Ludzka psychika

autor: Zyta Rudzka/ reż.: Waldemar Raźniak / tekst przeczytają: Aleksandra Bożek, Rafał Kowal, Elżbieta Mrozińska, Mateusz Rusin, Grzegorz Wolf / komentarz naukowy: dr Barbara Świąder-Puchowska

Podczas wieczoru odbędzie się promocja antologii dramatów Zyty Rudzkiej świeżo wydana przez wydawnictwo Panga Pank.

„Umieramy nie tylko dla grzechów, ale także dla naszych lęków” pisał w XVII wieku Jean Crasset. Czy do śmierci można się przygotować? Czy świadomość śmierci nie daje nam właśnie - tropem epikurejskim - radości istnienia? Czymże innym jest ars moriendi, czy pompa funebris jak właśnie pochwałą życia? Zyta Rudzka, pisząc traktat o umieraniu, grzechu i ludzkiej ułomności, daje szansę rekonstrukcji, rekapitulacji, rysuje możliwość zbudowania przyszłości na gruzach pamięci. Sytuacją wyjściową w dramacie Rudzkiej jest śmierć chorej na Alzheimera matki oraz rozmowy jej dzieci: Antosia i Rdzawej. „Antoś, wykonujący zabiegi aborcji i Rdzawa, która po usunięciu ciąży, staje się pseudoterapeutką, specjalizującą się w utylizacji pamięci i recyklingu wspomnień, rozbici psychicznie, funkcjonujący w przestrzeni, podlegającej prawom entropii, podejmują dramatyczne próby symbolicznej reanimacji i reaktywacji zmarłej. (...) Rozmowy bohaterów z matką, prowadzone pośmiertnie podczas kolejnych czynności pochówkowych, odsłaniają stopniowo kulisy ich wspólnego życia: porzucenie przez ojca i życie pod jednym dachem z nieczułą, celebrującą swoje nieszczęście, a później wymagającą ciągłej opieki, chorą matką" - pisze Anna Zalewska-Uberman. Czy dramat Rudzkiej opowiada o irracjonalnej próbie zanegowania śmierci i niemożności rozstania się dzieci z matką, czy też jest próbą uwolnienia się od traumy śmierci i ukazaniem straty jako swoistego élan vital? Waldek Raźniak

Rudzka eksploruje głębokie pokłady ludzkiej psychiki, pytając o takie graniczne doświadczenia, jak utrata dziecka, porzucenie, rozwód, żałoba, śmierć. Odsłania to, co w ludzkiej egzystencji najbardziej bolesne, wyposażając przy tym swoich bohaterów w zmysł ironii i poczucie humoru. W efekcie jej sztuki wpisują się w konwencję tragigroteski, jakże charakterystycznej dla polskiej dramaturgii współczesnej w jej najlepszych przejawach. Rudzka w oryginalny sposób kontynuuje tradycję ustanowioną przez Gombrowicza i Witkacego, Białoszewskiego, Różewicza i Kajzara, ale jest w swojej twórczości osobna, bo wprowadza do swoich utworów wyraźnie kobiecą (choć nie feministyczną) perspektywę. Rudzka zaskakuje nieoczywistością swojego spojrzenia na sprawy tak intymne, jak śmierć matki, i tak społecznie istotne, jak emigracja polskich żydów w 1968 roku. (Panga Pank - Kraków 2012)

O artystach:

