O Dialogu słów kilka

Powstaje nowy festiwal… Jaki jest jego cel? Jakie potrzeby zamierza zaspokoić? Czym ma się wyróżnić spośród wielu innych festiwali Europy? – pytała z okazji pierwszej edycji DIALOGU dyrektor Festiwalu Krystyna Meissner.

– Coraz częściej obserwujemy przejawy braku wzajemnego zainteresowania. Coraz bardziej odczuwamy też wyrastanie nowych podziałów – nie tylko z powodu różnic ekonomicznych i cywilizacyjnych (…). Okazuje się, że wzajemne poznanie i zrozumienie jest trudne. Wymaga wyjścia poza krąg własnych przyzwyczajeń i gustów, zmusza do rezygnacji ze stereotypów myślenia i stereotypów postrzegania świata. Czy w ogóle jest to możliwe? Krystyna Meissner, dyrektor Festiwalu 

Z okazji dzisiejszego otwarcia piątej, jubileuszowej edycji Festiwalu, można już odważnie i bez zastanowienia odpowiedzieć na to pytanie. Wyrosły z potrzeby stworzenia przestrzeni dla wymiany myśli, równie bliskiej przedstawicielom różnych państw Europy jak i świata, Międzynarodowy Festiwal Teatralny DIALOG-WROCŁAW uczynił teatr płaszczyzną swobodnego dialogu, podejmując tym samym jedną z najstarszych idei europejskiej myśli humanistycznej. Dzięki Festiwalowi na deskach scenicznych są ze sobą konfrontowane nie tylko różne wizje teatru, ale też odmienne sposoby postrzegania świata. Artystyczna metafora ułatwia wzajemne krzyżowanie się teatralnych i pozateatralnych idei. 

Prezentowane podczas Festiwalu spektakle ukazują się poza rodzimymi scenami niejednokrotnie w zupełnie nowym kontekście. W tym wielogłosie indywidualnych przekonań i racji istnieje jednak wspólna wszystkim twórcom świadomość. Zaproszeni artyści dostrzegają, że język sceniczny zmienia się i ewoluuje w tak gwałtownym tempie, jak świat, który ich otacza; że rodzi się nowa wrażliwość teatru, związana, co zrozumiałe, ze świadomością kulturową w krajach, z których przybywają. Nie bez znaczenia jest także to, że począwszy od pierwszej edycji, DIALOG zaprasza do spotkania w aurze wzajemnego zrozumienia i życzliwości we Wrocławiu, mieście skomponowanym z różnorodnych wpływów - polskich, niemieckich, żydowskich i czeskich, a zatem szczególnie inspirującym, dzięki swojej wielokulturowości, otwartym na odmienność postrzegania społecznych zjawisk. Tak jak Wrocław stał się „miastem spotkań”, tak i Festiwal DIALOG chce być miejscem spotkań twórców teatralnych. Podczas każdej z kolejnych edycji topografia przestaje stanowić o podziałach, a granice nie mają swojego różnicującego znaczenia. 

Choć jest to festiwal niełatwego dialogu, najistotniejsze jest, Ŝe istnieją doświadczenia wspólne wszystkim zaproszonym artystom. Mimo, że świadomość własnych korzeni i pamięć o przeszłości jest niezwykle ważnym aspektem artystycznych poszukiwań twórców uczestniczących w DIALOGU, dążą oni w swoich poszukiwaniach do znalezienia odpowiedzi na pytania stawiane przez współczesność. Dzięki temu na festiwalowych deskach obecne są nieustannie nowe tematy, a zaproszeni artyści tworzą tym samym wciąż nową poetykę teatralną. Widzowie rozumieją, że teatr także potrzebuje nowych sposobów mówienia o świecie i oczekują od reżyserów zastosowania takiego języka scenicznego, który będzie ich odzwierciedleniem. 

Międzynarodowy Festiwal DIALOG jest dowodem na to, że rzeczywistość teatralna jest bliska rzeczywistości widza i że oba te światy – teatralny i codzienny – złączone są węzłem nierozerwalnym. Prezentowane przez artystów spektakle nie są więc serią estetycznych obrazów, pielęgnują wizję teatru, który nie jest zdystansowany wobec problemów rzeczywistości, ale jest z nimi silnie związany. Co przyniesie nam kolejna, piąta edycja Festiwalu? Jakie pytania postawią prezentujący swoje przestawienia reżyserzy? 

