Kobiety w świecie optymizmu czy upadku?

Ta pora roku szczególnie sprzyja temu, że nad Brdą powstaje jedyna w swym rodzaju płaszczyzna do wymiany myśli, poglądów, którymi aktualnie żyjemy i mierzymy się niemal każdego dnia. Tu konfrontują się najnowocześniejsze i najbardziej pożądane przez widzów idee, myśli i działania artystyczne. Najciekawsze działania reżyserskie i inscenizacje oraz projekty. Tu podziwiamy mistrzowską grę aktorską.

Nie bez powodu tegoroczny motyw przewodni brzmi PROGRES/REGRES.
- Progres i regres to hasła mocno związane z późnym kapitalizmem. Późny kapitalizm zaś należy rozumieć nie tylko w kategoriach ekonomicznej reprodukcji, ale jako swoistą rzeczywistość historyczną. Jest zarazem systemem społecznym, kulturowym i politycznym. Jest hybrydą, opanowującą nie tylko społeczną świadomość, lecz także rejestr nieświadomości – to słowa, pod którymi podpisują się Julia Holewińska oraz Wojciech Faruga.

- Dla Polski wiąże się to w szczególności z poczuciem ciągłego progresu - ekonomicznego i społecznego jaki przyświecał naszemu społeczeństwu wraz z transformacją ustrojową w 1989 roku. Poczucie awansu, przeświadczenie, że ciężka praca, nauka, wzrost gospodarczy przyczynią się do lepszego życia to hasła ostatnich trzech dekad. Rozwój kapitalizmu i wiara w ciągły progres przyczyniły się też do rozwoju skrajnych postaw liberalnych i konserwatywnych. Jednak konflikt, który od lat obserwujemy choćby na rodzimej scenie politycznej, w rzeczywistości jest czymś, co jednoczy obydwie strony pod względem działań na rzecz kapitalistycznego rozwoju.

Jakie są skutki późnego kapitalizmu? Jak radzimy sobie z regresem, potrzebą ograniczenia konsumpcji? Jak wpływa to na postawy polityczne i społeczne? Co dziś oznacza awans klasowy? Jakie są lęki związane z regresem a jakie z progresem?

- To tylko niektóre z pytań, jakie pragniemy postawić przed widzami i widzkami Festiwalu Prapremier 2024. Zaproszone spektakle w sposób niezwykle różnorodny i niejednoznaczny pozwolą nam przyjrzeć się zagadnieniom progresu i regresu: przez pryzmat ciała, jego kolonizacji i relacji z nowymi technologiami, różnic klasowych, relacji rodzinnych i społecznych, zmian między tym co kobiece i męskie, wreszcie w zderzeniu historii indywidualnych i zbiorowych. Jako że rok 2024 został ustanowiony Rokiem Kobiet Odważnych w Województwie Kujawsko-Pomorskim, nieprzypadkowo więc, przewodniczkami po tegorocznym Festiwalu będą przede wszystkim wybitne artystki – Susanne Kennedy, Marina Otero, Katarzyna Kalwat, Anna Augustynowicz. Bezkompromisowe, zdeterminowane, nie pozostające w cieniu, opowiadają historie o kobietach z kobiecej perspektywy zadając uniwersalne pytanie - czy świat, w którym żyjemy napawa optymizmem czy chyli się ku upadkowi?

W ramach Festiwalu Prapremier organizowany jest również od roku 2021 konkurs dramaturgiczny AURORA, który został powołany z okazji jego jubileuszowej 20. edycji. Konkurs kierowany jest do dramatopisarzy i dramatopisarek z krajów Centralnej i Wschodniej Europy, Bałkanów, Kaukazu i Azji Centralnej.

AURORA. Nagroda Dramaturgiczna Miasta Bydgoszczy przyznawana jest za wybitny dramat współczesny. Naszą intencją jest poszukiwanie nowych języków, estetyk i kierunków rozwoju współczesnego teatru.

- Aurora to z jednej strony symbol zorzy polarnej, świtu i odnowy, z drugiej zaś to symbol zmian - idee bliskie Teatrowi Polskiemu. Wierzymy, że dziś, po ponad 30. latach od transformacji ustrojowej, Polska może stać się swoistym centrum współczesnego dramatu i teatru, platformą pomiędzy wschodem i zachodem – czytamy w materiałach Teatru Polskiego. - Kraje AURORY łączy przede wszystkim wspólne doświadczenie historyczne, ale też ekonomiczne i emancypacyjne. 

