Od dagerotypii po odbitki na papierach

W Muzeum znajduje się wyjątkowa w skali kraju kolekcja fotografii. Znaczną część zbioru tworzą zdjęcia z 2 połowy XIX wieku. Do tej pory jedyną szansą na ich prezentację były wystawy czasowe, na których występowały w roli głównej lub były tłem dla opowiadanej historii. Rok 2022 przyniósł nową inicjatywę – w Galerii Sztuki XIX Wieku wydzielono Gabinet Fotografii. W kameralnej, nowocześnie urządzonej przestrzeni, fotografie z kolekcji MNW prezentowane są rotacyjnie, w odsłonach trzymiesięcznych. Każda z kolejnych wystaw, opartych na autorskich scenariuszach, pozwala prześledzić związki między fotografią a innymi dziedzinami sztuki XIX wieku.

Wystawy 150 lat temu
Obecna odsłona Gabinetu Fotografii opowiada o wystawach sztuki w Europie w drugiej połowie XIX wieku. Poza tym, że prezentuje ona jedne z najstarszych fotograficznych zabytków i prace wybitnych twórców, wystawa ta jest ciekawa także z innego względu. Zdjęcia pozwalają zajrzeć w przeszłość sprzed ponad 150 lat i prześledzić sposób prezentacji wystaw w ówczesnym czasie.
Fotografie w Gabinecie ukazują ekspozycje starożytności w Warszawie (1856/1857) i w Krakowie (1858/1859), Powszechną Wystawę Krajową we Lwowie (1894) oraz wystawy warszawskie: wyrobów rękodzielniczych i płodów rolniczych (1857), przemysłowo-rolniczą (1874), dzieł sztuki stosowanej do przemysłu (1881) i umeblowań stylowych (1896). Na zdjęciach uwieczniono zarówno sale wystawowe, jak i pojedyncze eksponaty. W Gabinecie Fotografii prezentowane są również fotografie poświęcone paryskim salonom sztuki i wielkim ekspozycjom światowym, zorganizowanym w Wiedniu i Paryżu w ostatnim trzydziestoleciu XIX wieku.

Pierwsze albumy wystawowe
Wystawy szybko stały się tematami albumów fotograficznych. W Gabinecie Fotografii MNW pokazujemy dwa takie albumy, dokumentujące monumentalne wystawy sztuki zorganizowane w Warszawie i Krakowie w latach pięćdziesiątych XIX wieku. Autorem tych prekursorskich wydawnictw jest Muzeum Narodowe w Warszawie.

pionier polskiej fotografii Karol Beyer. Ze względu na koszty przygotowania nakład obu wersji albumowych nie był wysoki. Do dziś znanych jest niewiele ich egzemplarzy, z których każdy nosi indywidualne cechy. Oba albumy z kolekcji MNW prezentujemy w znajdującej się pośrodku Gabinetu gablocie, eksponowane są na kartach tytułowych.

Fotografia stereoskopowa święci triumfy
W 1851 roku na Wystawie Światowej w Londynie zaprezentowano m.in. rewolucyjną technikę mokrego kolodionu, która zdominowała fotografię na kolejne dziesięciolecia. Tu także pojawiła się fotografia stereoskopowa. Do oglądania pary odbitek (stereopara) służył stereoskop, czyli specjalne okulary z soczewkami, które, ustawione w konkretnej odległości, dawały zamierzony, trójwymiarowy efekt. Stereoskopy idealnie przyjęły się w prezentacjach wystaw i salonów sztuki. Począwszy od Great Exhibition of the Works of Industry of All Nations w formacie stereoskopowym uwieczniono niemal wszystkie wystawy światowe, które odbywały się w Europie w drugiej połowie XIX wieku. Prezentowane obecnie w Gabinecie stereoskopie zostały wykonane na Wystawie Powszechnej w Wiedniu w 1873 roku i pokazują fragmenty ekspozycji sztuki francuskiej, niemieckiej i włoskiej.

Mecenasem Galerii Sztuki XIX Wieku MNW jest PGE Polska Grupa Energetyczna.