Musical wszech czasów w Chorzowie

W burzliwych latach, jakie nastały po zakończeniu I wojny światowej, Berlin zmienił się w prawdziwie kosmopolityczne miasto. Koniec ograniczeń i zakazów, wyraźne rozluźnienie moralne i obyczajowe oraz – zrozumiała po wojennym koszmarze – afirmacja życia przyniosły ze sobą podmuch liberalizmu, a nawet rozwiązłości. W tej atmosferze w Berlinie świetnie czuć się zaczęli przybysze z różnych stron i z różnych półświatków: ekspresjoniści, seksomaniacy, tancerze-nudyści, defraudanci, królowie czarnego rynku, narkomani, transwestyci, sutenerzy, prostytutki, magowie...

Taka szemrana publiczność zaczęła pojawiać się co noc w berlińskich kabaretach: w zadymionych, gwarnych lokalach, przy maleńkich stolikach zastawionych trunkami, toczyło się nader prawdziwe życie. Striptiz, jazz i orgia tańca...

A tymczasem na ulicach rosło i pęczniało coś, co do dzisiaj wprawia w zdumienie historyków. Trudno bowiem wyjaśnić, dlaczego wolny, leżący w centrum Europy naród – naród o bogatej historii i tradycji – wyrzekł się dobrowolnie swojej wolności i pogrążył najpierw w zbiorowym szaleństwie, a później w morzu zbrodni.

O tym właśnie momencie, gdy granicząca z histerią afirmacja życia spotyka się z narastającą grozą nazizmu, opowiada musical Cabaret. Genialne dzieło Kandera, Masteroffa i Ebba znowu jest niebezpiecznie aktualne...

Jak pisze Daniel Wyszogrodzki w encyklopedycznym dziele „Ale musicale!", Cabaret to „jeden z musicali wszech czasów, porywający i przełomowy (...) Musical dla dorosłych, «ociekający dekadencją» na tyle, na ile było to możliwe w 1966 roku na scenie. W znakomitej ekranizacji z 1972 roku pozwolono sobie na znacznie więcej..." Spektakl został uhonorowany m.in. ośmioma Tony Award 1967 (najlepszy musical, najlepsze piosenki, aktor drugoplanowy, aktorka drugoplanowa, reżyseria, choreografia, scenografia i kostiumy). W roku 1998 przyznano Tony Award za najlepszy revival, dla aktora, aktorki i aktora drugoplanowego. Poza tym, londyńskie revivale nagrodzono prestiżowymi Olivier Award: w 1994 r. dla najlepszej aktorki drugoplanowej oraz – w 2006 roku – dla aktorki drugoplanowej i za choreografię.

Musical miał prapremierę na Broadwayu w listopadzie roku 1966, zaś na West End przywędrował w lutym 1968 r. W roku 1987 powstała nowa wersja musicalu – rozszerzona (revised), która jednak nie dotarła wówczas do Polski. A polska prapremiera Cabaretu (wg scenariusza z 1966 r.) odbyła się 26 czerwca 1992 r. w ówczesnej Operetce Wrocławskiej (dziś to Teatr Muzyczny Capitol). Reżyserował Jan Szurmiej. Rolę Clifforda Bradshawa zagrał wtedy Jacek Bończyk.

Trzy miesiące później (18 września 1992 r.) w Chorzowie miała miejsce premiera Cabaretu w reżyserii Marcela Kochańczyka. W postać Sally Bowles wcieliła się Maria Meyer, jako Clifford partnerował jej Cezary Jakubicki (jakiś czas później zastąpił go Mirosław Książek). Niezapomnianą parę stworzyli: Elżbieta Okupska jako Fräulein Schneider oraz Stanisław Ptak jako Herr Schultz. Ernsta Ludwiga zagrał Robert Talarczyk, a Fräulein Kost – Lidia Majerczak (później Agata Witkowska). Rolę Mistrza Ceremonii reżyser powierzył Jacentemu Jędrusikowi i była to jedna z najwspanialszych kreacji tego aktora. Publiczność pokochała chorzowski Cabaret od pierwszego wejrzenia. Krytycy również docenili przedstawienie, a Jury Nagrody Artystycznej ZŁOTA MASKA uhonorowało Cabaret, przyznając:
– tytuł "spektakl sezonu 1992/1993",
– ZŁOTĄ MASKĘ 1993 dla Marcela Kochańczyka za reżyserię,
– Specjalną ZŁOTĄ MASKĘ 1993 im. red. Barbary Sośnierz dla Jacentego Jędrusika za rolę Mistrza Ceremonii,
– ZŁOTĄ MASKĘ 1993 dla Elżbiety Okupskiej za rolę Fräulein Schneider,
– DYPLOM HONOROWY dla Haliny Mattheus za artystyczne wykonawstwo kostiumów.

Cabaret w Teatrze Rozrywki wystawiany był do końca 2002 r. (po śmierci Stanisława Ptaka rolę Herr Schultza grał Andrzej Kowalczyk). 150 spektakli zobaczyło 42.330 widzów.