Program tegorocznego DIALOGU ukazuje ze zdwojoną mocą, że inspiracją do penetracji współczesnych obszarów tematycznych i poszukiwań formalnych są dla artystów przede wszystkim teksty Williama Szekspira, Fiodora Dostojewskiego, Georga Buchnera, Bertolda Brechta i Aleksandra Ostrowskiego. Nowym odczytaniom lektur dawnych towarzyszyć będą w tym roku również inscenizacje tekstów współczesnych – Petera Handkego, Piera Paola Pasoliniego i Doroty Masłowskiej. Bez względu na to, jakimi środkami teatralnego wyrazu operować będą zaproszeni twórcy, tematem przewodnim prezentowanych prac będzie ich artystyczna postawa „wobec zła”. Dyrektor Festiwalu Krystyna Meissner podkreśla, ze dokonana przez zaproszonych twórców diagnoza rzeczywistości wzbudzi w widzach niepokój. Więcej – dodaje – wzbudzi grozę. Śmiech często zamiera w gardle, a przerażenie gasi odruch wzruszenia. Dlaczego? Jeżeli „świat jest teatrem”, jak chciał Szekspir, to ten współczesny nam teatr-świat bezwstydnie obnaża przed nami swoją złą twarz. Czyżby twórcy czuli potrzebę takiej demaskacji? Po co? Czy chcą siebie i nas zapytać: unde malum?, skąd zło? I przede wszystkim – jaki jest nasz wspólny udział w jego sile sprawczej? 

Organizatorzy Festiwalu, jak i sami artyści, wierzą w to, że w tegorocznej edycji zaistnieje płaszczyzna porozumienia między aktorem i widzem oraz że dialog przeniesie się również poza deski sceniczne, poza budynki teatrów, stając się niecodzienną okazją do fascynujących spotkań publiczności z twórcami. Goście tegorocznego festiwalowego panelu dyskusyjnego podejmą natomiast konfrontację z prowokującym stwierdzeniem Williama Goldinga – Człowiek wytwarza zło jak pszczoła miód. 

Zaproszone do udziału w tej edycji grupy teatralne z ośmiu państw świata – Niemiec, RPA, Holandii, Litwy, Libanu, Rosji, Austrii i Polski – będą się z tymi zagadnieniami mierzyć. Przed nami spektakle zagraniczne, takie jak – Troilus i Kresyda Luka Percevala, Idiota Eimuntasa Nekrošiusa, Burza Lwa Erenburga, Riesenbutzbach. Stała kolonia Christopha Marthalera, Baal Alize Zandwijka, Tragedie rzymskie Ivo van Hove’a, Hamlet Oskarasa Koršunovasa, Woyzeck na wyżynie Highveld Williama Kentridge, W poszukiwaniu zaginionego pracownika Rabiha Mroue i Opus nr 7 Lwa Krymowa. 

Warto zwrocić także uwagę na obecność polskiego teatru. Do programu tegorocznego DIALOGU zostały włączone spektakle Grzegorza Jarzyny (T.E.O.R.E.M.A.T i Między nami dobrze jest), Jana Klaty (Ziemia obiecana), Cezarisa Graužinisa (Król Lear) oraz Kaspar Barbary Wysockiej, który jest, według dyrektora Festiwalu, jednym z najciekawszych i jednocześnie najdojrzalszych polskich debiutów reżyserskich. 

Zaproszone na DIALOG spektakle zostaną zaprezentowane w spokojnym rytmie festiwalowym, …który pozwala rozwinąć się temu, co indywidualne, złapać oddech temu, co twórcze (…). I nie chodzi o powrót do stagnacji, ale o przywrócenie organicznego rytmu w sztuce i życiu - pisał z okazji I edycji Festiwalu Georges Banu. Wszystko zaś po to, abyśmy posłuchali, co chce nam powiedzieć teatr o nas samych – tu już zawiązuje się pierwsza płaszczyzna dialogu. 

Uzupełnieniem mogą być słowa Małgorzaty Dziewulskiej – Zawsze będzie teatr i dialog w skali teatru (…). Publiczność ogląda spektakle, spotkanie teatralne trwa. Dla tych wszystkich, którzy chcą patrzeć i dla tych, którzy chcą słuchać; dla poszukujących i zadających pytania, to wyjątkowe i wielkie święto. 

Międzynarodowy Festiwal Teatralny DIALOG-WROCŁAW i jego kolejna odsłona już dziś – 10 października 2009 roku.