Wspólnota przemian ustrojowych i społecznych daje szansę na wypracowanie nowych języków, narracji i estetyk, które w sposób różnorodny i pełny mogą stać się ważnym głosem w budowaniu tożsamości regionu. Dziś szeroko rozumiany "Wschód" jest obszarem, na którym wyraźnie i wielopłaszczyznowo dokonuje się proces dekolonizacji, zmiany perspektyw, wektorów i sposobów postrzegania. Narodowe racje, tradycje, często wzajemnie wykluczające się idee, pytania o kondycję człowieka, narodowość, przynależność, prawdę historyczną i społeczną są wciąż żywe i stają się tematem dla twórców i twórczyń teatralnych, w szczególności zaś dla dramatopisarek i dramatopisarzy.

Dialog i wymiana doświadczeń - także tych najbardziej bolesnych i współczesnych, a także tych, których nie poddano jeszcze dyskursom, są dla nas przyczynkiem do budowania wspólnoty i przyglądania się globalnym zmianom.

W tym roku zaproszenie do wzięcia udziału w konkursie organizatorzy skierowali do Autorów i Autorek z Polski, ale także z: Ukrainy, Białorusi, Litwy, Łotwy, Estonii, Finlandii, Gruzji, Armenii, Węgier, Czech, Słowacji, Albanii, Chorwacji, Serbii, Bośni i Hercegowina, Mołdawii, Rumunii, Macedonii, Słowenii, Bułgarii, Czarnogóry, Kosowa, Kazachstanu, Kirgistanu, Tadżykistanu, Uzbekistanu, Azerbejdżanu, Turkmenistanu. Nabór tekstów w języku polskim, angielskim, ukraińskim bądź rosyjskim trwał do 15 kwietnia. Do tegorocznej, IV edycji AURORY. Nagrody Dramaturgicznej Miasta Bydgoszczy zgłoszonych zostało 268 utworów spełniających wymogi regulaminowe.

Kapituła konkursowa, której przewodniczył w ubiegłym roku Krzysztof Warlikowski, a obok której wyboru dokonali: Davit Gabunia, Julia Holewińska, Carolin Losch, Agnieszka Lubomira Piotrowska, spośród 5 finałowych tekstów wyłoniła zwycięzcę: Danilo Brakočevicia z Serbii z tekstem „Odporność szkła hartowanego" i przyznała AURORĘ. Nagrodę Dramaturgiczną Miasta Bydgoszczy - w wysokości 50.000 zł.

Natomiast jury 4. edycji „AURORY. Nagrody Dramaturgicznej Miasta Bydgoszczy" w składzie: Davit Gabunia, Julia Holewińska, Agnieszka Lubomira Piotrowska, postanowiło zakwalifikować do finału następujące sztuki:
- „Say hi to Abdo" (Białoruś)
- „Norma- n Freeman" (Polska)
- „The F Word" (Bośnia i Hercegowina), *tłumaczenie z języka bośniackiego na angielski Mirza Purić
- „Where the Glowing Trees Are" (Serbia)
- „Luter / Von Bora" (Polska)

Przewodniczącym tegorocznego jury będzie słynny Mark Ravenhill, angielski dramaturg i aktor.
Kapituła wybierze zwycięski tekst i przyzna AURORĘ - Nagrodę Dramaturgiczną Miasta Bydgoszczy w wysokości 50.000 zł. Dodatkowe nagrody dla finalistów przyzna Stowarzyszenie Autorów ZAiKS, które jest partnerem konkursu. Zwycięzcę lub zwyciężczynię poznamy podczas Gali wręczenia AURORY. Nagrody Dramaturgicznej Miasta Bydgoszczy, która odbędzie się 23 listopada w Galerii Miejskiej bwa w Bydgoszczy.

Jak prezentuje się program festiwalowy?
Pierwszym spektaklem, który obejrzą festiwalowi widzowie w dniu 8 listopada 2024 będzie „Angela" (A strange loop) według konceptu, tekstu oraz w reżyserii Susanne Kennedy oraz Markusa Selga, jego konceptu oraz scenografii.; Ultraworld Production z Niemiec. Spektakl wystawiany jest na całym świecie.

