Podążając za Antygoną

Najnowsza, trzysta dziewięćdziesiąta premiera wałbrzyskiego teatru to powrót do źródeł. Tym razem po pozycję ze starożytnej klasyki, sięgnął czeski reżyser Jakub Čermák.

Jest to znany w Czechach twórca teatralny młodego pokolenia, założyciel grupy „Depresyjne Dzieci Pragną Pieniędzy". W swoich spektaklach często zajmuje go ciało oraz nowa interpretacja klasyki w jego queerowskim kontekście.

We wstępie do spektaklu czytamy, że jego odczytaniu Antygona występując przeciw władzy nie działa tylko w warstwie symbolicznej, ale przede wszystkim w warstwie realnej – szacunku dla ludzkiego ciała. Jego spektakl jest o ciele – o tym jednym niepogrzebanym, zbezczeszczonym ciele Polinejkesa, ale też tym ciele, które Kreon kazał pochować ze wszystkimi należnymi honorami. Jest też o ciałach, które pozostają żywe i przez to narażone na ciągły ucisk władzy.

Już scenografia poraża nas minimalizmem i malarskością formy, jaskrawe kolory, ostre światło budowały abstrakcyjne obrazy. Pomarańczowa plama symbolizująca słońce i granatowa ciemność ukazywały jedność czasu , wszak antyczne tragedie działy się w ciągu 24 godzin.

Spektakl zaczyna się walką dwóch skłóconych o władzę braci, Eteoklesa i Polinejkesa, którzy giną w tej walce, ale na scenie zostają ich ciała – wyrzuty sumienia. Twórcy zostali przy oryginalnym tekście tragedii, unowocześniając go jedynie formą i dźwiękiem. Czasami miałam wrażenie, że znalazłam się w środku filmu Davida Lyncha, tak bardzo psychodeliczny i oniryczny klimat stworzono. Spór jest więc o ciała, kłóci się Kreon, władca Teb, który zakazał pogrzebania Polinejkesa, a czemu sprzeciwia się jego siostra Antygona, zagrana z wielką charyzmą i przenikliwością przez Irenę Sierakowską.

Kreona wykreował debiutant Piotr Czarnecki, nie widać wcale, że to jego pierwsza rola. Gra hipnotycznie, wprowadzając nas w mechanizmy władzy, polityki, które, jak się okazuje nie zmieniają się od wieków. W tle postacie cierpią, kochają, nienawidzą, w końcu odbierają sobie życie, tak jak Irena Wójcik w roli Euredyki, żony Kreona.

Bardzo wiarygodnie przedstawiła załamanie nerwowe kobiety, żony, z którą mąż się nie liczy, przenosząc niejako tą postać poza czas i to nie tylko dzięki uniwersalnej scenografii. Mnie najbardziej zapadły dwie sceny: pierwsza, w której zrozpaczony Kreon przywołuje śmierć, co Antygona komentuje „Tego ostatniego dnia sam nie przywołuj, jak przyjdzie to przyjdzie."

I druga, w której wygłasza ona manifest:
„Współkochać przyszłam, nie współnienawidzieć." Dziękuję twórcom wałbrzyskiej „Antygony" za przypomnienie tych egzystencjalnych prawd, nigdy nie przestających być aktualnymi, szczególnie w czasach, kiedy właśnie nienawiść chce pokonać miłość, lojalność i humanitarne wartości w walce o władzę.

Oby świat podążał za kruchą, wrażliwą i jednocześnie silną Antygoną.