Niezwykły tetarlny weekend w CK ZAMEK w Poznaniu

#
nie
jesteś
mi
obojętny

odsłona 04: #PułapkaNormy

W ramach czwartej odsłony programu # nie jesteś mi obojętny, zatytułowanej #PułapkaNormy, kontynuujemy prezentacje autorskich form teatru angażującego. Tym razem zaprezentujemy spektakl Jérôme Bela / Theater HORA „Disabled Theater" wraz z towarzyszącym mu zestawem wydarzeń kontekstowych i edukacyjnych.

„Disabled Theater", przygotowany przez francuskiego choreografa Jérôme Bela, jest efektem jego współpracy z aktorami z zuryskiego Theater HORA, profesjonalnego zespołu teatralnego, który współtworzą aktorzy niepełnosprawni intelektualnie. „Disabled Theater" jest konfrontacją z „innym" w teatrze eksperymentalnym – Bel otwiera tu przestrzeń, w której niepełnosprawność nie jest wykluczona z praktyk artystycznych czy dyskursywnych, ani też nie kryje się pod parasolem politycznej poprawności. Sytuuje niepełnosprawność w centrum dyskursu, który ma istotne znaczenie estetyczne i polityczne. Pokazuje tym samym jak norma, stając się punktem odniesienia, może pełnić rolę pułapki ograniczającej możliwość poznania zjawisk wykraczających poza przeciętność, stanowić formę wykluczenia „innego".

Podobną strategią posłużył się Artur Żmijewski w pracach wideo „Lekcja śpiewu" i „Lekcja śpiewu II", które zostaną zaprezentowane w ramach programu wydarzeń kontekstowych. Żmijewski zaaranżował sytuacje, w ramach których głuche dzieci wykonywały pieśni religijne Jana Maklakiewicza i Jana Sebastiana Bacha w kościołach w Warszawie i Lipsku. Ich próby są karykaturą standardów wykonawczych kultury wysokiej, ale właśnie napięcie pomiędzy, znaczeniem modlitwy i niemożnością wysłowienia się buduje sens pracy Żmijewskiego.

By zapoznać się ze strategiami twórczymi prezentowanych artystów zaprosimy także na poświęcony im wykład, który poprowadzi Joanna Warsza.

Ponadto, podobnie jak przy okazji wcześniejszych odsłon programu #nie jesteś mi obojętny, zaprezentujemy towarzyszącą całemu programowi instalację „This is exchange", Tino Sehgala, laureata tegorocznego Złotego Lwa na Biennale w Wenecji.

kurator: Marcin Maćkiewicz

organizator: Centrum Kultury Zamek w Poznaniu

partnerzy: Pro Helvetia, Instytut Muzyki i Tańca, Fundacja Ciało/Umysł, Fundacja Galerii Foksal

patronat medialny: Gazeta Wyborcza, TOK FM, empik, Didaskalia, e-teatr.pl, taniecPOLSKA.pl, WTK, epoznan.pl, Radio Merkury, Rafio Afera, IKS, kultura.poznan.pl

program dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

więcej: www.zamek.poznan.pl; facebook.com/jestesobojetny; www.hora.ch; www.jeromebel.fr

Jérôme Bel / Theater HORA

Disabled Theater

niedziela, 22 września 2013, godz. 20:00

Centrum Kultury Zamek w Poznaniu / Sala Wielka

w ramach czwartej odsłony programu #nie jesteś mi obojętny: #PułapkaNormy

Jérôme Bel, zwany filozofem tańca, już od wczesnych realizacji interesował się granicami teatralnego przedstawienia. W tworzonych przez niego choreografiach reguły tańca i teatru traktowane są jak składnia języka, który poddawany jest analizie a następnie wprowadzany do gry. Jego spektakle, wykonywane z użyciem tańca i słowa przez profesjonalistów i amatorów można postrzegać także jako głos za demokratyzacją tańca, odejściem od wirtuzoerii wykonania jako celu sztuki.

