Pierwotne piękno rytuału
"Nostalgia de la luna" - 8. Międzynarodowy Festiwal Mandala Performance"Nostalgia de la luna", spektakl Desiderio Däxuni Sáncheza, inspirowany twórczością meksykańskiej poetki Esther Seligson, sięga do źródeł rytuału i mitu. Sánchez, jako syn imigrantów Indian Otomi, ożywia "wędrowne korzenie" swojej kultury, zestawiając je z elementami uniwersalnymi. Tworzy tym samym nową, niezwykle liryczną, jakość, urzekającą swoim pięknem i prostotą.
W pojęciu samego artysty „nostalgia księżyca” to „obrzęd androgynii i etapu sublimacji”. Księżyc staje się symbolem marzenia i tęsknoty za transcendencją. W przedstawieniu bardzo istotny okazuje się także żywioł wody, oznaczającej nowe życie, narodziny, oczyszczenie. Metaforyczny wymiar przedstawienia podkreślają filmowe projekcje – niejednokrotnie ukazywane w nich działania bohatera uobecniane są następnie na scenie.
Kreowana przez Sáncheza postać podlega licznym metamorfozom. Strudzona starsza kobieta z walizką zmienia się w młodą dziewczynę, a w końcu – w pełnego męskiej siły wojownika. Przemiany bohatera zachodzą w dynamicznym tańcu z maskami. Maska spełnia nie tylko funkcję symbolu nowej tożsamości – zyskuje swoistą autonomię, bywa znakiem odrębnej od bohatera postaci, partnera dialogu. Szczególnie widoczne staje się to w scenie tańca „młodej dziewczyny”, która trzyma maskę mężczyzny ponad ramieniem i obejmuje się „jego” ręką: razem z widmowym bohaterem tworzy płynącą po scenie parę.
Bohater łączy w sobie cechy obu płci. W początkowych scenach występuje w kryjącym ciało długim płaszczu, następnie w zwiewnej, białej tunice i półprzezroczystej kamizelce. Gdy przybiera złotą maskę wojownika, zrzuca krępujące go szaty. W finałowej scenie, najbliższej indiańskiemu rytuałowi, wprawia ciało w drgania, porusza ramionami, które zdają się go unosić jak orle skrzydła. Prezentuje przy tym niezwykłą grę mięśni, uobecnia męską siłę, przytupując w wodzie i gwałtownie rozchlapując ją wokół siebie.
Pojawiające się w tle filmowe obrazy, podkreślają więź bohatera z naturą, harmonię człowieka i przyrody, ich pokojowe współistnienie. Tancerz w masce dziewczyny kołysze się pośród traw, zanurza się w wodzie, jakby rodząc się na nowo. W scenie otwierającej spektakl uobecnia się również motyw podróży, silnie związanej z poszukiwaniem korzeni własnej kultury.
„Woda, życie, spotkanie, pamięć, milczenie... Desiderio tka nic emocji, ale na tym nie poprzestaje: zmienia je w ruch, obraz, dźwięk, w podróż sceniczną, w której obecność księżyca jest nostalgią” (Yusi Cervantes Leyzaola). „Nostalgia de la luna” sięga do źródeł nieświadomości zbiorowej (by posłużyć się terminem jungowskim), czyli wspólnych wszystkim kulturom symboli i doświadczeń. Przekuwa je w liryczną kompozycję ruchu, światła i muzyki. Porusza przy najczulszą strunę naszych emocji, przemawiając subtelnie, lecz z wielką mocą.
VIII Międzynarodowy Festiwal Mandala Performance, Wrocław
„Nostalgia de la luna” reż. Desiderio Däxuni Sánchez
