Kobieca siła - błogosławieństwo czy przekleństwo?

"Antoniusz i Kleopatra" - reż. Simon Godwin - National Theatre w Londynie

„Antoniusz i Kleopatra" to jedna ze sztuk Szekspira poświęcona starożytności. Romans Marka Antoniusza i królowej Egiptu, Kleopatry to znana historia, którą wielu twórców wykorzystywało w swoich dziełach. Liczne spory dotyczące bitwy pod Akcjum, która zakończyła żywot kochanków, nie ograniczyły się jedynie do dysput historycznych, ale znalazły również swoje miejsce w świecie sztuki.

Szekspir przeniósł tę historię na deski teatru i nie tyle skupił się on na faktach, które stały się jedynie tłem, co na bohaterach. Angielski dramatopisarz poddał analizie motywacje Marka Antoniusza, Kleopatry, a także upominającego się o władzę następcy Cezara – Oktawiana. Szekspir zapewne opierał się na różnorodnych źródłach, chociażby na Żywocie sławnych mężów Plutarcha, jednak jego sztuka skupia się na Kleopatrze, a raczej jej wpływie na postawę i decyzje Antoniusza. Dramatopisarz stawia ciekawą tezę, jakoby to Królowa doprowadziła do upadku, dzięki swym umiejętnościom uwodzenia i owijania mężczyzn wokół palca.

Sztuka ta w reżyserii Simona Godwina to opowieść o wielkiej namiętności, politycznych układach, zdradzie, ale przede wszystkim o upadku człowieka. Czy da się pogodzić szczęscie w miłości z sukcesem w walce? Czy człowiek jest w stanie osiągnąć wszystko, o czym marzył? Jeśli nie jest możliwym „zjeść ciastko i mieć ciasto", to z czego zrezygnować?

Antoniusz (Ralph Fiennes) zakochał się w egipskiej piękności, królowej Kleopatrze (Sophie Okonedo), jednak coś nie pozwala mu w spokoju cieszyć się szczęściem. Zapewne nęka go zła opinia osób nieprzychylnych ich relacji - w końcu Kleopatra była panią serca Cezara. Prócz wątpliwości, co do słuszności ich związku, Antoniusz staje również przed wyzwaniem, otóż Oktawian (Tunji Kasim) domaga się pełni władzy, a mając poparcie wśród Rzymian, jest w stanie wybudować silniejszą flotę. Antoniusz sceptycznie podchodzi do wszelkich rozejmów proponowanych przez Agryppę (Katy Stephen), z czasem przystaje jednak na ofertę ożenku z Oktawią (Hannah Morrish), siostrą Oktawiana. Bohater, uwiedziony wcześniej przez Kleopatrę, nie potrafi jednak odnaleźć się w małżeństwie, a rozejmu z Oktawianem nie traktuje poważnie. Jego umysł zaprzątają myśli o królowej Egiptu, która w tym czasie również marzy o ukochanym. Dzięki scenie obrotowej możliwe jest ukazanie ich emocji i rozważań, tak jakby korespondowały one ze sobą. Usychający z tęsknoty bohater, rozpoczyna swoją podróż ku upadkowi. Kleopatra steruje swoim wybrakiem, jest wymagająca i nie zawsze zadowolona z jego poczynań. Z czasem, jej wymagania rosną, a biedy Antoniusz nie jest w stanie sprostać jej zachciankom. W szale jej działań, poczyna on tracić spokój ducha, opanowanie i urok osobisty. Antoniusz popada w depresję i staje się bezradny wobec wydarzeń dziejących się dookoła. Niestabilny w emocjach, waha sie między jedną skrajnością, a inną. Jego jedynym celem staje się zadowolenie Kleopatry, gdy jednak to zawodzi, staje się on agresywny w swej rozpaczy. Królowa zaś, chociaż inteligentna i potrafiąca się przeciwstawić, okazuje się jednak słaba gdy nie ma przy niej mężczyzny. Sterująca każdym jego ruchem, pozostając sama nie potrafi podjąć decyzji, tak jakby traciła pewność siebie i siłę sprawczą. Ralph Fiennes i Sophie Okonedo tworzą razem duet niemożliwy - dwa silne charaktery, które łączy wielkie uczucie i chociaż nie można odebrać talentu innym aktorom obecnym na scenie, to jednak ten duet skupia na sobie całą uwagę.

Pasja i pożądanie Kleopatry i Antoniusza względem władzy jest silne, ale ich uczucie jest jeszcze silniejsze. Obie te postaci są uparte i potrafią głośno mówić o swoich pragnieniach i potrzebach, które nieraz osiągają podstępem i manipulacją.

Twórcy zdecydowali się na uwspółcześnienie sztuki, co podkreśla scenografia Hildegard Bechtler i kostiumy Evie Gurney. Namiot dowodzenia przenosi się do nowoczesnego budynku, a charakterystyczne stroje legionistów zostały zastąpione mundurami wojskowymi znanymi nam dzisiaj. Dzięki obrotowej scenie, błyskawicznie przenosimy się z Rzymu do Egiptu. I mimo, że posadowiono na minimalizm – jedynie kilka szczegółów określa miejsca akcji, to jednak bez problemu można odróżnić jedno miejsce od drugiego. Królowa spędza czas przy basenie, nosząc zwiewne i szykowne szaty, podczas gdy Oktawian zarządza armią w bazie wojskowej. Scenografia została zaprojektowana w taki sposób, aby każdy element został w pełni wykorzystany, jak chociażby ściany pałacu królowej, które później, w walce, staja się bunkrami. Całość uzupełnia egzotyczna muzyka i świtało, które wzmacnia nastrój poszczególnych scen.

Simon Godwin wyreżyserował spektakl, w którym ścierają się silne osobowości, a efektem ich walki jest upadek człowieka. Sztuka Szekspira, jakże aktualna, sprowadza na ziemię idealistów i marzycieli i nakazuje im spojrzeć realistycznie na swoje życie. W przeciwnym razie nawet najsilniejszego człowieka będą w stanie pokonać jego własne, często niemożliwe do zaspokojenia, ambicje.

Natasza Thiem
Dziennik Teatralny Poznań
16 maja 2020
Portrety
Simon Godwin

Książka tygodnia

Teatr, który nadchodzi
Wydawnictwo słowo/obraz terytoria Sp. z o.o.
Dariusz Kosiński

Trailer tygodnia

La Phazz
Julieta Gascón i Jose Antonio Puchades
W "La Phazz" udało się twórcom z "La ...