Nikt wtedy nie przypuszczał
"Podopieczni" - reż. Paweł Miśkiewicz - Stary Teatr w KrakowieElfriede Jelinek napisała Podopiecznych w 2012 roku zainspirowana okupacją wiedeńskiego kościoła Votivkirche przez grupę imigrantów znużonych wielomiesięcznym oczekiwaniem na decyzje o przyznaniu im prawa pobytu w Austrii. Święte prawo „azylu świątyni" nie uchroniło ich przed wydaleniem z kościoła, potem z kraju i z Europy.
Nikt wtedy nie przypuszczał, nawet sama Jelinek pewnie też nie, że kilka lat później problem migracji rozleje się w takiej skali na całą Europę i według wielu zagrozi jej podstawom. Kiedy latem podejmowaliśmy decyzję o wystawieniu tego tekstu, także nie przeczuwaliśmy tak dynamicznego i w wielu objawach tragicznego w skutkach rozwoju sytuacji. Choć nasza polska rzeczywistość nie dostarczyła nam jeszcze – na szczęście albo wręcz odwrotnie – prawie żadnych konkretnych wydarzeń z tym związanych, mimo to mamy już wyrobioną opinię na temat zagrożenia, jakie uchodźcy stanowią dla nas i naszych wolności. Coraz bardziej powszechna (a nawet obowiązująca?) wydaje się taktyka odwracania oczu od problemu, ograniczenia empatii i zapisanej w religii współodpowiedzialności za bliźniego – ograniczenia jej do „naszych" bliźnich, odmawiania uchodźcom praw, a czasem nawet statusu istot ludzkich.
Jelinek, a my za nią, proponuje spojrzenie odwrotne. Może ta „inwazja obcych" to szansa dokładniejszego przyjrzenia się nam samym i wartościom, jakie wyznajemy i jakie podobno współtworzą naszą rzeczywistość. Bo – cytując Jelinek – „może one (te wartości) też chciałyby wznieść się wyżej, nim nas przygniotą". Może to zwiastun końca znanego nam świata i wezwanie do podjęcia trudu duchowej i cywilizacyjnej przemiany.
Najtrudniejszym zadaniem człowieka
jest podążanie za tym, co się zmienia.
Pilades P.P. Pasolini
