Nominowani: Teatr

Paszporty POLITYKI 2020.


Maciej Pesta

Aktor i performer, urodzony w 1983 r. w Ostródzie. Jest absolwentem Studium Aktorskiego w Olsztynie i Wydziału Aktorskiego łódzkiej Filmówki. W latach 2009–12 jego macierzystą sceną był Teatr im. Żeromskiego w Kielcach, na kolejne pięć lat związał się z Teatrem Polskim w Bydgoszczy, a od 2017 r. jest wolnym strzelcem. „Mimo że rynek teatralny nie sprzyja autonomicznym wyborom aktorów i aktorek, on wydaje się bardzo konsekwentnie realizować drogę artysty zaangażowanego. Jego działania sytuują się na granicy aktorstwa i performansu. Pesta kształtując postaci idealnie wpisane w strukturę spektaklu, jednocześnie wyraziście zaznacza własne stanowisko do podejmowanego w przedstawieniu tematu oraz nawiązuje realny kontakt z publicznością" – pisała w uzasadnieniu nominacji Monika Kwaśniewska-Mikuła, charakteryzując fenomen scenicznej obecności Macieja Pesty.
Na stronie Biennale Warszawa, w którego zaangażowanych społecznie spektaklach często występuje, można znaleźć opis: „Nie boi się wyzwań, lubi eksperymenty i budyń czekoladowy". W ramach dwóch pierwszych w ostatnim czasie wziął udział m.in. w poruszającym i zaskakującym jednocześnie przedstawieniu „Rewolucja, której nie było", gdzie wspaniale (wpół)grał z aktorami z zespołem Downa i autyzmem z również nominowanego w tym roku do Paszportu POLITYKI Teatru 21. Wystąpił w „Familii" Grupy Artystycznej Teraz Poliż, pierwszym polskim serialu podcastowym LGBTQ+. A także brawurowo, w stroju olbrzymiej truskawki – w spektaklu „Jedzonko" w reż. Katarzyny Szyngiery z krakowskiego Teatru im. Słowackiego – wygłosił monolog w obronie godności organizmów GMO. „A wraz z nimi – wszystkich nieludzkich i ludzkich bytów niewpisujących się w »naturalizowaną normę«. To jeden z najzabawniejszych, a jednocześnie najbardziej emancypacyjnych i porywających manifestów aktorskich ostatnich lat" – zauważa Kwaśniewska-Mikuła. A Joanna Targoń podsumowuje: „Demon monologu, choć potrafi też zagrać zwykłą, realistyczną postać".
__

Jędrzej Piaskowski i Hubert Sulima

Duet reżysersko-dramaturgiczny, tworzą razem od trzech lat, zaczęli zrealizowanym w Teatrze im. Szaniawskiego spektaklem „Raj. Tutorial", inspirowanym głośną powieścią „Middlesex" Jeffreya Eugenidesa. Jacek Sieradzki pisał w nominacji: „Jędrzej Piaskowski, reżyser. Jeszcze chwilę temu kroczył ścieżką typową dla swego pokolenia. Debiutował realizacją dramatu Rodriga Garcíi, tego od »Golgoty Picnic«, największy sukces przyniosło mu wystawienie sztuki Magdy Fertacz »Puppenhaus. Kuracja«, antyheroicznej opowieści o kolaboracji seksualnej w czasie okupacji. Dziś jest gdzie indziej, szuka trzeciej drogi w polskim teatrze, »pomiędzy bezużytecznym konserwatyzmem a hermetyczną nowoczesnością«". Efektem tych poszukiwań są niedawne, zrealizowane z Hubertem Sulimą, spektakle „Jezus" (Nowy Teatr w Warszawie) i „Nad Niemnem. Obrazy z czasów pozytywizmu" (Teatr im. Osterwy w Lublinie).
Pierwszy to pełna ewangelicznej miłości teatralna przypowieść, w której znalazło się miejsce m.in. dla Katarzyny Kozyry z Rakiem, dla Kosmity i dla tańca wolnej krowy. Drugi zaś to lekko pastiszowa, ale wierna i żywa adaptacja szkolnej lektury, z wezwaniem do narodowego pojednania. „Cechuje je tak pięknie określona przez Olgę Tokarczuk »czułość« wobec aktorów, współpracowników, ale przede wszystkim wobec scenicznych postaci, które są niejako uwięzione w swoich historiach i życiach, ale też w świecie, w którym przyszło im żyć" – chwali Tomasz Domagała. A Stanisław Godlewski dodaje: „Piaskowski i Sulima w swoich spektaklach z jednej strony podejmują tematy nieoczywiste, czasem zaskakujące, drażniące; z drugiej strony garściami czerpią z konwencji, dowcipu, zabawy".
Urodzony w 1988 r. w Warszawie Jędrzej Piaskowski jest absolwentem reżyserii w Akademii Teatralnej w Warszawie, studiował też muzykologię na Uniwersytecie Warszawskim i właśnie zaczął studia malarskie na ASP w Katowicach. Hubert Sulima urodził się 1989 r. w Bielawie w Górach Sowich. Studiował prawo na Uniwersytecie Wrocławskim i reżyserię w krakowskiej Akademii Sztuk Teatralnych, mieszka we Wrocławiu.
__

