Nagości młodo nago młoda

Gombrowicz to wprawdzie wdzięczny materiał dla reżysera, bo autor trudne, poważne treści obudowywał charakterystycznym dla siebie absurdem, kpiną i zgrywą.

Przesłanie i forma "Operetki" też Dziukowi i jego zespołowi jest bliska, bo Gombrowicz w tej sztuce, podobnie jak autor "Szewców", widzi XX wiek i za pomocą podobnych środków o tym świecie opowiada.

Upadek arystokracji - pozbawionej wszelkich wartości, myśli. Ludzie uzależnieni od sztucznych arystokratycznych manier i ról społecznych, zniewoleni całkowicie formą, której symbolem są u Gombrowicza stroje (tu brawo dla Jacka Staniszewskiego, autora scenografii i strojów w zakopiańskim spektaklu). Ciekawym zabiegiem w "Witkacym" są gigantyczne koturny, na których chodzą aktorzy grający arystokratów. Ten zabieg pokazujący sztuczne wywyższenie się arystokracji, jednocześnie na myśl przywodzi teatr antyczny, a wraz z nim charakterystyczne dla niego widzenie świata, przekonanie o nieuchronności losu.

Upadek arystokracji to upadek kultury, religii, dotychczasowego porządku. Nie sprawdzają się intelektualiści (których reprezentuje Profesor), którzy powinni być nośnikami głębszych myśli, wartości. "Intelektualiści dzielą się na dwie kategorie: takich, co nie dostali kopniaka w tyłek, i takich, co dostali kopniaka w tyłek. Ci drudzy są rozsądniejsi" - mówi w "Operetce" Hufnagiel, były kamerdyner i koniarz, który staje na czele rewolucji. Władzę bowiem przejmuje lud, ale demokracja szybko przeobraża się w totalitaryzm. Nadchodzi czas bezsensownego niszczenia, zagłady. Nie ma czegokolwiek, czym można by zastąpić dawny porządek.

Wizja ta bliska była "Szewcom" Witkacego. Ów witkacowski katastrofizm u Gombrowicza złagodzony jest jednak maską operetki, charakterystyczną dla Gombrowicza zgrywą, wygłupem. No i jest nutka optymizmu. Po owej rewii mód, jaką jest cała historia XX w., przychodzi jednak zwycięstwo "nagości" - świata wartości elementarnych, wolności, swobody, natury czy jak mówi sam Gombrowicz "młodości wiecznie nagiej" i "nagości wiecznie młodej".

I tu przesłanie płynące z Gombrowicza Dziuk pogłębił; odważną sceną kończącą spektakl. Na koniec bowiem pojawia się naga Albertynka, a w tej roli Emilia Nagórka w zaawansowanej ciąży. A to pozwala wierzyć, że uwolnienie człowieka z formy, zwycięstwo natury nad konwencją, spontaniczność istnienia i cały ciąg skojarzeń, który niesie za sobą symboliczna "nagość", nie jest czymś chwilowym. Ze to wartość, która -po czasach skostniałej wyjałowionej arystokracji; po czasach krwiożerczych rewolucjonistów, którzy nie mają nic do zaproponowania - jako jedyna przetrwa, narodzi się na nowo. Bo czas to grecki wąż, który połknął swój ogon.

Na tle ascetycznej scenografii w zakopiańskim spektaklu wybijały się jeszcze bardziej przesadzone, wyrafinowane stroje arystokratów zastąpione po rewolucji szarymi, brudnymi ubiorami. Były też gombrowiczowskie przesadzone gesty i miny. Opary absurdu unosiły się nad sceną. Dopełnieniem była współcześnie brzmiąca muzyka na żywo (Maciej Gru-chacz - gitara elektryczna, Dawid Makosz - instrumenty klawiszowe, Bartłomiej Kraczyń-ski - perkusja, Bartosz Dworak - skrzypce, Maciej Chryczyk - gitara basowa i Jerzy Chruściński - fortepian), która jeszcze bardziej podkreślała nieubłaganą powtarzalność historii.

W kuluarach dużo mówiło się o udanym debiucie Heleny Rząsy (córki Marcina Rząsy), która odegrała jednego z dwóch złodziejaszków.

Zespół zakopiańskiego teatru odcisnął na "Operetce" swoją pieczęć. Warto to zobaczyć!