Przygotowując „Disabled Theater" (2012), Bel współpracował z niepełnosprawnymi intelektualnie profesjonalnymi aktorami z Theater HORA z Zurychu. Dla społeczeństwa, które definiuje się jako fundamentalnie normalne, niepełnosprawność stanowi barierę, z którą kategoria normalności boleśnie się zderza. Intelektualne oblicze niepełnosprawności jest też postrzegane jako przeciwieństwo przenikliwości i obycia publiczności teatru eksperymentalnego. Bel decyduje się umieścić niepełnosprawność w centrum uwagi tej właśnie publiczności, uczynić z niej klucz, który otworzy horyzont myśli, w którym powstanie wspólnego wymiaru będzie możliwe.

We współpracy z aktorami z Theater HORA, Belowi chodzi o stworzenie takiej przestrzeni, gdzie niepełnosprawność nie będzie wykluczona z działań artystycznych czy dyskursywnych, ani też nie będzie się kryć pod parasolem politycznej poprawności, a stanowić będzie element składowy dyskursu, który ma istotną wymowę estetyczną i polityczną.

Dzięki „Disabled Theater", Bel rzuca światło na dynamikę wykluczenia, która prowadzi do marginalizacji osób uznanych za niezdolne do stworzenia czegoś wartościowego. Jednocześnie uwypukla fakt, że wbrew powszechnemu mniemaniu, są oni w stanie zakwestionować mechanizmy takiej reprezentacji i potrafią wskazać, że egzystencja jest niepodzielną formą obecności. [Chiara Vecchiarelli]

*

W październiku 2010 roku wysłałem do Jérôme Bela e-mail z zapytaniem czy byłby w stanie wyobrazić sobie współpracę z Theater HORA, zespołem teatralnym z Zurychu, składającym się z niepełnosprawnych intelektualnie, profesjonalnych aktorów.

Jako dla dramaturga specjalizującego się w tego rodzaju teatrze, działalność Jérôme Bela zawsze była dla mnie ważnym punktem odniesienia w postrzeganiu wykonawców. Realizacje takie jak: „Le dernier spectacle" (1998), „The Show Must Go On" (2001) czy „Véronique Doisneau" (2004) z udziałem tancerki baletu Opery Paryskiej, pomogły mi zrozumieć, że sceniczny potencjał niepełnosprawnych aktorów ma zarówno wymiar polityczny, jak i estetyczny oraz że ich działalność jako aktorów dotyczyła w równym stopniu problemów społecznych jak i głównych problemów współczesnego teatru eksperymentalnego.

Bel, który w tamtym czasie pracował z tancerzami-wirtuozami, odpowiedział nie ukrywając zaskoczenia moją propozycją. Z początku odmówił, niemniej poprosił o DVD z nagraniami przedstawień wykonywanych przez aktorów Theater HORA. Zaintrygowany tym, co ujrzał, zaproponował trzygodzinne spotkanie z aktorami. Następnie przyglądał się ich pracy przez kolejne pięć dni. Dopiero wtedy zdecydował się na przygotowanie wspólnego przedstawienia: historii ich pierwszego spotkania. [Marcel Bugiel]

Spektakl „Disabled Theater" prezentowany był na wielu prestiżowych festiwalach i scenach teatralnych Europy m.in. Kunstenfestivaldesarts (Bruksela), dOCUMENTA (13) (Kassel), Ruhrtriennale, Festival d'Automne / Centre Pompidou (Paryż), Festival d'Avignon, Hebbel am Ufer (Berlin), ImPulsTanz (Wiedeń) czy Kampnagel (Hamburg). Spektakl został także zaproszony do udziału w prestiżowym przeglądzie Theatertreffen 2013 w Berlinie, podczas którego wykonująca jedną z ról Julia Häusermann otrzymała główną nagrodę aktorską.

