Kulturalne prezenty pod choinkę. Last minute!

Jak działa teatr?

Jutro Wigilia! To naprawdę ostatni moment na zdobycie prezentów, które znajdą się pod choinką. Chociaż nasz blog dotyczy teatralnej materii, to polecamy kulturalne prezenty, nie tylko te materialne. Zobaczcie co podpowiadają aktorzy, reżyserzy, rzemieślnicy i inni twórcy związani z Teatrem Słowackiego.

Anna Polony, aktorka. Obecnie można ją zobaczyć m.in. w spektaklu „Miłość" w reż. Błażeja Peszka w Małopolskim Ogrodzie Sztuki: Chciałabym dostać pod choinkę bilety wstępu do nowo otwartego Muzeum Książąt Czartoryskich. Innym polecam dokładnie to samo co sobie! A jeśli ktoś nie chce poprzestać na obrazach i poszukuje słów, to dobrym prezentem będą tomiki poezji Ewy Lipskiej. Młodym czytelnikom polecam „Czytnik linii papilarnych" bo to jest o nich i do nich, a czytelnikom nieco bardziej doświadczonym „Miłość w trybie awaryjnym" i „Miłość, Droga Pani Schubert", bo miłości nigdy dość, nawet wtedy, gdy człowiek już wie, że ostatecznie wszystko w życiu przemija. Może to zabrzmiało trochę smutno, ale lektura tych wierszy nie jest smutna, tylko refleksyjna i nieoczywista, a w wielu miejscach przewrotnie zabawna.

Andrzej Grabowski, aktor Teatru im. Juliusza Słowackiego: Polecam wszystkie książki Olgi Tokarczuk, nie tylko z powodu nagrody Nobla, ale z powodu ich wartości literackiej. W sposób szczególny polecam je tym, którzy mówią, że Tokarczuk nie czytali i czytać nie zamierzają. Ostatnio słyszałem w radio wywiad z jednym z polityków, który powiedział, że jemu wystarczy to, co przeczytał w opracowaniach. Niestety dziennikarz nie miał na tyle polotu, żeby zapytać, kto jest autorem tych opracowań, bo to by wiele wyjaśniło. Można się z Olgą Tokarczuk w niektórych kwestiach nie zgadzać, ale trzeba umieć tę niezgodę uzasadnić, a przede wszystkim wypada jej twórczość znać! Jestem przekonany, że 90 procent osób, które przeczyta chociaż jedną książkę, sięgnie po kolejną. Dla mnie najbliższą sercu jest książka „Bieguni". To prawdziwa uczta literacka!

Bartosz Szydłowski, reżyser, dyrektor artystyczny Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego Boska Komedia, kierownik artystyczny Teatru Słowackiego, wicedyrektor Teatru Łaźnia Nowa: Polecam książkę Julii Boyd pt. „Wakacje w Trzeciej Rzeszy", która pokazuje narodziny faszyzmu oczami zwykłych ludzi. Jest to dobrze napisana kronika czasów 1919 – 1939, pokazująca skąd się wzięła destrukcyjna siła III Rzeszy. Dlaczego taki, a nie inny projekt polityczny zarezonował ze społeczeństwem niemieckim. Autorka śledzi fakty z perspektywy codziennego życia zwykłych obywateli. Ciekawe i przerażające równocześnie. Doskonałym prezentem są też zawsze bilety do teatru. Polecam wszystkie teatry w Krakowie!