Zyta Rudzka – (ur.1964) – dramatopisarka, pisarka, poetka i scenarzystka filmów o sztuce. Absolwentka Wydziału Psychologii Akademii Teologii Katolickiej. Stypendystka Ministerstwa Kultury i Sztuki. Laureatka Europejskiej Nagrody Radia Deutsche Welle, Nagrody im. Jarosława Iwaszkiewicza, Nagrody im. Stanisława Piętaka, Gdyńskiej Nagrody Dramaturgicznej. Finalistka 17. Ogólnopolskiego Konkursu Na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej (2011). Oparty na jej scenariuszu film Wieczność dla Nikogo został nagrodzony na Festiwalu Filmów Dokumentalnych w Krakowie (1995). Jako dramatopisarka debiutowała sztuką Fruwanie dla ornitologów wystawionej pod tytułem Seks, chemia i latanie w reż. Marcina Sosnowskiego w Teatrze Bajka (2005 ). Czytanie performatywne w TR Warszawa w reż. Moniki Pęcikiewicz (2004). Jej drugi dramat Cukier Stanik zdobył główną nagrodę w konkursie Forum Dramatu Lustro. Obraz. Iluzja w Łodzi (2007) i trafił do finału Gdyńskiej Nagrody Dramaturgicznej ( 2008). Miał swoją prapremierę w Teatrze Laboratorium w Warszawie w reż. Gabriela Gietzky ( 2010) oraz został zrealizowany dla Polskiego Radia w reż. Andrzeja Piszczatowskiego (2010). Czytania performatywne tekstu odbyły się w Teatrze Miejskim w Gdyni w reż. Joanny Puzyny- Chojki (2008) oraz w Teatrze Laboratorium w reż. Małgorzaty Bogajewskiej (2009). Kolejny tekst dla teatru Fastryga nagrodzono w konkursie Teatru Polskiego we Wrocławiu na Dramat o Marcu’68 ( 2008). Czytanie performatywne miało miejsce w Teatrze Polskim we Wrocławiu w reż. Krzysztofa Garbaczewskiego (2008) i w Teatrze Na Woli w Warszawie w reż. Marty Ogrodzińskiej ( 2010). Eskimos w podróży służbowej trafił do finału Gdyńskiej Nagrody Dramaturgicznej w 2009 i został zarejestrowany przez TVP Kultura w cyklu Strefa Czytanie Dramatu w reż. Waldemara Śmigasiewicza ( 2009). Czytanie performatywne w Teatrze Miejskim w Gdyni wyreżyserowała Weronika Szczawińska (2009). Słuchowisko Nawigacja nocą w reż. Małgorzaty Bogajewskiej znalazło się w Finale Ogólnopolskiego Festiwalu Nowe Słuchowiska Polskiego Radia (2009). Dramat Pęknięta, obwiązana nitką trafił do finału Gdyńskiej Nagrody Dramaturgicznej w 2010 roku, zrealizowany przez Teatr Polskiego Radia w reż. Waldemara Modestowicza (2010). Czytanie performatywne: Teatr Miejski w Gdyni, reż. Anna Smolar (2010). Monodram Ten się śmieje, kto ma zęby nagrodzono w Konkursie Sztuka Monologu zorganizowanym przez Laboratorium Dramatu (2010). Zimny Bufet zdobył Gdyńską Nagrodę Dramaturgiczną (2011). Czytanie performatywne: Teatr Miejski w Gdyni w reż. Uli Kijak (2011). Tekst zrealizował w Teatrze Polskiego Radia Darek Błaszczyk ( 2011). Jej dramaty ukazały się drukiem w „Dialogu” i „Notatniku Teatralnym”. Autorka powieści: Białe klisze (1993), Uczty i głody (1995), Pałac Cezarów (1995), Mykwa (1999), Dziewczyny Bonda (2004), Ślicznotka doktora Josefa (2006). Jej twórczość tłumaczono na język niemiecki, rosyjski, chorwacki, włoski, czeski i francuski.

Waldemar Raźniak – reżyser, aktor, wykładowca na Wydziale Teatru Tańca PWST Kraków (Wydział Zamiejscowy w Bytomiu), asystent na Wydziale Aktorskim warszawskiej Akademii Teatralnej, gdzie w 2011 roku ukończył Wydział Reżyserii; ukończył również aktorstwo dramatyczne w PWST w Krakowie (2006), zarządzanie kulturą na Uniwersytecie Jagiellońskim (2006) oraz kurs „Singing in the Theatre” w Conservatoire for Music & Theatre w Guildford (Wielka Brytania); odbył staż reżyserski w Rosyjskiej Akademii Sztuki Teatralnej GITIS w Moskwie. Zadebiutował spektaklem Wassa Żeleznowa w Och-Teatrze (w rolach głównych Krystyna Janda, Jerzy Trela, 2010); wyreżyserował: Morfinę wg Jeleny i Michaiła Bułhakow (Teatr Muzyczny Roma w Warszawie, 2011), Scenariusz dla Trzech Aktorów (Teatr Miejski w Gdyni, 2010), Idiotę wg Dostojewskiego w teatrze Collegium Nobilium (dyplom pod opieką Andrzeja Strzeleckiego, 2009); operę elektroniczną Solaris na podstawie powieści Lema (Festiwal Teatralny Malta w Poznaniu — wyróżnienie, 2008), etiudę Hamlet (Festiwal Szekspirowski w Gdańsku, 2008). W 2005 r. napisał libretto i wyreżyserował musical Wampir (PWST i Akademia Muzyczna w Krakowie). Grał m.in. w przedstawieniach PWST Kraków: Zielona gęś w reż. Marty Stebnickiej, Wieczór Trzech Króli w reż. Jerzego Stuhra, Wizja Mozarta w reż. Romana Gancarczyka, jak również w Ryszardzie III w reż. J. Stuhra w Teatrze Ludowym w Krakowie. Wystąpił w cyklu Niekabaretów Macieja Nowaka w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku oraz w filmach Mniejsze zło Janusza Morgensterna i Mała Moskwa W. Krzystka.