koncepcja: Jérôme Bel

stworzony i wykonywany przez: Remo Beuggert, Gianni Blumer, Damian Bright, Matthias Brücker, Matthias Grandjean, Julia Häusermann, Sara Hess, Miranda Hossle, Peter Keller, Lorraine Meier, Tiziana Pagliaro

asystentura i tłumaczenie: Simone Truong / Chris Weinheimer

dramaturgia: Marcel Bugiel

asystent Jérôme Bela: Maxime Kurvers

produkcja: Theater HORA - Stiftung Züriwerk (Zurich)

przy wsparciu: Stadt Zürich Kultur, Kanton Zürich Fachstelle Kultur, Pro Helvetia, Stiftung Denk an Mich, Ernst Göhner Stiftung

kierownik produkcji: Ketty Ghanassia

dyrektor artystyczny Theater HORA: Michael Elber

trening aktorski Theater HORA: Urs Beeler

dyrektor naczelny Theater HORA: Giancarlo Marinucci

podziękowania dla: Sasa Asentic, Tom Stromberg, Andreas Meder (Internationales Theaterfestival OKKUPATION!), Stiftung Züriwerk, Fabriktheater Rote Fabrik Zürich oraz publiczności otwartych pokazów przedpremierowych

kooprodukcja: Theater HORA, R.B. Jérôme Bel, Festival AUAWIRLEBEN (Berno), Kunstenfestivaldesarts (Bruksela), dOCUMENTA (13) (Kassel), Festival d'Avignon, Ruhrtriennale, Festival d'Automne à Paris, Les Spectacles vivants - Centre Pompidou (Paryż), La Bâtie – Festival de Genève, Hebbel am Ufer (Berlin)

premiera: 10 maja 2012 roku w ramach Kunstenfestivaldesarts (Bruksela)

bilety w cenie: 30 zł (normalny), 20 zł (ulgowy) / kasa CK Zamek i www.bilety24.pl

program wydarzeń kontekstowych:

16-22 września, godz. 12:00 – 20:00 / Sala Prób (3 piętro)

„Lekcja śpiewu" i „Lekcja śpiewu II" – prace wideo Artura Żmijewskiego

w ramach programu # nie jesteś mi obojętny także:

20-22 września w godz. 14:00-22:00 / Tuba w Holu Głównym
"This is Exchange" – instalacja Tino Sehgala

na wszystkie wydarzenia kontekstowe wstęp wolny

Jérôme Bel mieszka w Paryżu, pracuje na całym świecie. Jest jednym z najważniejszych współczesnych artystów tańca, badającym granice i wciąż pytającym o istotę teatralnego przedstwienia. Jego pierwszy spektakl, „nom donné par l'auteur" (1994) to choreografia przedmiotów. Kolejny, „Jérôme Bel" (1995), opiera się na całkowitej nagości wykonawców. W trzeciej realizacji, „Shirtology" (1997), w centrum uwagi znajduje się aktor ubrany w kolejne warstwy koszulek. „The last performance" (1998), poprzez cytaty z solowego występu choreografki Susanne Linke, a także z Hamleta i André Agassiego, jest próbą zdefiniowania ontologii spektaklu. Choć Jérôme Bel utrzymuje, że „Xavier Le Roy" (2000) to jego realizacja, autorem choreografii jest tak naprawdę choreograf Xavier Le Roy. W „The Show Must Go On" (2001) spotyka się dwudziestu wykonawców, dziewiętnaście popowych piosenek i jeden DJ. W 2004 roku, Bel został zaproszony do przygotowania spektaklu dla baletu Opery Paryskiej – „Véronique Doisneau" (2004) o tancerce Véronique Doisneau, należącej do zespołu baletowego opery. „Isabel Torres" (2005), opracowany dla baletu Teatru Miejskiego Rio de Janeiro jest brazylijską wersją produkcji dla Opery Paryskiej. „Pichet Klunchun and myself" (2005) powstał w Bangkoku, we współpracy z Pichetem Klunchunem, tajskim tancerzem tradycyjnym. W 2009 roku, Bel opracował choreografię do „Cédric Andrieux" (2009), spektaklu którego bohaterem jest ten właśnie tancerz, członek Merce Cunningham Dance Company a następnie zespołu baletowego opery w Lyonie. W 2010 roku, wraz z Anną Teresą De Keersmaeker, Bel stworzył „3Abschied", spektakl oparty na „Pieśni o ziemi" Gustava Mahlera. Dla Festival d'Avignon 2013 przygotował spektakl „Cour d'honneur" oparty na wspomnieniach widzów z wcześniejszych edycji festiwalu. „The show must go on" przyniosła Belowi, przyznaną w Nowym Jorku w 2005 roku, Bessie Award. Z kolei w 2008 roku, Bel i Pichet Klunchun otrzymali Routes Princess Margriet Award przyznawaną przez Europejską Fundację Kultury za wspieranie różnorodności kulturowej.

