Juileusz 100-lecia polsko-żydowskiego teatru

W sobotę na Zamku w Tykocinie teatr zaprezentował krótką etiudę, odczytany został referat o historii teatru na przestrzeni stu lat. Goście mogli też posłuchać koncertu muzyki żydowskiej w wykonaniu zespołu "Shalom" z Lidy na Białorusi.

Jak powiedziała PAP historyczka i dawna kierowniczka Muzeum w Tykocinie Ewa Wroczyńska, obecny teatr amatorski przejął tradycję dwóch teatrów amatorskich: polskiego i żydowskiego, które działały w Tykocinie w pierwszej połowie XX wieku.

Mówiła, że pierwsza wzmianka o polskim teatrze amatorskim pochodzi ze stycznia 1914 roku. To wzmianka prasowa mówiąca o tym, że teatr wystąpił dla strażaków w miejscowości Choroszcz. Na tej podstawie - jak dodała - ustalono początek istnienia teatru. Zauważyła, że w działalności teatru były okresy przerw, spowodowane II wojną światową i okupacją, a teatr odrodził się w 1985 roku z inicjatywy Muzeum w Tykocinie i Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Tykocińskiej i działa do dzisiaj.

Drugim teatrem, z którego tradycji czerpie obecny Tykociński Teatr Amatorski, był żydowski teatr amatorski. Powstał on w 1919 roku i działał do połowy lat 20-tych XX wieku.

Tykocin ma kilkusetletnie tradycje żydowskie. Gmina żydowska istniała tam od 1522 roku, przed wojną uważana była za jedną z największych w kraju. Przestała istnieć w sierpniu 1941 roku, gdy w pobliskim Lesie Łopuchowskim hitlerowcy zgładzili 2,5 tys. mieszkańców miasteczka. Tykocin to dziś cel licznych wycieczek Żydów z całego świata, którzy odwiedzają zabytkową synagogę i tam się modlą. W synagodze działa też muzeum, oddział Muzeum Podlaskiego w Białymstoku.

Zdaniem Wroczyńskiej ruch teatrów amatorskich w pierwszej połowie XX wieku był bardzo popularny, niemal w każdej miejscowości działał choć jeden. Dodała, że tego typu teatry wypełniały pewną lukę, istniejąc obok profesjonalnych teatrów, do których nie każdy mógł dotrzeć. Amatorskie były teatrami dla każdego - swoje sztuki wystawiały podczas festynów, obchodów, a także w ramach wydarzeń charytatywnych.

Wroczyńska powiedziała, że obecny Tykociński Teatr Amatorski działa "na rzecz tykocińskiego społeczeństwa, pielęgnując historię, tradycję i kulturę dawnego Tykocina i całego regionu". Dodała, że teatr ten jest "zjawiskiem wyjątkowym i niepowtarzalnym". Tematyka spektakli dotyczy m.in. dziejów Tykocina, tradycji staropolskich misteriów pasyjnych i bożonarodzeniowych oraz tradycji i kultury tykocińskich Żydów. "W ten sposób działania teatralne ogarniają całość tykocińskiej spuścizny kulturowej, bowiem miejscem spektakli jest kościół parafialny, synagoga, zamek i ulice miasta" - dodała.

W repertuarze teatru znalazły się takie spektakle, jak: "Zdobycie Tykocina. Obrazek historyczny z powstania listopadowego", "Rebeka, czyli świat żydowskich miasteczek", "Dziady" Adama Mickiewicza czy "Strażnik królewskiego skarbu" - historyczne widowisko plenerowe z okazji odsłonięcia pomnika króla Zygmunta Augusta w Knyszynie. Teatr swoimi przedstawieniami, ukazującymi przeszłość i dziedzictwo żydowskie Tykocina, wzbogaca też organizowane przez tykocińskie muzeum imprezy popularyzujące święta żydowskie, jak Sukot, Chanuka, Purim i Pesach. Teatr jest zdobywcą licznych nagród i wyróżnień. W oparciu o działalność teatru powstał również m.in. film telewizji BBC "Czcij zmarłych swoich".