Aleksandra Bożek – ukończyła warszawską Akademię Teatralną w roku 2000. Od tego czasu grała w wielu spektaklach teatrów offowych i instytucjonalnych na terenie całego kraju. Grała w warszawskim Teatrze Ateneum, Dramatycznym, Współczesnym, zagrała także w kilku spektaklach Studia Teatralnego Koło, Centrum Artystycznego Mińska 25, a także w Teatrze 2xU/Usta Usta (Śmierć Człowieka-Wiewiórki, reż. M. Liber). Grała też w Teatrze Polskim w Bydgoszczy (Motortown, reż. G. Kania), a także w głośnym kaliskim Woyzecku w reżyserii Mai Kleczewskiej (rola Marii). W roku 2005 zdobyła Grand Prix III Ogólnopolskiego Przeglądu Monodramu Współczesnego za główną rolę w spektaklu Noce Szeherezady. Za tę samą rolę otrzymała jeszcze główną nagrodę w kategorii aktorów profesjonalnych na Festiwalu Teatrów Niewielkich w Lublinie. W zespole Teatru Powszechnego od sierpnia 2008 roku.

Rafał Kowal – ur. 1970 r. w Olkuszu, absolwent PWST w Krakowie (Wydział Aktorski). Od 1995 roku aktor Teatru Miejskiego im. W. Gombrowicza w Gdyni. Zagrał w następujących spektaklach: Historyja o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim, Mikołaj z Wilkowiecka, reż. P. Cieplak, Teatr Współczesny we Wrocławiu, w Teatrze Miejskim im. W. Gombrowicza w Gdyni: Ślub, W. Gombrowicz, reżyseria : W. Śmigasiewicz, Proces, F. Kafka, reżyseria: W. Śmigasiewicz, Urodziny Stanleya, H. Pinter, reżyseria: B. Sass, Bracia K., F. Dostojewski, reżyseria: A. Bubień, Zorba, J. Kander, J. Stein, F. Ebb, reżyseria, inscenizacja i choreografia: J. Szurmiej, Kształt rzeczy, N. Labute, reż. B. Wyszomirski, Piaf, P. Gems, reżyseria, inscenizacja i choreografia: J. Szurmiej, Trans-Atlantyk, W. Gombrowicz, reż. W. Śmigasiewicz, Niespodziewany koniec lata, J. Przybora i J. Wasowski, reż. W. Śmigasiewicz, Anioł zstąpił do Babilonu, F. Dürenmatt, reż. J. Wernio, 2000, Iwona Księżniczka Burgunda, W. Gombrowicz, reż. W. Śmigasiewicz, Sonata Belzebuba, S. I. Witkiewicz, reż. J. Wernio; autor muzyki do spektakli, m.in. do: Tango – S. Mrożek, reż. Piotr Kruszczyński, Teatr Miejski w Gdyni, Ogień w Głowie – M. von Majenburg, reż. P. Kruszczyński, Teatr Wybrzeże w Gdańsku, Niezidentyfikowane szczątki ludzkie – B. Frazer, reż. P. Kruszczyński, Teatr Miejski im. W. Gombrowicz w Gdyni, Czego nie widać – M. Frayn, reż. M. Talarczyk, Teatr Miejski im. W. Gombrowicz w Gdyni, Titi i Nunu – wg H. Modrzejewskiej, reż. i adaptacja J. Chabior, Teatr im. H. Modrzejewskiej w Legnicy, Bądź mi opoką – B. Keeffe, współpraca reż. U. Kijak, Teatr 'Miniatura' w Gdańsku, Zdarzenia na Brygu Banbury – W. Gombrowicz, reż. U. Kijak, Teatr Polski we Wrocławiu, Momo – M. Ende, reż. U. Kijak, Tramwaj zwany pożądaniem – T. Williams, reż. P. Kruszczyński, Teatr Miejski w Gdyni, Zielony wędrowiec - Liliana Bardijewska , reż. Ula Kijak, Teatr Lalka w Warszawie, Kamienie w kieszeniach – M. Jones, reż. Zbigniew Brzoza, Teatr Miejski w Gdyni; laureat licznych nagród i wyróżnień: 2010 – Nagroda Prezydenta Miasta Gdynia z okazji Międzynarodowego Dnia Teatru za role w spektaklu Scenariusz dla trzech aktorów B. Schaffera, reż. Waldemar Raźniak, 2007 - Nagroda Prezydenta Miasta Gdynia z okazji Międzynarodowego Dnia Teatru za role pisarza Nikosa w musicalu Zorba i Iwana w Braciach K. (na podstawie Braci Karamazow F. Dostojewskiego) w Teatrze Miejskim w Gdyni, 2003 - nagroda dla najlepszego aktora Sceny Letniej Teatru Miejskiego im. W. Gombrowicza w Gdyni, w sezonie 2002,1996 - Teatralna Nagroda Prezydenta Miasta Gdyni za rolę w spektaklu Kwartet dla czterech aktorów B. Schäffera, reż. K. Bauman, 1994 – Opole, Grand Prix na Festiwalu Klasyka Polska, za rolę Jezusa w Historyji o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim Mikołaja z Wilkowiecka, reż. P. Cieplak, 1993 - Łódź - XI Festiwal Szkół Teatralnych - wyróżnienie za rolę Merkurego w przedstawieniu Zdrady miłosne Moliera w reżyserii Roberta Czechowskiego (PWST Kraków).

