Odeszli w minionych 12 miesiącach na świecie

LISTOPAD 2016

7.11. - Janet Reno, pierwsza w historii USA kobieta piastująca urząd ministra sprawiedliwości - prokuratora generalnego.

7.11. - Kanadyjski poeta i piosenkarz Leonard Cohen; syn żydowskich emigrantów z Litwy. Do jego najbardziej znanych ballad należą m.in. "Hallelujah" czy "Suzanne". W październiku ub.r. ukazała się jego ostatnia płyta zatytułowana "You Want It Darker". Miał 82 lata.

11.11. - Robert Vaughn, wybitny amerykański aktor filmowy i telewizyjny, znany z takich filmów jak "Bullitt", czy "Siedmiu wspaniałych".

16.11. - Melvin Laird, polityk Partii Republikańskiej, minister obrony USA w czasach prezydentury Richarda Nixona, główny architekt polityki, która pozwoliła na wycofanie się armii USA z Wietnamu.

25.11. - Fidel Castro, przywódca kubańskiej rewolucji, która doprowadziła do obalenia w 1959 roku dyktatury Fulgencio Batisty. Castro przez 47 lat rządził krajem żelazną ręką, bezwzględnie zwalczał przeciwników i wszelkie ruchy opozycyjne, a zmonopolizowana przez państwo gospodarka stanęła na progu bankructwa. W lutym 2008 roku zrezygnował z funkcji przewodniczącego Rady Państwa i przekazał sprawowanie władzy swemu młodszemu bratu, Raulowi, który rozpoczął ograniczone próby reform wolnorynkowych. Miał 90 lat.

GRUDZIEŃ 2016

2.12. - Niemiecka aktorka i pieśniarka Gisela May, najsłynniejsza niemiecka interpretatorka songów Bertolta Brechta.

7.12. - Brytyjski gitarzysta Greg Lake, muzyk odpowiedzialny za wizerunek grupy w takich zespołach, jak Emerson, Lake&Palmer i King Crimson; jeden z ojców założycieli progresywnego rocka.

8.12. - John Glenn, pierwszy amerykański astronauta, który wykonał lot orbitalny na pokładzie statku kosmicznego, wieloletni senator z ramienia Partii Demokratycznej.

18.12. - Amerykańska aktorka węgierskiego pochodzenia Zsa Zsa Gabor, uważana za prototyp celebrytki; miała 99 lat. Wystąpiła w 64 filmach, w tym w komedii "Naga broń 2 i Pół".

20.12. - Michele Morgan, jedna z największych gwiazd kina francuskiego, pierwsza laureatka nagrody dla najlepszej aktorki na festiwalu w Cannes. Ogólnoświatową sławę zdobyła rolą w "Ludziach za mgłą" Marcela Carne.

22.12. - Wnuk Józefa Stalina Jewgienij Dżugaszwili; miał 80 lat. Z zawodu wojskowy, był obywatelem Rosji i Gruzji. Wielokrotnie składał pozwy dotyczące obrony - jak twierdził - dobrego imienia swego dziadka.

25.12. - Słynny brytyjski piosenkarz George Michael, urodzony w Londynie jako Georgios Kyriacos Panayiotou. W swojej karierze sprzedał ponad 100 mln płyt. Był współzałożycielem legendarnego zespołu "Wham!", który stworzył m.in. świąteczny hit "Last Christmas". Miał 53 lata.

27.12. - Claude Gensac, francuska aktorka, która wystąpił w ponad 100 filmach; w 10 z nich była ekranową żoną Louisa de Funesa.

27.12. - Carrie Fisher, która przeszła do historii kina i pop kultury jako księżniczka Leia z "Gwiezdnych wojen"; miała 60 lat.

28.12. - Amerykańska aktorka Debbie Reynolds, która odeszła zaledwie dzień po śmierci swej córki, Carrie Fisher. Zagrała m.in. w filmie muzycznym "Deszczowa piosenka" (1952 r.); w 1964 r. nominowana do Oscara za rolę w filmie "Niezatapialna Molly Brown".

28.12. - Generał Gregorio Alvarez, ostatni dyktator Urugwaju, który rządził w latach 1981-85; miał 91 lat. W 2009 r. skazany na 25 lat więzienia za śmierć opozycjonistów i łamanie praw człowieka.

30.12. - Allan Williams, odkrywca i pierwszy menadżer legendarnego zespołu The Beatles; miał 86 lat.

31.12. - Książę Dymitr Romanowicz Romanow, senior dzierżącego do 1917 roku carski tron Rosji rodu Romanowów; miał 90 lat.