Michał Borczuch, reżyser teatralny. W Małopolskim Ogrodzie Sztuki, można zobaczyć spektakl pt. „Czarne papugi" w jego reżyserii. Podczas tegorocznej edycji Festiwalu Boska Komedia otrzymał główną nagrodę za reżyserię spektaklu „Kino moralnego niepokoju": Polecam queerową wystawę Karola Radziszewskiego pt. „Potęga sekretu" w Centrum Sztuki Współczesnej w Warszawie. Po pierwsze dlatego, że jest to pięknie zaprojektowana wystawa, której oglądanie może być przygodą intelektualno-estetyczną, a po drugie dlatego, że dotyczy historii tej społeczności w Polsce i odsłania intymność, która w galeriach jest rzadko obecna na taką skalę. Wystawę można zobaczyć do 29 marca 2020 r. Pozostając w tematach queerowych, fajnym pomysłem na prezent może też być książka Edouarda Louisa pt. „Koniec z Eddym", który jest w Polsce szerzej znany za sprawą książki „Historia przemocy". „Koniec..." to książka o dojrzewaniu, rodzeniu się tożsamości, ale też o szukaniu miejsca w społeczeństwie za wszelką cenę, nawet kosztem relacji z najbliższymi. Cieszę się, że ta pozycja jest już dostępna w języku polskim i gorąco ją polecam!

Łukasz Maciejewski, krytyk filmowy. Prowadzi m.in. w Małopolskim Ogrodzie Sztuki cykl spotkań pt. „Przywrócone arcydzieła": Polecę trzy rzeczy. Pierwszą rzeczą jest książka pt. Żuławski szaman" Aleksandry Szałat.To znakomita biografia Andrzeja Żuławskiego, tym bardziej warta odnotowania, że portretująca bohatera szalenie skomplikowanego, dwuznacznego i ambiwalentnego. Autorce udało się pokazać złożoność i paradoksalność Andrzeja Żuławskiego i jego twórczości. Muzycznie rekomenduję pod choinkę płytę „Młodość" Ralpha Kaminskiego, który jest nowym zjawiskiem w polskim show biznesie. Mam na myśli muzykę popularną i komunikatywną. Po raz pierwszy zetknąłem się z nim na Przeglądzie Piosenki Aktorskiej we Wrocławiu, którego miałem zaszczyt być jurorem. Zaprezentował tam interpretację utworu Krystyny Jandy pt. „Na zakręcie" i zrobił to fenomenalnie! Nie mieliśmy żadnych wątpliwości, żeby to właśnie jemu przyznać Grand Prix. Nasz entuzjazm podzieliła również publiczność i dziennikarze. Płyta „Młodość" jest jego solową płytą. Na tego rodzaju muzykę pop czekałem od czasu płyty Artura Rojka. Filmowo gorąco zapraszam na dwa tytuły. Pierwszy to fascynujący dokument pt. „Kraina miodu" – opowieść, której akcja rozgrywa się w Macedonii. Jego bohaterką jest kobieta żyjąca wysoko w górach i pielęgnująca tradycję pszczelarstwa z poszanowaniem tych niezwykle cennych dla naszego istnienia owadów. Drugi film, który chcę polecić trafi do polskich kin na przełomie 2019 i 2020 r. Jest o nim głośno również z powodów pozafilmowych, ale rekomendując go, chciałbym się skupić wyłącznie na jego walorach artystycznych. Mowa o filmie Romana Polańskiego pt. „Oficer i szpieg", którego oryginalny tytuł brzmi „J'accuse", tzn. „Oskarżam", co – moim zdaniem – o wiele lepiej oddaje jego charakter i treść. To opowieść o kanonicznej dla praworządności we Francji sprawy Dreyfusa. Film jest nakręcony bardzo żywym, współczesnym językiem. Uważam, że jest to jeden z najlepszych obrazów Romana Polańskiego od czasu „Pianisty".

Dominika Knapik, choreografka, tancerka i aktorka. W 2019 r. prowadziła w Teatrze Słowackiego warsztaty pt. „Świadomość ciała": Bardzo polecam książkę „Czarownice" Mony Chollet. To opowieść o niezależności, macierzyństwie, bezdzietności z wyboru, starzeniu się i emencypacyjnej figury czarownicy. Wciąga od pierwszej strony. Książka została wydana przez wydawnictwo Karakter, którego jestem psychofanką.