Elżbieta Mrozińska – aktorka Teatru Miejskiego im. Witolda Gombrowicza w Gdyni. Występowała w teatrach: Muzycznym im. Baduszkowej w Gdyni (1985-89 jako adeptka i aktorka 1989-92), Miejskim im. Gombrowicza w Gdyni (1992-93 i od 1996) i Teatrze im. Horzycy w Toruniu (1994-96). Urodziła się w Gdańsku. Ukończyła Studium Wokalno-Aktorskie im. Danuty Baduszkowej przy Teatrze Muzycznym w Gdyni. Debiutowała na deskach tego teatru rolą Anastazji Nibek w spektaklu Czysta blaga wg Małego dworku Witkiewicza (dyplom, 1989). Grała w spektaklach: Teatru Muzycznego im. Baduszkowej w Gdyni: Oliver! L. Bart, reż. R. Redfarn, Człowiek z La Manchy M. Leigh, D. Wasserman, reż. J. Gruza, Opera za trzy grosze B. Bertolt, reż. J. Gruza, Cabbaret J. Kander, J. Masteroff, reż. J. Stuhr, Skrzypek na dachu J. Stein, J. Bock, reż. J. Gruza; Teatru im. Horzycy w Toruniu: Fernando Krapp napisał do mnie ten list T. Dorst, reż. K. Meissner, Piosenki przed trybunałem P. J. de Beranger, reż. M. Stebnicka, Opera za trzy grosze B. Bertolt, reż. M. Stebnicka, Awantura w Chioggi C. Goldoni, reż. W. Komasa; Teatru Miejskiego im. Gombrowicza w Gdyni: Księga Krzysztofa Kolumba wg P. Claudela, Na krawędzi życia G. Xingjian, reż. E. Wojtaszek, Balladyna J. Słowacki, reż. Robert Czechowski, Sen nocy letniej W. Shakespeare, reż. J. Wernio, Zbiór bzdur, czyli Dymny żongler dwusturęki wg Dymnego, Mistrz Piotr Pathelin, reż. E. Wojtaszek, Dziesięć obrazów naturalnej wielkości D. Bazaczek, reż. D. Siastacz, Anioł zstąpił do Babilonu F. Dürrenmatt, reż. J. Wernio, Niezidentyfikowane szczątki ludzkie B. Fraser, reż. P. Kruszczyński, O, Beri-beri S. I. Witkiewicz, reż W. Komasa, Kariera Artura Ui B. Brecht, reż. W. Adamczyk, Romeo i Julia W. Shakespeare, reż. J. Wernio, Śmierć komiwojażera A. Miller, reż. A. Ferency, Narodzeni z obłędu. Tryptyk romantyczny, Życie jest snem de la Barca, reż. J. Wernio, 101 dalmatyńczyków D. Smith, reż. J. Bielunas, Kartoteka T. Różewicz, reż. P. Łazarkiewicz, Don Kichote Cervantes, reż. J. Bunsch, Piaf P. Gems, reż. J. Szurmiej, Niebezpieczne związki Ch. Hampton, reż. J. Bunsch, Piękna i Bestia F. Hrubin, reż. P. Nosalek, Zorba J. Kander, reż. J. Szurmiej, Bracia K. F. Dostojewski, reż. A. Bubień, Czarnoksiężnik z Krainy Oz L. F. Baum, reż. J. Bielunas, Casanova G. G. Casanova, reż. J. Bunsch, Dyzma W. Korcz, reż. J. Szurmiej, Szewcy S. I. Witkiewicz, reż. J. Bunsch Woyzeck G. Büchner, reż. K. Deszcz (2009). Występowała również gościnnie m.in. w Teatrze Atelier w Sopocie, Dramatycznym w Warszawie, Polskim w Poznaniu, Dramatycznym w Elblągu. Laureatka licznych nagród i wyróżnień: 2007 – Nagroda Marszałka Województwa Pomorskiego za role w spektaklach „Bracia K.” i „Niebezpieczne związki”, 2003 - Nagroda Teatralna Prezydenta Miasta Gdyni, 1997 - wyróżnienie na XVII Przeglądzie Piosenki Aktorskiej we Wrocławiu, 1997 - Nagroda Teatralna Prezydenta Miasta Gdyni, za wyróżnienie na XVII PPA we Wrocławiu. Elżbieta Mrozińska za kreację aktorską w spektaklu „Bracia K” znalazła się w znakomitym gronie artystów wyróżnionych przez miesięcznik TEATR pod hasłem "Najlepszy, najlepsza, najlepsi w sezonie 2006/2007".

