Komedia dla dorosłych, przypowieść dla dzieci

"Skrzynk@Pandory" (You 've Got Hate Mail) to jeden z wielu cieszących się niegasnącą popularnością utworów dramatopisarskiego duetu - Billy'ego Van Zandta i Jane Milmore, którzy od kilku lat święcą triumfy na off-brodwayowskich scenach. Wspólnie napisali już ponad 20 sztuk, są też laureatami wielu prestiżowych nagród filmowych i telewizyjnych. Przez amerykańskich krytyków uznani zostali za "mistrzów i odnowicieli współczesnej farsy",głównie za sprawą odrzucenia konwencjonalnych dla gatunku rozwiązań scenicznych.

Sztukę amerykańskich autorów wyreżyserował na deskach zabrzańskiego teatru Andrzej Sadowski - współzałożyciel undergroundowego Teatru Mandala, który do 2003 roku współprowadził razem z Katarzyną Deszcz.

W komedii "Skrzynk@Pandory" tradycyjna narracja oparta na bezpośrednich dialogach zastąpiona zostaje konwersacją prowadzoną on-line. Toteż na scenie widzimy piątkę bohaterów - trzy kobiety i dwóch mężczyzn - usytuowanych przy stolikach z laptopami. Ich losy splatają się ze sobą nie tyle w rzeczywistym, co w wirtualnym świecie, który wyraźnie dominuje tutaj nad realnym życiem. Punktem zapalnym lawiny komicznych wypadków staje się tytułowa "skrzynka mailowa", która zdaje się skrywać rozmaite tajemnice każdego z bohaterów, przede wszystkim zaś te, dotyczące ich życia erotycznego. Tak też jeden e-mail, którego niewierny mąż (Grzegorz Cinkowski) wysyła omyłkowo do żony (Dagmara Ziaja), decyduje o szeregu następujących dalej niefortunnych zdarzeń i zmian w życiu wszystkich postaci.

"Skrzynk@Pandory" to sztuka lekka i zabawna, stanowiąca odpowiednią propozycję dla wielbicieli gatunków farsowych. W odróżnieniu od tradycyjnych komedii, których dynamika jest wynikiem zręcznego połączenia dialogów, ruchu oraz gestu, tutaj głównym nośnikiem akcji staje się słowo, a właściwie wirtualne rozmowy, które prowadzą ze sobą poszczególni bohaterowie sztuki. Aktorzy - Dorota Rusinek, Renata Spinek, Dagmara Ziaja, Grzegorz Cinkowski oraz Darkek Czajkowski - przedstawiają je w formie zwerbalizowanych komunikatów kierowanych do widza. Ich komediowe popisy uzupełniają projekcje video w postaci popularnych filmików, które znaleźć można w sieci. Warto dodać, iż siedząca pozycja, w jakiej aktorzy pozostają niemalże przez cały czas trwania spektaklu nie wyklucza wartkiej akcji oraz sytuacyjnego komizmu.

Choć "Skrzynk@Pandory" to spektakl wyłącznie dla dorosłych, zabrzański teatr nie zapomniał też o najmłodszych widzach. Specjalnie dla nich przygotowano kolejną bajkową premierę, jaką jest sztuka "Pod-Grzybek" Marty Guśniowskiej. Z utworem tym część młodych widzów mogła zapoznać się już podczas organizowanych w wakacje warsztatów teatralnych dla dzieci w ramach akcji "Lato w teatrze". "Pod-Grzybek" stanowił wówczas przedstawienie wieńczące cykl teatralnych spotkań, a wystąpili w nim uczestnicy warsztatów.

W sztukach Marty Guśniowskiej (na co dzień dramaturga Białostockiego Teatru Lalek) odnaleźć można wszystkie elementy klasycznej bajki - rozmaite zaczarowane światy, plejadę barwnych postaci oraz szereg zabawnych sytuacji i zaskakujących zwrotów akcji. Poza śmiechem jest tu jednak miejsce również na wzruszenie oraz refleksję. Taki właśnie jest,,Pod-Grzybek" - bajka, której bohaterami są przede wszystkim zwierzęta (lisy, kury, jeż, jeleń i pies). W swojej sztuce podejmuje autorka wiele ważnych, ale i niełatwych tematów, takich jak przemijalność i nieprzewidywalność ludzkiego losu. Bajkę rozpoczyna śmierć Starego Lisa (Marian Wiśniewski), który postrzelony zostaje przez kłusownika. Nie chcąc rozstawać się z dziadkiem Mały Lis (Andrzej Kroczyński) wyrusza wraz z nim w podróż do Lisiego Nieba. Utwór Marty Guśniowskiej w sposób dowcipny i delikatny próbuje mówić o śmierci oraz o tym, że każdy z nas - tak jak bohaterowie sztuki - będzie kiedyś musiał pożegnać się ze swoim ziemskim światem. "Pod-Grzybek" staje się więc mądrą i pełną refleksji przypowieścią, w której poprzez śmiech opowiada się młodym widzom o sprawach istotnych, ale w literaturze dziecięcej często pomijanych.

Sceniczne ramy dla tej opowieści stworzyła Karolina Maciejaszek. Reżyserka szerszej publiczności dała się poznać między innymi za sprawą sztuki "Mroczna gra albo historie dla chłopców" Carlosa Murillo, zrealizowanej na scenie Lubuskiego Teatru w Zielonej Górze, która podobnie jak "Skrzynk@Pandory" traktuje o cyberprzestrzeni - w tym przypadku jednak w sposób zdecydowanie mniej komediowy.

Inscenizacja "Pod-Grzybka" w reżyserii Karoliny Maciejaszek oddaje magiczny i ciepły charakter Lisiego Nieba, w którym rozgrywa się akcja sztuki. Nie brakuje tu groteskowych postaci, odzwierciedlających pewne typy osobowości oraz komicznych sytuacji, w jakie wikłają się bohaterowie. Istotną rolę w budowaniu teatralnej iluzji odgrywa kolorowa i symboliczna scenografia autorstwa Tomasza Brzezińskiego, animacje oraz współczesne kostiumy postaci, zaprojektowane przez Annę Chadaj. Jak na bajkę przystało w spektaklu nie brakuje też wstawek muzycznych oraz układów choreograficznych, które opracowała Izabela Chlewińska.

Billy Van Zandt i Jane Milmore Skrzynk@jPandory. Przekład: Emilia Miłkowska. Reżyseria, scenografii i opracowanie muzyczne: Andrzej Sadowski. Premiera: Teatr Nowy w Zabrzu, 29 grudnia 2012 r.

Marta Guśniowska, Pod-Grzybek. Reżyseria: Karolina Maciejaszek. Scenografia: Tomasz Brzeziński. Kostiumy: Anna Chadaj. Ruch sceniczny i opracowanie muzyczne: Izabela Chlewińska. Premiera:

2 grudnia 2012 r.