Podsumowanie

7. Festiwal Nowego Teatru - 59. Rzeszowskie Spotkania Teatralne - 22 do 30 października 2021

30 października 2021 roku dobiegł końca 7. Festiwal Nowego Teatru w Rzeszowie połączony z 59. Rzeszowskimi Spotkaniami Teatralnymi. Festiwal trwał dziewięć dni, w ciągu których mogliśmy obejrzeć sześć konkursowych spektakli nurtu głównego, cztery spektakle tak zwanego OFF- Rzeszowa, przedstawienia czytania performatywnego w ramach Sceny Nowej Dramaturgii, przedstawienie taneczne „Flying fish" w wykonaniu studentów IV roku wydziału Teatru Tańca w Bytomiu Akademii Teatralnej im. Stanisława Wyspiańskiego w Krakowie oraz koncert Jazzowy Gaby Janusz „Jazz dla ducha".

Wśród spektakli konkursowych znalazły się „Kto zabił Kaspara Hausera" w wykonaniu Teatru im. Stefana Jaracza w Łodzi w reżyserii Radka Stępnia, „Komedia. Wujaszek Wania" z Teatru Zagłębia w Sosnowcu na podstawie komedii Antona Czechowa w reżyserii Jędrzeja Piaskowskiego, „Kupiec Wenecki", !!! czyli sztuka zrealizowana przez Nowy Teatr im. Witkacego w Słupsku w reżyserii Szymona Kaczmarka na podstawie komedii Williama Shakespeare'a, „Wiśniowy sad" przygotowany przez organizatora festiwalu, czyli Teatr im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie na podstawie dramatu Antona Czechowa w przekładzie Czesława Jastrzębiec-Kozłowskiego w reżyserii Andro Enukidze, „Białe małżeństwo" z Teatru Polskiego we Wrocławiu na podstawie sztuki Tadeusza Różewicza w reżyserii Martyny Łyko oraz „Biblia: próba", spektakl stworzony przez Teatr im. Wilama Horzycy w Toruniu w reżyserii Jerneja Lorencia.

Spektakle konkursowe były przez czas trwania festiwalu oceniane nie tylko przez profesjonalne jury, ale też przez widzów, w celu wybrania laureata nagrody głównej im. Joanny Puzyny- Chojki. Nagrodę specjalną „za wybitne role indywidualne i wysoką jakość kreacji zbiorowej" otrzymał spektakl „Wiśniowy sad". Według oceny profesjonalnych dziennikarzy, zwycięzcą Konkursu Głównego Festiwalu, jest spektakl „Białe małżeństwo". W osobnym głosowaniu publiczności faworytem okazał się spektakl „Biblia: próba" opowiadający historię biblijnego Hioba.

Oba spektakle są do siebie zupełnie niepodobne, dzieją się w różnych epokach i mają odmienną tematykę. Życiorys Hioba jest znany chyba każdemu, trzeba było więc pokazać go w nowy, oryginalny sposób, ale oparty na tradycyjnych fundamentach. Woda, chleb, światło i inne symbole nieodłącznie kojarzące się z wyznaniem chrześcijańskim, na których twórcy budują niemal całą historię, służą do opowiedzenia o losie człowieka. Chleb z jednej strony jest będący owocem pracy rąk ludzkich, a z drugiej darem Bożym, jest też symbolem dostatku i radości płynącej z zaspokojenia głodu. Woda jako symbol życia, ale też zmienności, niestałości świata. Tę zmienność obserwujemy bezpośrednio w losie Hioba, kiedy powoli jest mu odbierane wszystko co posiadał, ale też w jego zachowaniu. Nie przyjmuje bez słowa nieszczęść, jakie zsyła mu Pan Bóg, ale buntuje się, zajmuje nawet w pewnym sensie jego miejsce.

Drugi spektakl, wyróżniony przez jury, jest oparty na dramacie Tadeusza Różewicza- poety, scenarzysty i dramaturga przez wiele lat związanego z Wrocławiem. Sztuka „Białe małżeństwo" została uznana za jedną z najbardziej kontrowersyjnych sztuk w dorobku artysty, porusza ona kwestie płci nie tylko w kontekście seksualności, ale również spełnienia oczekiwań społeczeństwa odnośnie do kobiet i mężczyzn. Główną osią spektaklu jest rozmowa dwóch młodych dziewczyn u progu dorosłości. Obie podchodzą do niej w różny sposób. Jedna, jak jej się wydaje, świadoma swojego wpływu na mężczyzn, próbuje nimi manipulować, druga jest raczej wycofana, zawstydzona, jakby nie akceptowała swojej kobiecości. Maski noszone przez bohaterów sztuki służą nie tylko do stworzenia bariery między sobą a światem, ale także zdystansowania się do zadań, jakie się im narzuca. Żona, mąż, ojciec, matka nie są to role, jakie bohaterowie sobie wybrali, jest to spełnienie żądań ogółu, któremu postacie starają się sprostać, płacąc za nie często własnym szczęściem.

Tegoroczna odsłona festiwalu odbywa się pod hasłem „Powtarzaj wielkie słowa, powtarzaj je z uporem" wypowiedzianym przez Zbigniewa Herberta ustami Pana Cogito. Hasło to było też głównym kryterium wyboru prezentowanych spektakli, które w tym roku miały nawiązywać do klasyki i tradycji. Warto zwrócić uwagę na niecodzienne połączenie, w którym Nowy Teatr podejmuje tematy kulturowej tradycji. Jest to klasyka widziana nie pod kątem nowoczesnego człowieka, który obserwuje ją z chłodną rezerwą, ale jako punkt wyjścia dla rozmów o wartościach, które w dzisiejszych czasach są zatracane. Dyrektor Teatru im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie, Pan Jan Nowara powiedział, że „Wybór idei i tekstów jest gestem wobec wartości, które umacniają ludzką kondycję nawet wtedy, gdy są podważane i wyszydzane. Zresztą być może wtedy robią to najskuteczniej. Oczywiście, nie chodzi tu o moralizatorstwo, wielka literatura się nim nie posługuje."

Festiwal to nie tylko sztuki teatralne, to także możliwość bezpośredniego kontaktu z twórcami. Po każdym spektaklu odbywały się dyskusje na temat obejrzanego dzieła, w których widzowie mieli szansę na zadawanie pytań czy wypowiadanie swoich opinii i odczuć. Spotkania te prowadził Pan Tomasz Domagała, recenzent teatralny i kurator nurtu głównego Festiwalu Nowego Teatru.

Organizacja festiwalu, wybór spektakli, wydarzenia towarzyszące i prawdziwie artystyczna atmosfera powodują, że widzowie każdego roku chętnie wracają do Rzeszowa żądni nowych teatralnych przeżyć.

Teresa Wysocka
Dziennik Teatralny Rzeszów
12 listopada 2021

Książka tygodnia

Teatr, który nadchodzi
Wydawnictwo słowo/obraz terytoria Sp. z o.o.
Dariusz Kosiński

Trailer tygodnia

La Phazz
Julieta Gascón i Jose Antonio Puchades
W "La Phazz" udało się twórcom z "La ...