Kazimierz Kutz (1929-2018)

Kazimierz Julian Kutz. Ukończył I LO im. Tadeusza Kościuszki w Mysłowicach. W 1953 roku ukończył Państwową Wyższą Szkołę Filmową, Telewizyjną i Teatralną w Łodzi. W czasie studiów był członkiem zarządu uczelnianej organizacji Związku Młodzieży Polskiej. Członek założyciel Stowarzyszenia Filmowców Polskich (1966).

W latach 1979-1982 wykładał na Wydziale Radia i Telewizji Uniwersytetu Śląskiego. W 1981 został prezesem Śląskiego Towarzystwa Filmowego, którego był współzałożycielem. W tym samym roku wybrano go na przewodniczącego Porozumienia Środowisk Twórczych Regionu Śląskiego Solidarności. Brał wówczas udział w Kongresie Kultury, który został przerwany w dniu wprowadzenia stanu wojennego.
Został internowany, zwolniono go po kilku dniach. W proteście przeciwko wydarzeniom w kopalni "Wujek" zrezygnował ze stanowiska głównego reżysera Ośrodka TV Katowice, które piastował od 1976 roku.

W 1986 podjął pracę jako wykładowca w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Krakowie na Wydziale Reżyserii. W 1990 został szefem Krakowskiego Ośrodka TV, w rok później zrezygnował z tego stanowiska z powodu ataków zakładowej Solidarności. W 1997 roku otrzymał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Opolskiego.

Debiutował filmem „Krzyż Walecznych" (1959). W 1960 roku nakręcił drugi film „Nikt nie woła". W 1970 roku Kutz nakręcił „Sól ziemi czarnej", rozpoczynając cykl filmów śląskich opartych na własnych scenariuszach – „Perła w koronie" (1972) i „Paciorki jednego różańca" - tzw. tryptyk śląski.

W latach dziewięćdziesiątych, nakręcił film opisujący wydarzenia w kopalni Wujek „Śmierć jak kromka chleba".

W 1961 roku Kutz zadebiutował we wrocławskim Teatrze Rozmaitości gdzie wystawił dramat Leona Kruczkowskiego „Śmierć gubernatora". Następna premiera „Skandal w Hellbergu" Jerzego Broszkiewicza również wystawiony w Teatrze Rozmaitości we Wrocławiu (1962).

Kiedy w 1977 roku przystępował do pracy nad "Przedstawieniem „Hamleta" we wsi Głucha Dolna" Ivo Brešana w warszawskim Teatrze na Woli był już uznanym reżyserem filmowym, miał za sobą realizację dwóch pierwszych części śląskiej sagi.

W rok po premierze sztuki Ibsena w tym samym teatrze Kutz wystawił dramat współczesny – „Kopciucha" Janusza Głowackiego (1980). W tym samym roku w Teatrze im. Wyspiańskiego w Katowicach zrealizował także „Zapach dojrzałej pigwy" Iona Druce - dramat utrzymany w tonacji moralitetowej, w reżyserii Kutza łączący realizm z baśniowością.

W czasach stanu wojennego zagadnieniami historiozoficznymi zajął się w romantycznej „Śmierci Dantona" Georga Büchnera zrealizowanej w warszawskim Teatrze Ateneum (1982). Rewolucja w ujęciu Kutza była wydarzeniem historycznym, w którym rządzą także przypadek i silne ludzkie namiętności.

Kutz realizował także sztuki, w których pozwalał aktorom na ich zawodowy popis. Jeszcze w 1980 roku wystawił „Już po wszystkim" Edwarda Albeego w gdańskim Teatrze Wybrzeże. Grażyna Barszczewska i Roman Wilhelmi zagrali główne role w „Dwoje na huśtawce" Williama Gibsona (Scena na piętrze, Poznań, 1983), Anna Seniuk i Jerzy Kamas wystąpili w „Zwierzeniach służki Zerliny" Hermana Brocha w warszawskim Teatrze Ateneum (1992). „Samych porządnych ludzi", Kutz wystawił z zespołem warszawskiego Teatru Współczesnego. Jedyne, jak do tej pory przedstawienie operowe Kutza to „Halka" Stanisława Moniuszki zrealizowana w 1990 roku na scenie Teatru Wielkiego w Warszawie.