Mirek Kaczmarek, scenograf. Jego scenografię można zobaczyć m.in. w spektaklu „Smok!" w reż. Jakuba Roszkowskiego. Podczas tegorocznej edycji Festiwalu Boska Komedia, otrzymał nagrodę za najlepszą scenografię (spektakl „Trojanki" w reż. Jana Klaty): Jako odtrutkę na osaczające nas obecnie zbezczeszczone kolędy proponuję muzyczną klasykę, która nie jest klasyczna: Iggy Pop „Free" oraz Nick Cave & The Bad Seeds „Ghosteen". Bardziej powykręcane dźwięki: Klein „Lifetime". Do obejrzenia: „Zmiana ustawienia. Polska scenografia teatralna i społeczna XX i XXI wieku" w Centrum Sztuki Współczesnej Zachęta w Warszawie. Kurator Robert Rumas zbudował intrygujący kontekst społeczno-polityczny do prezentacji wybranych scenografii w polskim teatrze. Koniecznie! Do 19 stycznia 2020.

Mateusz Janicki, aktor Teatru im. Juliusza Słowackiego: Prezentami, które bardzo lubię dawać i dostawać są książki. Chciałbym dostać w tym roku książkę „Via Carpatia" Ziemowita Szczerka, a innym gorąco polecam książkę „Ale z naszymi umarłymi" Jacka Dehnela. Jej akcja dzieje się w Krakowie. Nagle w mieście zaczynają się pojawiać zombie, są wśród nich nie tylko zwykli śmiertelnicy, ale również takie postaci, jak np. Józef Piłsudski czy Augustyn Kordecki. To wydarzenie wywołuje nie tylko ogólne poruszenie i lęk, ale również ogólnopolską dyskusję, w którą włączają się m.in. politycy i Kościół. Historia jest dość zabawna i bardzo na czasie. Z innych kulturalnych prezentów, polecam bilety na „Joannę d'Arc na stosie" Moniki Strzępki w Operze Krakowskiej. Bardzo dobrym pomysłem są też zawsze vouchery do Teatru Słowackiego, dzięki którym obdarowane osoby mogą same wybrać spektakl, który chcą zobaczyć.

Anna Wójcicka, inspicjentka Teatru Słowackiego. Prowadzi warsztaty w ramach cyklu „Jak działa teatr?": Jestem z wykształcenia historykiem, więc dla odmiany podam pozycję nie związaną z teatrem tylko właśnie z historią. Polecam IV tom książki prof. Andrzeja Nowaka pt. „Dzieje Polski". Tom nosi tytuł „Trudny złoty wiek" i opisuje lata 1468 – 1572, które są uważane za czas największej świetności Polski. To – w mojej ocenie – zupełnie nowe spojrzenie na ten czas i pozycję Polski w ówczesnej Europie.

Krzysztof Zarzecki, aktor Narodowego Teatru Starego. W Teatrze Słowackiego można go było zobaczyć w spektaklu Vernon Subutex w reż. Wiktora Rubina. Podczas tegorocznej edycji Festiwalu Boska Komedia, otrzymał nagrodę za najlepszą rolę męską (spektakl „Kino moralnego niepokoju" w reżyserii Michała Borczucha): Polecam wystawę „Wcielenia jelenia" w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Krakowie, która pokazuje naszą wątpliwą i wstydliwą relację ze zwierzętami, w tym m.in. relację z jeleniem. Jest mi wstyd, że nasz gatunek jest taki podły. Warto zobaczyć i chociaż chwilę się zastanowić nad tym, co z tym światem robimy.

