Na scenie i ekranie

Pożegnanie Elżbiety Czyżewskiej - Teatr Polonia w Warszawie

Spotkanie poświęcone pamięci Elżbiety Czyżewskiej, aktorki, gwiazdy polskiego kina lat sześćdziesiątych, zmarłej 17 czerwca 2010 w Nowym Jorku poprowadzą Grażyna Torbicka i Tomasz Raczek. Wśród gości wspominających artystkę znajdą się między innymi: Andrzej Wajda, Kazimierz Kutz, Olga Lipińska, Anna Bikont, Daniel Olbrychski, Andrzej Bart, Urszula Dudziak, Krystyna Janda, Maria Konwicka

Przypomniane zostaną piosenki Agnieszki Osieckiej, które Czyżewska wykonywała w STS-ie ("Kochankowie z ulicy Kamiennej") i w filmach ("Bo jesteś taka ładna" z "Małżeństwa z rozsądku"). Pokazany zostanie krótkometrażowy francusko-amerykański obraz "Happiness" (reż. Sophie Barthes) z 2006 roku. Wieczór zakończy projekcja filmu "Wszystko na sprzedaż".

Elżbieta Czyżewska urodziła się w Warszawie 14 maja 1938 roku. Jeszcze w okresie studiów w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Warszawie współpracowała z STS-em. Po dyplomie w 1960, rok później znalazła się w Teatrze Dramatycznym, z którym związała się na sześć sezonów. W ciągu kilku następnych lat zagrała w około trzydziestu filmach. Grała w etiudach ówczesnego męża Jerzego Skolimowskiego, w filmach Wojciecha Jerzego Hasa "Rękopis znaleziony w Saragossie" i "Złoto", Kazimierza Kutza - "Milczenie", Aleksandra Forda - "Pierwszy dzień wolności". Jej talent komediowy wykorzystał Stanisław Bareja ("Mąż swojej żony", "Żona dla Australijczyka", "Małżeństwo z rozsądku") i inni ("Giuseppe w Warszawie", "Gdzie jest generał").

W 1967 roku na przyjęciu zorganizowanym po premierze przedstawienia "Po upadku" Elżbieta Czyżewska poznała korespondenta gazety "New York Times" Davida Halberstama, laureata nagrody Pulitzera za książkę o wojnie w Wietnamie, który wkrótce poprosił ją o rękę. Ślub odbył się w dniu, kiedy aktorka została nagrodzona prestiżową Złotą Maską, przyznawaną za szczególne osiągnięcia artystyczne w dziedzinie sztuki teatralnej. Po opublikowaniu przez Halberstama w 1967 roku artykułu krytykującego Władysława Gomułkę, ówczesne władze zażądały, aby dziennikarz opuścił Polskę. Czyżewska u szczytu kariery i powodzenia podjęła trudną decyzję o opuszczeniu Polski wraz z mężem. Razem zamieszkali w Nowym Jorku.

W USA nie udało się jej w pełni kontynuować kariery aktorskiej. Grała głównie role drugoplanowe i epizodyczne, a jej jedyna pierwszoplanowa kreacja w kinie amerykańskim to rola polskiej emigrantki, Haliny Nowak w dramacie "Niewłaściwe miejsce" Louisa Jansena (1989). Jednak przez ponad czterdzieści lat w Nowym Jorku pozostała czynna zawodowo, chodziła na przesłuchania, brała udział w czytaniach nowych dramatów i grała. W 1990 roku otrzymała prestiżową nagrodę teatralną Obbie, przyznawaną przez nowojorski tygodnik "Village Voice" za rolę w przedstawieniu "Crowbar" w reżyserii Maca Wellmana. Zmarła po długiej chorobie nowotworowej 17 czerwca 2010.

(-)
Culture.pl
28 października 2010

Książka tygodnia

Białość
Wydawnictwo ArtRage
Jon Fosse

Trailer tygodnia