STYCZEŃ 2017

2.01. - John Berger, brytyjski intelektualista, pisarz, malarz i krytyk sztuki; laureat prestiżowej Nagrody Bookera za powieść "G.".

3.01. - Rosyjski kosmonauta i pilot-oblatywacz Igor Wołk, znany z udziału w testowaniu atmosferycznej wersji radzieckiego promu kosmicznego Buran.

7.01. - Mario Soares, były prezydent Portugalii, współzałożyciel Partii Socjalistycznej Portugalii. Miał decydujący udział w przemianach demokratycznych tego kraju po bezkrwawej Rewolucji Goździków, która w 1974 r. zakończyła ponad 40-letnią dyktaturę.

8.01. - Akbar Haszemi Rafsandżani, prezydent Iranu w latach 1989-97; miał 82 lata.

10.01. - Roman Herzog, prezydent Niemiec w latach 1994-99, zapamiętany jako zwolennik reform. Z zawodu prawnik, przed objęciem urzędu prezydenta stał na czele Federalnego Trybunału Konstytucyjnego; miał 82 lata.

10.01. - Clare Hollingworth, brytyjska dziennikarka, która jako pierwsza poinformowała świat w 1939 roku, że wraz z atakiem hitlerowskich Niemiec na Polskę rozpoczęła się II wojna światowa. Do historii przeszło to jako "news stulecia".

13.01. - Lord Snowdon (Anthony Armstrong-Jones), brytyjski fotograf i twórca filmów dokumentalnych, były małżonek księżniczki Małgorzaty, młodszej siostry brytyjskiej królowej Elżbiety II.

23.01. - Gorden Kaye, brytyjski aktor, znany najbardziej z roli Rene, właściciela kawiarni w komediowym serialu "'Allo 'Allo!" z lat 80.

25.01. - Harry Mathews, amerykański pisarz, należący do czołowych przedstawicieli postmodernizmu.

27.01. - Emmanuelle Riva, francuska aktorka, nominowana w 2013 roku do Oscara za pierwszoplanową rolę w dramacie "Miłość" Michaela Hanekego; miała 89 lat.

LUTY 2017

12.02. - Al Jarreau, amerykański wokalista jazzowy, kilkukrotny laureat nagrody Grammy; swoją muzykę, będącą mieszkanką popu, funku, salsy i jazzu, Jarreau nazywał "Youmbination" lub "Jarreau-Music".

13.02. - Kim Dzong Nam, 46-letni przyrodni brat przywódcy Korei Północnej Kim Dzong Una; zaatakowany i otruty na lotnisku w Kuala Lumpur, skąd chciał odlecieć do Makau, zmarł w drodze do szpitala.

19.02. - Kaci Kullmann Five, norweska polityk, przewodnicząca Norweskiego Komitetu Noblowskiego.

20.02. - Witalij Czurkin, od 2006 r. stały przedstawiciel Rosji w ONZ i w Radzie Bezpieczeństwa ONZ; wcześniej był rzecznikiem, a następnie wiceszefem MSZ oraz ambasadorem w Kanadzie, Belgii.

21.02. - Stanisław Skrowaczewski, znany polski dyrygent i kompozytor, dyrektor muzyczny i dyrygent orkiestry stanu Minnesota w latach 1960-80.

MARZEC 2017

17.03. - Derek Walcott, angielskojęzyczny poeta, uhonorowany w 1992 r. literacką nagrodą Nobla, autor ponad 20 zbiorów poetyckich; pisał też sztuki sceniczne i eseje.

18.03. - Kardynał Miloslav Vlk, emerytowany arcybiskup Pragi i prymas Czech; po tzw. aksamitnej rewolucji i upadku komunizmu z nominacji Jana Pawła II został metropolitą Pragi. W latach 1993-2001 był przewodniczącym Rady Konferencji Episkopatów Europy. Mocno związany z Polakami i z Polską.

18.03. - Chuck Berry, słynny amerykański muzyk, legenda rock and rolla; miał 90 lat. Był twórcą takich przebojów, jak "Roll Over Beethoven", "School Day" czy "Johnny B. Good".

20.03. - David Rockefeller, bankier, filantrop i kolekcjoner sztuki.

21.03. - Martin McGuinness, były zastępca pierwszego ministra Irlandii Północnej oraz były dowódca IRA.

28.03. - Ahmed Kathrada, jeden z liderów walki z apartheidem i bliski przyjaciel byłego prezydenta Republiki Południowej Afryki Nelsona Mandeli.

