...jeśli miedź budzi się jako trąbka...

I jeśli można użyć metafory, to Teatr Polskiego Radia jest niczym fenomenalna orkiestra pod batutą dyrygenta Janusza Kukuły. To zespół, w którym każda sekcja, począwszy od twórcy, poprzez reżyserów konstruuje harmonijną całość. I jeśli każdy, kto sięgnie po tę książkę będzie czuł jednocześnie jej historyczne i współczesne realia oraz ukrytą w nich poezję, to przeniesie się w magiczną przestrzeń, w której wokół odbiorników radiowych słuchacze gromadzili się i gromadzą z pokolenia na pokolenie. To pojmie, że radiowa teatralna misja będzie trwała przez następne lata.

Ale żeby przeżyć treść oraz ilustracje tej książki, potrzeba było dwóch osób. Wieloletniego dyrektora Teatru Polskiego Radia w osobie Janusza Kukuły oraz doświadczonego dziennikarza i historyka Tomasza Lerskiego. Obaj stworzyli rzecz, która posiada wyjątkowego ducha, łączącego w sobie ciekawą opowieść o życiu i pracy ze znakomitym dziennikarskim warsztatem.

Ważna jest tutaj kompozycja, dzięki której książka posiada wyjątkową dynamikę, emanuje energią twórczą oraz interesującymi opowieściami o teatrze radia i jego artystach. Bo rzecz została podzielona na rozdziały - wspomnienia Janusza Kukuły o samej istocie teatru radia oraz na sylwetki wszystkich tych twórców, którzy ten teatr tworzyli . Co więcej, rozdziały te są samodzielnymi literackimi etiudami, mającymi własną dramaturgię, konstruujące świat Janusza Kukuły według schematu – opowieść o życiu i pracy, po której następuje prezentacja sylwetek twórców teatru radia. I właśnie ta naprzemienność jest bardzo atrakcyjna dla czytelnika i zachęca do odkrywania kolejnych lat w życiu Janusza Kukuły oraz artystów, których spotkał i z którymi pracował w tworzeniu „teatru wyobraźni". A wszystko to Tomasz Lerski podaje w ciekawej dziennikarskiej formie, zachowując wyjątkową wrażliwość i profesjonalizm Janusza Kukuły.

Książka ta dla osób z roczników lat pięćdziesiątych pozwoli im jeszcze raz przeżyć własne życie razem z Januszem Kukułą, urodzonym w tymże czasie. Będzie to dla nich równoległa, niezwykle sentymentalna, ale także i pełna rodzinnych akcentów, edukacyjnych, społecznych i kulturalnych zdarzeń, podróż w przeszłość. Podczas której nie tylko poznają jego dzieciństwo i rodziców, ale także będą miały okazję do przypomnienia sobie, jak rozwijała się razem z nimi kulturalna przestrzeń, w końcu wspólna, w której jedni dla drugich budują świat artystycznych wrażeń, a konkretnie świat niewidzialnego teatru, płynący z radioodbiornika.

Czytelnik poznaje niezwykle silną, inteligentną, artystyczną duszę i wrażliwą osobowość człowieka, dążącego w życiu do określonego celu, a ten jest realizacją własnych marzeń, czyli do stworzenia teatralnego królestwa w Polskim Radiu. Koleje życia Janusza Kukuły czyta się z ogromnym zainteresowaniem, ponieważ sposób, w jaki o nich opowiada, trafiają prosto do serca. Narrator zatrzymuje się przy tych zdarzeniach z życia, które je kształtowały, a przede wszystkim ukazują jego niezwykłą osobowość i pasję, jaką stał się „teatr wyobraźni".

Z kolei dla osób młodszego pokolenia książka ta ma wielkie szanse na to, by stać się dla nich drogowskazem dla realizowania marzeń, dla konsekwentnego dążenia do zamierzonego celu. Co więcej, uczy także kształtowania międzyludzkich relacji, szacunku i podziwu dla talentu największych polskich artystów - aktorów, reżyserów, scenarzystów, kompozytorów i realizatorów dźwięku.

Fantastycznie czyta się te fragmenty, w których Janusz Kukuła dzieli się osobistymi wrażeniami i refleksjami na temat zapamiętanych z dzieciństwa chwil, wrażeń, potem z lat edukacji podstawowej i szkoły średniej, a potem i studiów wyższych. Lecz najbardziej odsłania swoją duszę, kiedy opowiada o istocie słuchowisk-spektakli teatralnych, które sam tworzył, reżyserował. Kiedy dzieli się przemyśleniami związanymi z całym procesem preparacji, kiedy opowiada o technicznej stronie nagrywania, kiedy opowiada o kompozytorach piszących muzykę, kiedy wymienia najwybitniejszych polskich aktorów „grających" w tym niezwykłym teatrze wyobraźni.

Opowiada o sukcesach, o naprawdę wielkich sukcesach europejskiego formatu, jakie odnosił Teatr Polskiego Radia na wielu festiwalach. Wymienić warto tu rok 1996, w którym Janusz Kukuła został laureatem prestiżowej nagrody międzynarodowego konkursu Prix Italia w kategorii programów radiowych za wyreżyserowanie słuchowiska „Cyrk odjechał, lwy zostały", opowiadającego o pierwszych latach transformacji w Polsce, autorstwa Andrzeja Mularczyka. Wielkie sukcesy odnosił także na Festiwalu Teatru Polskiego Radia i Teatru Telewizji Polskiej „Dwa Teatry". Kilkakrotnie pełnił zaszczytną funkcję przewodniczącego Kapituły Złotego Mikrofonu. To tylko nieliczne przykłady odnoszonych przez Janusza Kukułę sukcesów.

Rozdziały poświęcone sylwetkom twórców „teatru wyobraźni" czyta się z nie mniejszym zainteresowaniem. Janusz Kukuła tworzy wyjątkowo wysublimowane portrety, w każdym z nich podkreślając istotę wyjątkowości danej osoby. Rzadka to umiejętność, by obok bardzo osobistych relacji pomiędzy dyrektorem Teatru Polskiego Radia a artystą, stworzyć przestrzeń, wypełnioną słowami odsyłającymi prosto do tych cech, które decydują o jego zjawiskowości.

I na koniec. Janusz Kukuła książkę tę dedykuje polskim aktorom. To piękny hołd składany ich talentom, charyzmatycznym osobowościom. Bez nich nie byłoby tego teatru. Ale jest też urzekające swą przenośnią motto autorstwa Artura Rimbaud, od którego Janusz Kukuła zaczerpnął tytuł swojej autobiografii. -"Ja to ktoś inny". Jeśli miedź budzi się jako trąbka, nie ma w tym jej winy". (...). I jeśli odczytamy je całe, to zrozumiemy, dlaczego na okładce zdjęcie ze zbliżeniem twarzy Janusza Kukuły autorstwa Marcina Partyki, jest odzwierciedleniem myśli Artura Rimbauda. Bo o tej miedzi, z której powstaje trąbka jest właśnie ta autobiografia.
__

"Janusz Kukuła. Ja to ktoś inny. Wspomnienia dyrektora Teatru Polskiego Radia" - autor Tomasz Lerski; Opracowanie graficzne: Maria Drabecka; Wydawnictwo: CZYTELNIK; Wydanie I; Data wydania: 2023; Oprawa: twarda; Format: 160 x 230 mm; Liczba stron: 368, w tym ponad 100 ilustracji (fotografie); ISBN 978-83-07-03547-5