Jakub Roszkowski, dramaturg, dramatopisarz, reżyser. Obecnie w Teatrze Słowackiego, można zobaczyć spektakl „Smok!" zrealizowany na podstawie jego scenariusza i w jego reżyserii: Polecam książkę Dominiki Słowik „Zimowla". Jej akcja dzieje się w małym miasteczku pod Wadowicami, które się nazywa Cukrówka. Dzieją się tam różne wspaniałe i tajemnicze rzeczy. Klimat tej historii można porównać do realizmu magicznego w duchu twórczości Marqueza czy Cortazara. Słowo zimowla oznacza czas ograniczonej aktywności pszczół wymuszonej przez zimę i ochronę dla uli w tym okresie. Nie zdradzę, żadnej tajemnicy mówiąc, że pszczoły i ule odgrywają w tej historii ważną rolę. Autorka książki otrzymała za nią w tym roku nominację do „Paszportów Polityki". Wspaniała książka na długie, zimowe wieczory. Ma ponad 600 stron, więc przyjemność z tej lektury szybko się nie kończy.

Agnieszka Judycka, aktorka Teatru Słowackiego: Polecam książkę Dariusza Czai "Gdzieś dalej, gdzie indziej" ze wspaniałej reportażowej serii Wydawnictwa Czarne. To pozycja, która zabiera nas w fascynującą wyprawę po nieznanym włoskim południu. Kolejna na liście jest wybitna mezzosopranistka Cecilia Bartoli i jej ostatnie płytowe wydanie "Farinelli", poświęcone najbardziej znanemu śpiewakowi operowemu XVIII wieku i jego ariom. Polecam też bilety do kina na film "Judy" z Rene Zellweger – wyjątkowy portret życia i twórczości Judy Garland oraz piękna i zachwycająca metamorfoza aktorki, którą najlepiej kojarzymy z "Dzienników Bridget Jones". Tym, którzy lubią wystawy i muzea polecam wycieczkę do Wiednia do Museum of Art History (Kunsthistorisches Museum), a tam zarówno stałą ekspozycję, z naciskiem na część poświęconą renesansowemu malarstwu niderlandzkiemu, flamandzkiemu i niemieckiemu. Spotkamy tam wybitne dzieła m.in. Boscha, Bruegela, Durera, Rembrandta czy Vermeera van Delfta. Gorąco polecam też wystawę czasową "Caravaggio i Bernini" – głęboko ludzką, emocjonalną i naprawdę poruszającą. Jeśli teatr, to oczywiście nasze vouchery w Teatrze Słowackiego. Można je nabyć w kasie Teatru i wymienić na bilety w ciągu trzech miesięcy od daty zakupu. Voucher obowiązuje na wszystkich scenach Teatru. Polecam zwłaszcza jeden z naszych najnowszych, bardzo docenionych zarówno przez widzów, jak i krytykę spektakli, czyli "Hamleta" Shakespeare'a w reż. Bartosza Szydłowskiego, "Rabację", a dla młodszych widzów "Smoka!", oba w reż. Kuby Roszkowskiego oraz idealne na karnawał, właśnie powstające "Born by Boney M", którego prapremiera odbędzie się już w wieczór sylwestrowy. Udanej uczty kulturalnej i wesołych świąt!

Paweł Świątek, reżyser teatralny. Obecnie można zobaczyć w Teatrze Słowackiego spektakl pt. „Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną" w jego reżyserii, a już wkrótce odbędzie się premiera „Balladyny": Polecam trylogię Cixin Liu pt. „Wspomnienie o przeszłości Ziemi". To najlepsza rzecz, jaką czytałem w mijającym roku. Jest to opowieść science fiction o wielu pokoleniach ludzi od momentu, w którym nawiązali kontakt z obcą cywilizacją aż do chwili, kiedy doszło do zagłady świata. Cixin Liu jest niezwykle interesującym pisarzem, a w Polsce jest niestety jeszcze mało znany. Z wykształcenia jest fizykiem i to, w jaki sposób pisze o zagładzie świata, jest niebywałe. Sam pomysł na sposób komunikacji z obcą cywilizacją jest fascynujący, ale nie będę już zdradzał więcej szczegółów. Z tego co wiem, pierwsza część trylogii pt. „Problem trzech ciał" jest w tej chwili ekranizowana więc mam nadzieję, że o tym autorze będzie głośno.

