Opera w czterech aktach
"Aida" - komp. Giuseppe Verdi - reż. Roberto Laganà Manoli - Teatr Wielki - Opera NarodowaW 1870 roku Giuseppe Verdi otrzymał propozycję skomponowania opery dla nowego gmachu Opery Włoskiej w Kairze, wzniesionego z inicjatywy wicekróla Egiptu Ismaila Paszy. Z początku kompozytor odmówił napisania dzieła i nie przekonywało go nawet ogromne honorarium. Być może jednak szereg przykrych dla twórcy wydarzeń oraz lektura podrzuconego mu przez Du Locle'a streszczenia scenariusza opery sprawiły, że ostatecznie postanowił podjąć się jej stworzenia.
Przyjmując w rezultacie dość nietypowe dla siebie zamówienie, jakim była Aida, musiał Verdi pójść na kompromis z samym sobą, odstępując od wyznaczonych sobie zasad, którymi zwykł się kierować, tworząc dotychczasowe opery. I może dlatego klęska Balu maskowego, którego premiera w Neapolu nie doszła do skutku z powodu braku zgody kompozytora na zmiany wynikające z cenzury, chłodne przyjęcie przez krytykę i widownię pierwszej wersji Mocy przeznaczenia oraz publikacja słynnej Ody do sztuki włoskiej Arriga Boito, w której liczący się poeta „nie docenił" dorobku kompozytora – przyczyniły się do powstania tego wielkiego, jakże wyjątkowego na tle innych dzieł Verdiego widowiska operowego.
Paradoksalnie gardząc formułą grand opéra zapragnął Verdi stworzyć dzieło wielkiego formatu o bardzo spektakularnym charakterze, które przyciągnęłoby tłumy widzów. Autorem czterostronicowego pomysłu libretta, był znany egiptolog francuski Auguste Mariette-Bey, jednak utworzenia jego ostatecznego wierszowanego kształtu podjął się Antonio Ghislanzoni.
W rezultacie powstała poruszająca muzyczna opowieść o miłości między niewolnicą na dworze Faraona – Aidą i egipskim wodzem Radamèsem, który kierowany uczuciem zdradza swój naród i Bogów, i staje się tym samym tragicznym bohaterem na miarę dzieł Sofoklesa. Miłość w konflikcie z kapłańską racją stanu prowadzi również do tragedii Aidy, która ponosi konsekwencje wyborów ukochanego mężczyzny.
Spektakl Verdiego, którego prapremiera odbyła się w Kairze 24 grudnia 1871 roku, a w niespełna siedem tygodni później w mediolańskiej La Scali, rozpoczął triumfalny pochód po scenach operowych świata. Efektowne widowisko do dziś przyciąga publiczność niezwykłą muzyką, dekoracjami oddającymi bajkowość starożytnego świata, zachwycającymi duetami, zwłaszcza wspaniałym finałowym duetem Aidy i Radamèsa i licznymi scenami zbiorowymi z towarzyszeniem chóru i statystów. I pomyśleć, że to wielkie dzieło, dość nietypowe dla twórczości Verdiego zostało skomponowane i zinstrumentalizowane zaledwie w ciągu czterech miesięcy.
Zdaniem włoskiego muzykologa oraz krytyka muzycznego Massima Mili Aida jest operą, którą niezwykle trudno uchwycić reżyserom i scenografom we współczesnym ujęciu, nie tracąc tym samym na widowiskowości dzieła. Z pewnością spektakl ten zatem stanowi idealną propozycję dla wielbicieli klasycznych inscenizacji operowych.
Libretto: Antonio Ghislanzoni wg scenariusza Auguste'a Mariette
Prapremiera: 24.12.1871, Opera w Kairze
Premiera polska: 23.11.1875, Teatr Wielki, Warszawa
Premiera tej inscenizacji: 24.04.2005, Teatr Wielki - Opera Narodowa
Oryginalna włoska wersja językowa z polskimi napisami
