Odurzający, trudni, źli?

Tekst Gołosza, przerzucając most pomiędzy wydarzeniami sprzed wielu la a współczesnością, wpisuje postać Triny w brawurową sekwencję scen, gdzie liryka koegzystuje z parodią, przerysowanie z prostotą, a wszystko to spaja estetyka sennej nieco nieoczywistości z tropami wiodącymi do Lyncha, może i Cortazara, bo elementy układanki można by pozamieniać bez szkody dla czytelności przesłania, a i inne latynoamerykańskie skojarzenia mogą tu być czynne, jako że obcujemy z realizmem hipnotycznym, rzec można.

Bezsprzeczny sukces inscenizacji jest w dużej mierze zasługą uważnej, aksamitnej reżyserii Iwo Vedrala. Widać, że ta praca nosi mocny rys wspólnotowy, jest kolektywna, szczególnie jeśli idzie o kreację postaci, ich psychologii i motywacji. Wyraźnie wyczuwalny jest solidny kredyt wzajemnego zaufania i swoista wspólnota ducha twórczego między autorem wystawienia a aktorami, którym pozostawiono niemałą przestrzeń na udział własny w budowie ról. Ta nieczęsta harmonia inscenizacyjna, obopólna satysfakcja z efektu, jest w lot dostrzegana i akceptowana przez uważną widownię. Vedral z wprawą żongluje popkulturowymi tropami, historycznymi i współczesnymi kontekstami, czyniąc to dynamicznie i dowcipnie, odpowiednio wyciągając wątki przed kurtynę, lub chowając je w kieszeń sceniczną z wykorzystaniem live streamingu, sprawnie operując emocjonalnym spektrum z suspensem, rozedrganiem i przerysowaniem, nie zapominając wszakże o wzruszeniu i refleksji, osadzając to wszystko na jakże długiej osi czasu, od wspominanego stosu, aż po amerykański trop w Redzikowie. Poza wszystkim „Trina" zawdzięcza mu nieoczywistą przecież poetykę niedopowiedzenia oraz wynikającą z osobistej, wewnętrznej potrzeby, otwartość interpretacyjną, co daje inkluzyjność przesłania, magnetyzującą premierową widownię, doceniającą walor warsztatowo-terapeutyczny. Twórca jest konsekwentny w swojej pracy dla Nowego, bowiem omawiamy tu spektakl stanowi swoiste kontinuum przesłania słynnej „Ciemnej Wody" z roku 2021, kameralizując kwestie tam podnoszone, jednak równie mocno akcentując wolnościowo-równościowe meritum.

Solidna reżyseria skutkuje znaczącymi kreacjami aktorskim. To jest jej znak najwyższej jakości i z takimi też mamy tu do czynienia. Wieczór należy zdecydowanie do Anny Grochowskiej w roli tytułowej. Gra zielarkę, do tego nieheteronormatywną, dając zatem otoczeniu przynajmniej dwa powody do braku akceptacji, ewoluującej w końcu w nienawiść, z wiadomym skutkiem. Artystka prezentuje słupskiej widowni najwybitniejszą z dotychczasowych kreację, graną z duszy serca, hipnotyzującą głębią ludzkiej tragedii, walczącą o życie na swoich prawach, perfekcyjnie operującą emocjami w jakże zróżnicowanym spektrum. Aktorka, do tej pory realizująca się (za wyjątkiem „Małej Piętnastki") przede wszystkim w repertuarze lżejszym, sporo przy tym śpiewając, w pełni doceniła i wykorzystała szansę na zawodowe przełamanie. Oklaski na stojąco. Trzeba też koniecznie zwrócić uwagę na rolę Igora Chmielnika. Jego Robert Zienecker, słupski aptekarz, a może raczej diler, skonfliktowany z Triną, brutalnie walczy o swoje, czyli o monopol na rynku substancji chwilowego szczęścia. Aktor prowadzi postać w typie makiaweliczno-mefistofelicznym, wystrzegając się oczywistych dychotomii, sumiennie prezentując złożoność postaci, paradoksalnie, jak i Trina, pragnącej życia na własnych zasadach, choć te akurat nie budzą sympatii. Ten spór zgrabnie wpisuje się w jakże współczesny kontekst – jak się leczyć/wspomagać: naturalnie, czy chemicznie? Duże, duże brawa.

Kolej na Kubę Mielewczyka. Proszę zwrócić uwagę na przynajmniej trzy momenty. Groteskową etiudę rekonstruktorską (cienie Wołoszańskiego) z prezentacją pakietu przetrwania czarownicy, epizody kryminalne a la Fajbusiewicz czy komisarz Rex, pastiszowo uwypuklające czym grozi serialoza traktowana na serio, bądź zabawy z duchami przeszłości dla współczesnych korzyści, meblujące wyobraźnię w stan ciągłego pobudzenia i zagrożenia w poszukiwaniu wroga. Wstrząsający jest z kolei moment w której jego Zimmerman na zimno i brutalnie odtrąca Trinę. Mielewczyk daje konsekwentny popis siły swojego talentu.

Wreszcie Jowita Kropiewnicka w kluczowej roli Zieneckerowej, rozdartej między uczuciem do Triny, a imperatywem pozostania w bezpiecznym, większościowym kręgu kulturowym, nie decydująca się w końcu na przełamanie fal. Aktorka świetnie daje sobie radę w tej niełatwej dialektyce. Last, but not least, Katarzyna Pałka w serii błyskotliwych ról, od surowej matki Triny po farsową niemalże funkcjonariuszkę słupskiego FBI. W tym przypadku należy podkreślić, że krytyk jest tu prawie bez szans, mogąc jedynie, z dużą satysfakcją, konstatować niezawodność sceniczną artystki.

W budowaniu nastroju spektaklu wydatnie pomaga dręcząca, niepokojąca, hipnotyzująca muzyka, przywodząca na myśl ścieżki dźwiękowe filmowych prób Christophera Nolana, świetnie operująca półmrokami reżyseria świateł Amadeusza Noska, a także zredukowana scenografia Pauli Grocholskiej, uwydatniająca złamaną, zamkniętą kurtynę, jakby istotniejsze było to co się za nią kryje, niż to co widzimy, bo o czym jest również ten spektakl, jak nie o mroku naszych wnętrz.

„Trina" nie jest teatrem łatwym, choć bywa, poprzez opisane wyżej zabiegi kontekstualizujące, spektaklem przyjemnym, a nawet zabawnym. Jednak na koniec pozwala uważnym widzom wejrzeć w głąb, przede wszystkim samych siebie, niosąc fatalistyczne nieco przesłanie o tym jacy byliśmy, jacy jesteśmy, wreszcie jakimi możemy być, kiedy wreszcie odkryjemy kto nas truje - zielarze, aptekarze czy dilerzy, nadskakujący skwapliwie z obietnicą chwilowego resetu replikującego raj, czy też raczej my sami nie dający sobie rady z własnym człowieczeństwem, definiowanym przez wolność i miłość właśnie, my odurzeni, a może odurzający, trudni, źli?

Warto udać się do, nomen omen, Witkacego, po próbę odpowiedzi na tak fundamentalne pytanie, dając sobie i innym szansę na katharsis, choćby nieco frywolne w formie.