31.03. - James Rosenquist, pionier i czołowa postać pop-artu lat 60. XX wieku. Miał wystawy w najbardziej uznanych muzeach świata, w tym w nowojorskim Muzeum Sztuki Nowoczesnej oraz Guggenheim Museum Bilbao w Hiszpanii.

KWIECIEŃ 2017

1.04. - Jewgienij Jewtuszenko, rosyjski poeta, jeden z najpopularniejszych twórców pokolenia lat 60. w ZSRR. Jego dorobek literacki to około 150 książek. Był również scenarzystą, reżyserem, aktorem, tłumaczem i redaktorem literackim, autorem audycji radiowych i telewizyjnych.

8.04. - Gieorgij Greczko, rosyjski kosmonauta, który w latach 1975-85 odbył trzy loty na orbitę wokółziemską.

9.04. - Carme Chacon, pierwsza kobieta na stanowisku ministra obrony Hiszpanii oraz ważna postać w Hiszpańskiej Socjalistycznej Partii Robotniczej.

11.04. - Michael Ballhaus, niemiecki operator o międzynarodowej sławie współpracujący z największymi twórcami Hollywood. Do ponad 80 filmów, przy których Ballhaus stawał za kamerą, zaliczają się m.in. "Chłopcy z ferajny" czy "Gangi Nowego Jorku".

26.04. - Jonathan Demme, amerykański reżyser, scenarzysta i producent filmowy, który nakręcił oscarowy film "Milczenie owiec" (1991).

MAJ 2017

2.05. - Heinz Kessler, były minister obrony narodowej NRD; miał 97 lat. W 1993 roku skazano go na 7,5 roku więzienia jako współodpowiedzialnego za zabijanie uciekinierów na granicy z RFN i Berlinem Zachodnim, ale ze względu na stan zdrowia odbył tylko część kary.

12.05. - Mauno Koivisto, były premier prezydent Finlandii; miał 93 lata.

17.05. - Wiktor Gorbatko, który w 1980 r. zakończył erę lotów orbitalnych pierwszej ekipy radzieckich kosmonautów szkolonych wraz z Jurijem Gagarinem.

18.05. - Chris Cornell, amerykański muzyk, wokalista zespołów Soundgarden i Audioslave; miał 52 lata.

18.05. - Roger Ailes, założyciel i były szef Fox News.

23.05. - Roger Moore, brytyjski aktor, najlepiej znany jako odtwórca roli Jamesa Bonda; miał 89 lat.

26.05. - Laura Biagiotti, słynna włoska projektantka mody; miała 73 lata. Znana z wykorzystywania luksusowych dzianin, za sprawą których zyskała przydomek Królowej Kaszmiru.

26.05. - Zbigniew Brzeziński, były szef Rady Bezpieczeństwa Narodowego w ekipie prezydenta USA Jimmy'ego Cartera (1977-81), jeden z najbardziej wpływowych politologów i strategów polityki zagranicznej USA. Miał 89 lat. Mówił o sobie, że jest Amerykaninem, który sercem pozostał przy Polsce.

27.05. - Gregg Allman, założyciel i solista zespołu The Allman Brothers Band, uważanego za jedną z najbardziej wpływowych grup rockowych poprzedniego stulecia.

29.05. - Konstandinos Mitsotakis, premier Grecji; miał 98 lat. W swej karierze kierował różnymi ministerstwami, w tym finansów, gospodarki i spraw zagranicznych.

29.05. - Manuel Noriega, dyktator Panamy w latach 1983-89; w kraju został skazany za powiązania ze zniknięciami i zabójstwami opozycjonistów na łącznie ponad 60 lat więzienia.

31.05. - Kardynał Lubomyr Huzar, wieloletni zwierzchnik Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego.

CZERWIEC 2017

16.06. - Helmut Kohl, kanclerz federalny Niemiec w latach 1982-98 i przewodniczący Unii Chrześcijańsko-Demokratycznej; miał 87 lat. 16-letni okres jego rządów obejmuje kluczowe wydarzenia związane z kresem zimnej wojny i zjednoczeniem obu państw niemieckich.

19.06. - Otto Warmbier, amerykański student, który został aresztowany w Korei Północnej i skazany na 15 lat w obozie pracy za próbę zabrania propagandowego plakatu wiszącego w hotelu. W czerwcu 2017 r. został w stanie śpiączki przetransportowany do USA, gdzie zmarł. Władze Korei Północnej zaprzeczyły, jakoby jego stan spowodowany był torturami.