Jakie problemy porusza?
„ANGELA (A strange loop)" to studium przypadku, ukazujące co w dzisiejszych czasach oznacza być człowiekiem: jakie ślady pozostawiają w nas historia, więzi międzyludzkie i społeczeństwo? Jest to zbliżenie na życie kobiety, medytacja nad chorobą oraz przynależnością. Spektakl towarzyszy ANGELI w codziennych sytuacjach: pobudce i spaniu, narodzinach i rodzeniu, starzeniu się i śmierci. Co staje się widoczne, kiedy robimy coraz większe i większe zbliżenie na życie ANGELI? ANGELA stworzona jest z miliona doświadczeń, z których część została jej opowiedziana przez innych. Ostatecznie, może być niczym więcej niż dziwną pętlą, niekończącą się sekwencją. „ANGELA (a strange loop)" zabiera nas w głąb zagadnień dotyczących kwestii istnienia, tożsamości, świadomości oraz natury rzeczywistości.
Spektakl został wyprodukowany przez ULTRAWORLD PRODUCTIONS - laboratorium badawcze dla interdyscyplinarnych artystów, dla których technologie takie jak wirtualna rzeczywistość i sztuczna inteligencja stanowią punkt wyjścia do tworzenia nowych form teatru.

W dniu 10 listopada 2024 widzowie zobaczą przedstawienie twórców z Rumunii – „Syn" według tekstu Floriana Zeglera i w reżyserii Bobi Pricopa z Teatrul Regina Maria z Rumunii.

Zasadniczą tezę tego spektaklu można ująć w pytanie - Czy sama miłość wystarczy, by ocalić kogoś poza sobą?
Nicolas jest nastolatkiem przechodzącym przez burzliwy okres w swoim życiu. Sytuacja rodzinna, której daleko jest do ideału, komplikuje sprawy – jego rodzice są rozwiedzeni, a ojciec założył nową rodzinę. Odpowiedzialność za pomoc Nicolasowi w tym krytycznym okresie spada kolejno na jego rodziców. Kiedy jego matka staje się przytłoczona sytuacją, zadanie przejmuje ojciec, zdeterminowany, by przeprowadzić syna przez burzę. Jednak podróż okazuje się o wiele trudniejsza niż przewidywał – musi zmierzyć się z bezradnością, miłością, buntem, poczuciem winy oraz własnymi traumami. W miarę jak emocjonalny chaos otaczający Nicolasa nasila się, ojciec podejmuje decyzje, które prowadzą do nieprzewidzianych konsekwencji dla wszystkich zaangażowanych.

„Syn" to przejmujący dramat rodzinny, który bada delikatny temat depresji wśród nastolatków i bólu, jakiego doświadczają wszyscy dotknięci tak trudną rzeczywistością.

Trzeci spektakl nosi tytuł „Kill me" w reżyserii i z tekstem Mariny Otero z muzyką na żywo Myriam Henne-Adda w koprodukcji hiszpańsko-niemiecko-francuskiej i portugalskiej zostanie zaprezentowany w dniu 12 listopada 2024.

Jak mówi Otero: - Kill me to kontynuacja Love me z roku 2022 i Fuck me z roku 2020. Spektakl jest częścią projektu „Remember to live", w którym zamierzam prezentować różne wersje sztuk do dnia mojej śmierci. Wkraczając w stereotypowy kryzys wieku średniego zaczęłam nagrywać wszystko, co robiłam: z otwartym sercem przez 24 godziny na dobę, nagrywałam wszystko. Aż pewnego dnia upadłam, otrzymałam diagnozę psychiatryczną i zdecydowałam, by zrobić z tego mój kolejny projekt. Przywołałam czterech tancerzy z zaburzeniami psychicznymi i postać Niżyńskiego, aby stworzyć spektakl o szaleństwie miłości.

- Ale powiemy, że tematem spektaklu jest zdrowie psychiczne, żeby wpisać się w inkluzywną agendę rynku sztuki. Bo to jest moje przekleństwo, konieczność tworzenia spektakli, które będą się sprzedawać, dzięki czemu mogę przeżyć w świecie lub teatrze – mówi Marina Otero.

W środę, w dniu 13 listopada 2024 organizatorzy zapraszają widzów na wykład performatywny „Wiele końców świata" Julii Holewińskiej, Radosława Dudy i Tomasza Szerszenia.

Dzień później, w dniu 14 listopada 2024 zobaczymy spektakl „Młody mężczyzna" Annie Ernaux, w tłumaczeniu Agaty Kozak, adaptacji Sandry Szwarc, według tekstu scenicznego Krzysztofa Szekalskiego w reżyserii Katarzyny Kalwat z Wrocławskiego Teatru Współczesnego.