Theater HORA powstał w 1993 roku w Zurychu, z inicjatywy Michaela Elberama, reżysera i pedagoga teatralnego. Celem teatru było i jest wspieranie artystycznego rozwoju osób z niepełnosprawnością intelektualną oraz stwarzanie szansy pokazania ich niezwykłych zdolności szerokiej publiczności na profesjonalnym poziomie. Pierwsza produkcja Theater HORA była swobodnym rozwinięciem powieści Michaela Ende zatytułowanej „Momo"; nazwa teatru pochodzi od jednej z postaci powieści, Mistrza Hory. Od tamtej pory, teatr zrealizował ponad pięćdziesiąt różnorodnych produkcji teatralnych (od 1998 roku również z zaproszonymi reżyserami i choreografami). Ponadto, teatr jest organizatorem wystaw, projektów muzycznych (HORA'BAND istnieje od 2005 r.) i międzynarodowych festiwali teatralnych. W 2003 roku, Theater HORA stał się częścią fundacji Züriwerk. Do dnia dzisiejszego jest to jedyna instytucja kulturalna w Szwajcarii organizująca profesjonalne warsztaty dla osób z niepełnosprawnością intelektualną. Od 2009 roku, teatr oferuje takim osobom akredytowany przez państwo program teatralnego kształcenia zawodowego. Do najważniejszych produkcji zrealizowanych przez zespół należą: „Lennie und George" (1997), luźna interpretacja „Myszy i ludzi" Johna Steinbecka; pokaz mody „Drehum: La Mode Folie" (1998); adaptacja „Snu nocy letniej" – „The World Is A Stage" (1999); teatr totalny „3D" (2002), inspirowany dziełami Dantego, Dalego i Disneya; „Amanzi" (2005), zrealizowany z działaczami kultury z Zimbabwe; „Faust 1+2" (2008), powstały w trakcie dziesięciu dni prób; musical „Quasimodo Geniti" (2009); oraz pierwszy spektakl będący efektem realizowanego przez teatr programu kształcenia - „Die Geschichte vom Baum" (2010). Jednak sercem artystycznego autoportretu Teatru HORA jest swobodna improwizacja zatytułowana „Die Lust am Scheitern" (powstała w 2000 r.) – całkowicie otwarty wieczór teatralny, podczas którego na scenie działają wspólnie aktorzy HORA i muzycy "Blauzone", projektu teatralnego reżysera Beata Fäha. Theater HORA wierzy, że osoby z niepełnosprawnością intelektualną są obdarzone zdolnościami i atutami, które można wykorzystać, aby uzyskać pełnoprawny społeczno-kulturowy rezultat w dziedzinie sztuki. Unikalna, autentyczna percepcja artystów z HORA odsłania ukryte światy, których zrozumienie wymaga jedynie intuicji patrzącego. Utrwalenie takiego przekonania w publicznej świadomości jest zatem celem wszystkich działań Theater HORA.