Dominik Strycharski, kompozytor, flecista, wokalista i improwizator. Autor muzyki do spektaklu „Hamlet" w reż. Bartosza Szydłowskiego, który można obecnie zobaczyć w Teatrze Słowackiego. W mijającym roku prowadził warsztaty pt. „Głos jako instrument" w ramach cyklu „Jak działa teatr?": Polecam płytę Jamesa Blake'a „Assume Form", która będąc muzyką pop, porusza się w świecie wysublimowanej produkcji i intrygujących melodii. Gorąco polecam też film „Historia małżeńska" – poruszającą i bardzo trafną opowieść o rozpadzie małżeństwa, w którym pozornie wszystko jest cudowne.

Krzysztof Piątkowski, aktor Teatru Słowackiego: Polecam powrót do książek Olgi Tokarczuk. Dla młodszych książkę „Zagubiona dusza", a dla starszych „Opowiadania bizarne".

Marcin Chlanda, scenograf, reżyser światła. Podczas Festiwalu Boska Komedia wyreżyserował pokaz mody pt. „Wybieg Wyspiański" inspirowany twórczością Stanisława Wyspiańskiego. W 2019 r. prowadził warsztaty z reżyserii światła w ramach cyklu „Jak działa teatr?": Od lat jestem wielbicielem komiksów, więc pod choinkę polecę dwa z nich. Pierwszy to „Paper Girls – 6" – komiksowy odpowiednik snucia narracji o światach równoległych. Widzę w nim pokrewieństwo z serialem Netflixa „The Dark". Drugi, to komiks „Arab przyszłości 3. Dzieciństwo na Bliskim Wschodzie 1985 – 1987" Riada Sattouf'a. Ciekawy i mądry komiks biograficzny. Polecam szczególnie wszystkim, którzy używają słowa „ciapaty".

Małgorzata Szydłowska, scenografka, kuratorka projektu „Myśląca ręka" realizowanego przez Teatr Słowackiego, wicedyrektor ds. produkcji w Teatrze Łaźnia Nowa: Z rzeczy materialnych polecam książki, szczególnie te które pozwalają w szerszej perspektywie pokazać, gdzie jesteśmy, albo skąd jesteśmy i dokąd zmierzamy. „Nowa mapa cudów. Podróż w poszukiwaniu rzeczy niepojętych" Caspara Hendersona to m.in krótka wycieczka wokół serca, w rytmie trzech tysięcy uderzeń na minutę. Plus „Wiek empatii. Jak natura uczy nas życzliwości" Fransa de Waala. Do tego zestawu dorzuciłabym jeszcze Marcela Prousta „W poszukiwaniu straconego czasu. W cieniu rozkwitających dziewcząt" w nowym tłumaczeniu Wawrzyńca Brzozowskiego. Polecam również wystawę „Horror Picture Show" Agaty Kus, którą można zobaczyć w Bunkrze Sztuki w Krakowie. Strzępy pamięci i namacalna obecność zwierząt w jej malarstwie dają poczucie obcowania ze światem pełnym namiętności... Wystawę można zobaczyć do 19 stycznia. A w ramach zdobywania nowych światów zachęcam do udziału w warsztatach z cyklu „Jak działa teatr?", na które będzie się można zapisać tuż po Nowym Roku. A szczególnie na warsztaty z szycia krezy dla Hamleta. Szczegóły już wkrótce!

Małgorzata Wach
Teatr im J. Słowackiego w Krakowie
24 grudnia 2019

Książka tygodnia

Teatr, który nadchodzi
Wydawnictwo słowo/obraz terytoria Sp. z o.o.
Dariusz Kosiński

Trailer tygodnia

La Phazz
Julieta Gascón i Jose Antonio Puchades
W "La Phazz" udało się twórcom z "La ...