27.06. - Michael Bond, brytyjski pisarz, najbardziej znany jako twórca postaci misia Paddingtona.

30.06. - Simone Veil, francuska polityk, była więźniarka obozu Auschwitz-Birkenau, była przewodnicząca Parlamentu Europejskiego (1979-1982). Miała 89 lat.

LIPIEC 2017

5.07. - Kardynał Joachim Meisner, były arcybiskup Kolonii. Pochodzący z Wrocławia Meisner kierował największą niemiecką diecezją przez 25 lat.

5.07. - Joaquin Navarro-Valls, były rzecznik Watykanu, wieloletni bliski współpracownik Jana Pawła II i Benedykta XVI.

7.07. - Aleksiej Grażdankin, rosyjski socjolog, wicedyrektor i współtwórca niezależnej pracowni badań opinii publicznej Centrum Lewady.

9.07. - Anton Nosik, znany rosyjski bloger, dziennikarz, nazywany jednym z ojców rosyjskiego internetu.

13.07. - Liu Xiaobo, chiński pisarz, laureat Pokojowej Nagrody Nobla, obrońca praw człowieka i dysydent skazany na 11 lat więzienia za działalność opozycyjną.

15.07. - Martin Landau, amerykański aktor filmowy i telewizyjny, laureat Oscara za drugoplanową rolę w filmie z 1994 r. "Ed Wood".

20.07. - Chester Bennington, amerykański muzyk, wokalista zespołu Linkin Park.

27.07. - Sam Shepard, amerykański aktor i dramaturg; znany m.in. z takich filmów, jak "Helikopter w ogniu" czy "Raport Pelikana".

31.07. - Jeanne Moreau, aktorka, reżyserka i piosenkarka, wielka dama francuskiego kina; miała 89 lat.

SIERPIEŃ 2017

4.08. - Franciszek Brzezicki, założyciel polskiej podziemnej, antyniemieckiej organizacji działającej podczas II wojny światowej, więzień niemieckich obozów i sowieckich łagrów; był też jednym z założycieli i aktywnych członków Żytomierskiego Obwodowego Związku Polaków na Ukrainie. Miał 92 lata.

8.09. - Pierre Berge, biznesmen i mecenas sztuki, a także były wieloletni partner słynnego, nieżyjącego już francuskiego kreatora mody Yves Saint Laurenta. Miał 86 lat.

20.08. - Jerry Lewis, amerykański aktor filmowy, piosenkarz, komik i artysta estradowy. Przez pewien czas był najlepiej opłacanym aktorem w Hollywood.

27.08. - Ibrahim Jazdi, minister spraw zagranicznych Iranu po zwycięstwie rewolucji islamskiej w 1979 r.

28.08. - Tsutomu Hata, były premier Japonii i kilkukrotny minister.

WRZESIEŃ 2017

3.09. - John Ashbery, uważany za jednego z najwybitniejszych amerykańskich poetów; w Polsce tłumaczenia jego wierszy ukazywały się głównie na łamach "Literatury na Świecie".

13.09. - Frank Vincent, amerykański aktor, znany z roli w serialu telewizyjnym "Rodzina Soprano" czy z filmów Martina Scorsese "Wściekły byk", "Chłopcy z ferajny", "Kasyno".

21.09. - Liliane Bettencourt, dziedziczka fortuny koncernu kosmetycznego L'Oreal, będąca według magazynu "Forbes" najbogatszą kobieta świata; miała 94 lata.

PAŹDZIERNIK 2017

2.10. - Tom Petty, amerykański muzyk southernrockowy, wokalista i gitarzysta, członek działającej na przełomie lat 80. i 90. grupy Traveling Wilburys.

3.10. - Dżalal Talabani, były prezydent Iraku; wielokrotnie mediował między szyickimi, sunnickimi i kurdyjskimi ugrupowaniami w Iraku.

9.10. - Jean Rochefort, jeden z najwybitniejszych i najpopularniejszych aktorów francuskiego kina, znany m.in. z filmu "Mąż fryzjerki"; miał 87 lat.

17.10. - Danielle Darrieux, francuska aktorka filmowa i teatralna; wystąpiła w ponad stu filmach. Miała 100 lat.

24.10. - Fats Domino, amerykański pianista i wokalista, który do wczesnej muzyki rockowej dodał nowoorleański klimat; twórca takich przebojów, jak "Blueberry Hill", "Shake, Rattle and Roll", sprzedał ponad 110 mln płyt. Miał 89 lat.