W Starym Teatrze w Krakowie Kutz wyreżyserował „Twórców obrazów" Per Olofa Enquista (1999) - swoistą psychodramę o dojrzewaniu do bycia artystą ze świetnymi rolami Anny Polony (Selma) i Soni Bohosiewicz (Tora). W teatrze krakowskim zrealizował także klasyczne „Damy i huzary" Aleksandra Fredry (2001) oraz „Pieszo" Sławomira Mrożka (2003) pokazując, że dramat napisany przez autora w 1980 roku nie stracił na sile.

W teatrze TV Kutz debiutował w 1965 roku przedstawieniem „Żołnierze" według prozy Ernesta Brylla. Kolejną sztukę dla tego teatru zrealizował dopiero w 1972 roku; były to „Sceny z życia" Molly Golighly na podstawie „Śniadania u Tiffany'ego" Trumana Capote'a. Niestety, kopie tych spektakli zaginęły. Niemal 10 lat później Kutz powrócił do teatralnej pracy w telewizji - w 1981 roku wyreżyserował dwie sztuki na podstawie tekstów Stanisława Bieniasza – „Urlop zdrowotny" i „Stary portfel".

Nowy okres w realizacjach Teatru TV wyznaczył kolejny spektakl Kutza, wyreżyserowany wcześniej na scenie dramatycznej – „Opowieści Hollywoodu" Christophera Hamptona (1986). Odtąd reżyser stale współpracował z telewizją i tutaj właśnie dokonał wielu bardzo ważnych realizacji.

Do tematyki współczesnej Kutz powrócił w „Antygonie w Nowym Jorku" Janusza Głowackiego (1994) i „Emigrantach" Sławomira Mrożka (1995). Po zrealizowaniu sztuki Antoniego Czechowa „Wujaszek Wania" (1994), wyreżyserował dla teatru TV dwie komedie. Pełną subtelnego humoru „Rodzinę" Antoniego Słonimskiego (1995) i „Naszego człowieka" Aleksandra Ostrowskiego. W „Netcie" Eustachego Rylskiego zrealizowanej w 1998 roku ukazywał natomiast środowisko przemysłu filmowego. Ostatnie przedstawienia Kutza dla Teatru TV to, jak do tej pory, „Wielebni" Sławomira Mrożka (2001) i polska prapremiera nowej sztuki Eustachego Rylskiego „Dzień podróżny" (2004).

Ostatnie realizacje Kutza na scenie dramatycznej to rozprawa o rozpadających się rodzinnych więzach – „Śmierć komiwojażera" Arthura Millera (Teatr Narodowy, 2004), świetny aktorsko, zabawny i gorzki spektakl na podstawie dramatu Pera Olova Enquista „Twórcy obrazów" (Teatr Śląski w Katowicach, 2004), przygotowany już wcześniej przez reżysera w krakowskim Starym Teatrze oraz opowiadająca z humorem o śmierci i przemijaniu „Czaszka z Connemary" współczesnego irlandzkiego dramatopisarza Martina McDonagha (Teatr Ateneum w Warszawie, 2006).

Senator IV, V, VI i VIII kadencji, poseł na Sejm VI kadencji.

Był synem Franciszka Kuca, kolejarza i powstańca śląskiego, oraz Anastazji z domu Kamińskiej.

Trzykrotnie żonaty, obecnie z Iwoną Świętochowską-Kutz (aktorką, grała w 1983 w filmie Kazimierza Kutza „Na straży swej stać będę"),
Ma czwórkę dzieci - synów Gabriela i Tymoteusza, córki - Wiktorię i Kamilę.