Co warto wiedzieć o spektaklu?
Młody mężczyzna jest kolejnym teatralnym projektem Katarzyny Kalwat, w którym buduje napięcie między życiem osobistym a potrzebą tworzenia, zaciera granice między sztuką i intymnością. Reżyserka ponownie współpracowała ze znanym artystą wizualnym, Zbigniewem Liberą, który nie tylko zaprojektował przestrzeń sceniczną, ale przede wszystkim jest autorem fotograficznej dokumentacji romansu bohaterów spektaklu – pisarki ze studentem.

Młody mężczyzna to rozpisany na dwoje aktorów spektakl o intymnej relacji pisarki z młodszym od niej o trzydzieści lat mężczyzną. Przedstawienie w reż. Katarzyny Kalwat powstało na podstawie książki noblistki Annie Ernaux pt. „Le jeune homme". Książka została wydana w 2022 roku, choć powstała w 2000. To doświadczenie i ten tekst były dla Ernaux tak trudne, że musiała ukonstytuować się jako kobieta i autorka, żeby pozwolić sobie na ich ujawnienie. Istotą opowieści jest wyzwolony głos kobiety.
Związek z młodszym partnerem staje się kluczem do przeżycia przeszłości na nowo, do odzyskania własnego ciała, historii i pamięci.
Tytułowy bohater, którego Annie Ernaux nazywa A., stał się kimś, kto zmienia bieg jej życia. Za jego sprawną pisarka w swoisty sposób odpamiętuje swoje historie, często bardzo trudne
i nadaje im nowy wymiar. Dzięki temu zaczyna istnieć jako kobieta przemawiająca z pozycji siły i władzy.

Piątek, 15 listopada 2024 widzowie obejrzą spektakl „Kto zabił mojego ojca?" według powieści Edouarda Louisa o tym samym tytule, w tłumaczeniu Alexandru Matei, w reżyserii Andrei Majeri z Metropolis Youth Theatre z Rumunii.

Przestawienie opowiada o ojcu, zniszczonym przez pracę i złe środowisko, w którym dorastał. Syn, który pragnie ojcowskiej miłości, miłości, której ojciec nie jest w stanie mu okazać – nie w takim stopniu, w jakim potrzebuje tego syn. „Kto zabił Mojego Ojca?" opowiada historię burzliwej relacji ojca i syna, naznaczonej takimi tematami, jak przynależność do społeczności, współczucie i toksyczna męskość.

„Autobiograficzna powieść Édouarda Louisa „Kto Zabił Mojego Ojca?" jest listem, który nie znajduje odpowiedzi, płaczem rozpaczy syna do ojca. Autor z zawrotną prędkością pędzi przez własną przeszłość, nawigując wrażliwe obszary intymności i traumy. Bestsellerowa powieść, która została przetłumaczona oraz zaadaptowana wiele razy, zagłębia osobistą historię z perspektywy polityczno-filozoficznej. Intymne opowieści są naładowane krytyczną refleksją. Akcja spektaklu osadzona zostaje w sali gimnastycznej, miejscu obsesji na punkcie ciała. Ta metaprzestrzeń odzwierciedla dynamikę opowieści syna, kontrastującą z bezruchem ojca. (...)
Spektakl jest wzruszającą odą do ojca pozostawionego bez ratunku. Wstyd, przemoc i niepewność są katalizatorami napięcia pomiędzy ojcem, skazanym na powtarzanie żyć mężczyzn w jego rodzinie, a synem, który został pisarzem. Zdaje się, że wszystko ich różni. Choć autorowi brakuje teraźniejszości, jego wielkim przywilejem jest poznanie życia bez przywilejów. Obsesyjnie powraca do dawnej egzystencji na terenach skazanych na porażkę. Kielich jego cierpienia popijany jest małymi łykami."

I ostatni spektakl. To „ahat ili". Siostra bogów" z tekstem Olgi Tokarczuk w reżyserii Anny Augustynowicz, z Teatru Polskiego w Bydgoszczy. Widzowie zobaczą go w dniu 17 listopada 2024.

