O Festiwalu w Zamościu

Istota/Charakter

Zamojskie Lato Teatralne jest przedsięwzięciem kulturalnym, które ma aspiracje oddziaływania w kategoriach artystycznych, wychowawczych, społecznych, popularyzatorskich. Istotą ZLT jest prezentacja spektakli w wykonaniu teatrów profesjonalnych dla mieszkańców miasta, regionu i turystów. Programowi głównemu towarzyszą warsztaty dla młodzieży, konkursy, przeglądy, wystawy, spotkania z twórcami teatru, spektakle grup amatorskich. To utrwalone w świadomości mieszkańców zjawisko stanowi nieodłączny element letniego, kulturalnego pulsowania miasta.

Lato Teatralne jest festiwalem niekonkursowym, jedynym przejawem współzawodnictwa jest organizowany od 1985 r. plebiscyt publiczności na najlepszy spektakl. Wybrany teatr otrzymuje „Buławę Hetmańską” i zaproszenie do otwarcia kolejnej edycji przedsięwzięcia.

Festiwal kontynuuje teatralne tradycje „Padwy Północy” przez wzgląd na polską prapremierę „Cyda”, która odbyła się  w Zamościu w 1662 r., z uwagi na lubelską „Redutę” Juliusza Osterwy goszczącą w mieście wielokrotnie i z ogromnym powodzeniem. Jednak najważniejszym powodem trwania ZLT jest dobro mieszkańców.

Dokładamy starań, by oferta każdej edycji była utrzymana na wysokim poziomie artystycznym, dzięki czemu ZLT jest znakomitą lekcją i promocją sztuki teatru oraz rekompensuje Zamościanom brak stałej sceny zawodowej. Lato Teatralne swoim zasięgiem wykracza daleko poza obszar Lubelszczyzny. Festiwal przyciąga sympatyków teatru z całej Polski i staje się atrakcją kulturalną dla coraz liczniejszych w Zamościu turystów zagranicznych. W ostatnich latach program imprezy jest zróżnicowany w treści i formie, tak, by mógł sprostać  różnym gustom i oczekiwaniom. Do uczestnictwa w ZLT zapraszane są  polskie teatry zawodowe, wybitne osobowości i uznane autorytety, jak i młodzi, dobrze rokujący twórcy teatralni. Na festiwalu gościmy też zespoły spoza kraju. Od dwóch lat zamysł ten ujęty jest w ideę „Trójkątów Teatralnych”: widowiska teatrów z Polski konfrontujemy z przedstawieniami zespołów pochodzących z dwóch innych państw.

Spektakle na Rynku Wielkim, w podwórkach, obok fortyfikacji, w parku reklamują  Zamość, miasto wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO, twórcy zaś korzystają z urody zabytkowych miejsc, wzbogacając scenografię prezentowanych widowisk. 

Początki

Nikt się nie spodziewał, że kilka zdarzeń teatralnych rozegranych w Zamościu ponad 30 lat temu przez Jana Machulskiego, grupę aktorów i młodych miłośników teatru przerodzi się w powtarzalne, dwutygodniowe przedsięwzięcie, że przetrwa tyle lat i sprawi, że Zamość stanie się niemal polskim Dubrownikiem, gdzie w średniowiecznych i renesansowych przestrzeniach odbywają się festiwale teatralne.

Latem 1975 r. Zarząd Główny PTTK zorganizował turystyczno-budowlaną  akcję społeczną pod hasłem Zamość wczoraj, dziś i jutro. Do udziału zaproszono artystów warszawskiego Teatru “Ochoty”, by wraz grupą sympatyzującej z teatrem młodzieży, stacjonującej w Zamościu na obozie szkoleniowym, dostarczyli wartościowej, intelektualnej rozrywki przybyłym do miasta społecznikom. Spotkanie zaowocowało przygotowaniem kilku spektakli, które mieszkańcy miasta i turyści przyjęli z taką serdecznością, że inicjatywę postanowiono kontynuować. Gospodarzem przedsięwzięcia stał się Jan Machulski z Teatrem ”Ochoty”. Kolejne wakacyjne spotkania stopniowo rozrastały się i nabierały rozmachu, spektakle pokazywane w architektonicznych przestrzeniach miejskich były już prawdziwym Zamojskim Latem Teatralnym. Podczas poszczególnych edycji wystawiano nawet po 20-25 sztuk, czemu przyglądała się wielotysięczna widownia. Chętnie i licznie zgłaszały się do nas teatry z całego kraju, ale również zespoły zagraniczne. Pierwsze lata ZLT należały do najbogatszych.

Dlaczego Szekspir 

Zamojskie Lato Teatralne zgodnie z pierwszą koncepcją orbituje wokół Szekspira. Pierwotnie na przeglądzie pokazywano niemal wyłącznie sztuki szekspirowskie. Z czasem formuła ta się rozluźniała, by dziś zatoczyć koło i zbliżyć się znów do starego przepisu. Wskrzeszając tradycje ZLT nadajemy im jednak nowy, szerszy wymiar. Wierni Szekspirowi przyznajemy mu w naszym teatralnym świętowaniu honorowe miejsce. Proponujemy spektakle “z ducha szekspirowskie”, które istnieją w języku, bądź poprzez język brytyjskiego mistrza. Chcemy gościć inscenizacje dzieł Stratfordczyka, ale też innych autorów, które “gadają” Szekspirem, istnieją poprzez jego osobliwą optykę i metafizykę. Ma tu prawo wstępu wszystko, co tknięte jest znamieniem i fenomenem Szekspira, co jest wyrazem wysokiego napięcia duchowego. 

Dlaczego Szekspir? Po pierwsze dlatego, że Szekspir, jak napisał Antoni Słonimski, to Mojżesz teatru, pociąga dziś wszystkich reżyserów świata. Jego sztuki mają duży potencjał sceniczny, posiadają szerokie skrzydło inscenizacyjne i treściowe, wyjątkowo dobrze znoszą dokonywane na nich zabiegi, poddają się nowym interpretacjom i odważnym transkrypcjom. Cud Szekspira wspaniale wpisuje się w formalny i ideowy charakter naszego festiwalu, gdzie spektakle mienią się różnorodnością form, konwencji, stylów teatralnych, rozwiązań scenicznych - klasyczne podejście do teatru występuje tu obok nowatorskiego. Po drugie, Zamość dostrojony jest do Szekspira. Twórcy festiwalu dostrzegli, że repertuar Mistrza jest stworzony dla naturalnej, renesansowej scenerii Zamościa. Walory architektoniczne miasta proszą się o ich twórcze, teatralne wykorzystanie - to wymarzone otoczenie dla rozgrywania sztuk szekspirowskich. 

Dobry duch Mistrza patronuje ZLT od 35 lat. Przeżyliśmy lata tłuste i chudsze. Ale na przekór rozmaitym trudnościom festiwal trwa nadal, a nawet staje u progu symbolicznego renesansu. To znak, że Zamość, Szekspir i Zamojskie Lato Teatralne nigdy nie powinny się rozstawać.