Teatr 21

„Za konsekwentne robienie przedstawień uczących widza wrażliwości na to, co nieoczywiste" – napisał Michał Centkowski w nominacji dla Teatru 21, jedynego w Polsce teatru, którego aktorami są osoby z zespołem Downa i autyzmem. Które, jak z kolei zauważyła Monika Kwaśniewska-Mikuła, „w spektaklach, wychodząc od własnego doświadczenia, poddają krytycznej analizie status prawny i społeczny osób z niepełnosprawnościami w (polskim) społeczeństwie. Tworzą przy tym unikatową jakość artystyczną".
Teatr 21 narodził się z warsztatów zorganizowanych w 2005 r. w Zespole Społecznych Szkół Specjalnych „Dać Szansę" w Warszawie. Ich uczestnicy i reżyserka i pedagożka teatru Justyna Sobczyk postanowili kontynuować pracę. Kolejne 15 lat przyniosło kilkanaście spektakli, o których w swojej nominacji Stanisław Godlewski pisze następująco: „inteligentne, dowcipne, bawiące się różnorodnymi konwencjami artystycznymi, a jednocześnie zabierające głos w sprawach najistotniejszych – zarówno politycznych, społecznych, jak i egzystencjalnych". Do grona stałych współpracowników dołączyły dramaturżka Justyna Lipko-Konieczna i autorka ruchu scenicznego Justyna Wielgus, a kolejne spektakle powstają we współpracy z zapraszanymi artystami i instytucjami. Punktem wyjścia ubiegłorocznej „Rewolucji, której nie było", zrealizowanej w koprodukcji z Biennale Warszawa i z udziałem muzyków z zespołu Pokusa, był sejmowy protest rodziców niepełnosprawnych dzieci. „Poruszający, precyzyjnie i dobitnie pokazujący problemy osób z niepełnosprawnościami, ale też dowcipny, energetyczny, odważny i przekraczający granice – również te, z których przeciętny widz nie zdawał sobie sprawy" – doceniła go w nominacji Joanna Targoń. Zdobył nagrodę na prestiżowym Festiwalu Teatralnym Boska Komedia w Krakowie.
Teatr 21 zajmuje się także edukacją i działalnością wydawniczą. Od 2020 r. prowadzi Centrum Sztuki Włączającej – społeczną instytucję kultury poświęconą twórczości artystów z niepełnosprawnościami i włączaniu w pole sztuki, kultury i nauki różnorodnych grup społecznych. Centrum Sztuki Włączającej i Teatr 21, do niedawna bezdomny, planują otworzyć swoją siedzibę na warszawskiej Pradze Północ.

(-)
Polityka
9 grudnia 2020

Książka tygodnia

Teatr, który nadchodzi
Wydawnictwo słowo/obraz terytoria Sp. z o.o.
Dariusz Kosiński

Trailer tygodnia

La Phazz
Julieta Gascón i Jose Antonio Puchades
W "La Phazz" udało się twórcom z "La ...