenę przyjdzie zapłacić za spełnianie własnej pasji?