Mateusz Rusin – absolwent warszawskiej Akademii Teatralnej. Laureat Grand Prix XXIX Festiwalu Szkół Teatralnych w Łodzi (2011) za rolę Dymitra w spektaklu Bracia Karamazow w reżyserii Jarosława Gajewskiego, I Nagrody na Międzynarodowym Festiwalu Wokalnym Singing Mask w Sankt Petersburgu (2010) oraz Wyróżnienia w konkursie piosenki Pamiętajcie o Osieckiej (2009). Debiut teatralny to rola Piotra Strozziego w Lorezaccio w reżyserii Jacques'a Lassalle'a w Teatrze Narodowym. W filmie fabularnym po raz pierwszy pojawił się jako Rafał w Księstwie Andrzeja Barańskiego. Od sezonu 2011/2012 w zespole Teatru Narodowego.

Grzegorz Wolf – ur. 1970 w Gdańsku, absolwent PWST we Wrocławiu (Wydział Aktorski). Od 2000 roku aktor Teatru Miejskiego im. W. Gombrowicza w Gdyni. Najważniejsze role teatralne: Narrator – Szczur, W. Gombrowicz, reż. U. Kijak (Gdynia, 2004), Jan – Bądź mi opoką, reż U. Kijak (Gdynia, 2004), Robert – Niezidentyfikowane szczątki ludzkie, B. Frezer, reż. P. Kruszczyński (Gdynia, 2001), Lancelot Gobbo – Kupiec wenecki, reż. K. Warlikowski (Toruń, 1995). Role filmowe i telewizyjne: Hitler – Wróżby Kumaka, reż. R. Gliński. Był asystentem przy następujących spektaklach: Niezidentyfikowane szczątki ludzkie, reż. P. Kruszyński, Dziadach cz. II z cyklu Tryptyku romantycznego, reż. G. Gietzky, Niebezpieczne związki, reż. J. Bunsch. Laureat Nagrody Prezydenta Miasta Gdyni z okazji Międzynarodowego Dnia Teatru, za 'Widmo nieme' w Dziadach.