Ile trzeba ludzkich poświęceń, żeby odkupić śmierć boga? Twórcy i twórczynie spektaklu próbują znaleźć odpowiedź na to i inne pytania, by każdy mógł odnaleźć w nich ich własny sens. Mit o sumeryjskiej bogini wojny i miłości, Inannie, która zstąpiła do podziemnej krainy umarłych, by po kilku dniach powrócić do świata żywych, zostawił ślad w tekstach starożytnego Babilonu, Grecji, a także w kulturze chrześcijańskiej. Na scenie główną bohaterką nie będzie jednak bogini, a jej służąca oraz przyjaciółka, zwykła śmiertelniczka – Nina Szubur, która staje się przewodniczką po świecie bogów, niosąc w sobie poświęcenie za boginię płodności i wojny.

Tekst zabiera nas w podróż przez tysiąclecia aż do postcywilizacji, odkrywając to, co w ludzkości jest niezmienne od początku jej istnienia. Twórcy i twórczynie próbując zrozumieć dlaczego Inanna zeszła do podziemi, sięgają w głąb ludzkiej otchłani, tym samym pomagając przezwyciężyć lęk przed śmiercią – jest to tekst uzdrawiający. Zachęca nas, by nie bać się konfliktowości, która jest w nas wszystkich.
Spektakl jest adaptacją książki Olgi Tokarczuk „ahat ilī. Siostra bogów" zawierającej erudycyjny komentarz Zbigniewa Mikołejki – wybitnego religioznawcy.

Aurora. Nagroda dramaturgiczna miasta Bydgoszczy.
Jak poinformowała pełniąca obowiązki dyrektora Teatru Polskiego do końca października 2024, Julia Holewińska, podczas konferencji prasowej w dniu 9 października, jaka odbyła się w foyer Małej Sceny, w dniach od 18 do 22 listopada wszystkie finałowe sztuki zostaną zaprezentowane publiczności w formie szkiców scenicznych, po każdej prezentacji odbędzie się spotkanie z twórcami i twórczyniami, które poprowadzi Anna Jazgarska, dr nauk humanistycznych, referentka krajowych i międzynarodowych konferencji naukowych poświęconych literaturze i kulturze.

Skład Kapituły i jury Aurory. Nagrody dramaturgicznej miasta Bydgoszczy jest następujący.
Przewodniczącym Kapituły jest wspomniany już powyżej, znany dramaturg, absolwent Bristol University, gdzie studiował anglistykę i dramat. Mark Ravenhill jest jednym z najczęściej wystawianych dramatopisarzy brytyjskiego teatru końca XX wieku oraz XXI wieku. Członkami są: Davit Gabunia, Julia Holewińska, Goran Injac, Agnieszka Lubomira Piotrowska.

Szkice finałowe zostaną zaprezentowane w następującej kolejności.
18 listopada 2024 - SAY HI TO ABDO Mikity Ilyinchyka, w reżyserii Piotra Pacześniaka, w przekładzie z języka polskiego na język angielski Ihara Ivanou. Następnego dnia, 19 listopada 2024 odbędzie się czytanie Luter/von Bora Adriana Szafrańskiego, w reżyserii Anity Sokołowskiej, w przekładzie z języka polskiego na język angielski Jolanty Ścińskiej. W dniu 20 listopada 2024 odbędzie się czytanie performatywne tekstu Niny Plavanjac „GDZIE DRZEWA LŚNIĄ. ZBIÓR BAJEK I INNYCH WYMYSŁÓW" w reżyserii Agnieszki Jakimiak i Mateusza Atmana. Przekład z języka serbskiego na język polski - Gabriela Abrasowicz, przekład z języka serbskiego na język angielski - Nina Plavanjac.

W dniu 21 listopada 2024 zaprezentowany zostanie autorski szkic sceniczny Lejli Kalamujic „Na literę F, w reżyserii Małgorzaty Warsickiej. Przekład z języka bośniackiego na język polski - Gabriela Abrasowicz i przekład z języka bośniackiego na język angielski - Mirza Purić.
I ostatni szkic – to „Norman/Freeman" Agnieszki Jelonek, w reżyserii Michała Kotańskiego. W przekładzie z języka polskiego na język angielski Dominiki Gajewskiej.

Jak już wspomniano, zwycięzcę lub zwyciężczynię poznamy podczas Gali wręczenia AURORY. Nagrody Dramaturgicznej Miasta Bydgoszczy, która odbędzie się 23 listopada w Galerii Miejskiej bwa w Bydgoszczy.

Bilety na festiwal dostępne są w kasie biletowej Teatru Polskiego w Bydgoszczy i online.
__

Na podstawie materiału Teatru Polskiego w Bydgoszczy.