Pół wieku na kinowym ekranie

Od początku lat 50. zagrał w niemal siedemdziesięciu filmach. U Hasa, Konwickiego, Hoffmana. Wiele z tych filmów należy do najciekawszych w polskim kinie
Pętla (1957) W swoim pierwszym z ośmiu filmowych spotkań z Wojciechem Jerzym Hasem (tym razem wg Marka Hłaski) zagrał przejmująco alkoholika Kubę, któremu mimo pomocy ukochanej nie udaje się wyjść z nałogu i który popełnia samobójstwo. Na zdjęciu popija w barze z Tadeuszem Fijewskiem. Pożegnania (1958) W tej Hasowskiej ekranizacji okupacyjnej prozy Dygata jest hrabią Mirkiem, który żeni się z Lidką (Mają Wachowiak), dawną fordanserką. Ta jednak kocha kuzyna Mirka Pawła (Tadeusz Janczar, obaj na zdjęciu). Gdy do Podkowy Leśnej zbliża się Armia Czerwona, Mirek ucieka na Zachód, porzucając Lidkę. Wspólny pokój (1959) Znowu Has, tym razem wg Zbigniewa Uniłowskiego. Międzywojenna Warszawa, Holoubek jako melancholijny ekscentryk Dziadzia obraca się w kręgu przyjaciół zamieszkujących sublokatorski pokój w czynszowej kamienicy. Gangsterzy i filantropi (1962) W komedii kryminalnej Hoffmana i Skórzewskiego zagrał profesora, szefa szajki urządzającej napad na furgonetkę z forsą. Profesor wszystko genialnie przewiduje, nawet ruch sędziego, z którym gra przez telefon w szachy, ale nie może przewidzieć, że złodzieje ukradną koła z wozu, którym szajka chce uciec przed policją. Prawo i pięść (1964) W tym "polskim westernie" Hoffmana i Skórzewskiego Holoubek, co rzadkie, jest bohaterem kina akcji. Byłym więźniem obozu koncentracyjnego, który po wojnie jedzie na Ziemie Odzyskane. Na miejscu przekonuje się, że grupa, do której dołączył, zamierza zagarnąć dla siebie poniemieckie mienie. Andrzej grany przez Holoubka niczym szeryf występuje przeciwko niedawnym wspólnikom. Na zdjęciu z Zofią Mrozowską. Rękopis znaleziony w Saragossie (1964) Znowu Has. W ekranizacji szkatułkowej powieści Jana Potockiego Holoubek jest racjonalistą matematykiem Don Pedro Velasquezem nękanym przez inkwizycję. Salto (1965) W filmie Konwickiego Holoubek jest gospodarzem domu, w którym zjawia się Kowalski-Malinowski (Zbigniew Cybulski), klasyczne polskie połączenie mitomana i cierpiętnika. Kowalski-Malinowski przekonuje gospodarza, że tu kiedyś mieszkał. Marysia i Napoleon (1966) Film Leonarda Buczkowskiego to dowód komediowego talentu Holoubka, który gra tu cesarza Francuzów uwodzącego panią Walewską i współczesnego francuskiego naukowca, który poznaje w Walewicach polską studentkę. Obie panie mają rysy Beaty Tyszkiewicz. Sanatorium Pod Klepsydrą (1973) Kolejny Has, tu wg Brunona Schulza. Holoubek tym razem w roli doktora Gotarda, szefa tytułowego sanatorium, w którym przebywa ojciec głównego bohatera - zmarły wprawdzie przed laty, lecz przeniesiony w inny wymiar czasu i znów żyjący. Pokój z widokiem na morze (1977) W filmie Janusza Zaorskiego Holoubek zagrał postać, którą grywał często - profesora. Tym razem psychiatrii. Próbuje on przekonać łagodną perswazją człowieka, który stanął na gzymsie wysokiego budynku, strasząc samobójstwem. W opozycji do profesora jest młody doktor (Piotr Fronczewski), który odnosi się do desperata agresywnie. Nieciekawa historia (1982) Profesor z tej adaptacji opowiadania Czechowa to kwintesencja stylowych hasowskich ról Holoubka. Sędziwy lekarz dokonuje tu życiowego bilansu. Cytuje Czechowa: "Kończy się na tym, co znane jest od dawna: że świadome życie bez ustalonego światopoglądu to nie życie, tylko męka, zgroza". Zygfryd (1986) W filmie Andrzeja Domalika wg opowiadania Iwaszkiewicza Holoubek gra wyrafinowanego estetę z miasteczka z lat 30., który ulega fascynacji cyrkowym akrobatą-żonglerem (Tomasz Hudziec). Królewskie sny (1988) W serialu Grzegorza Warchoła wg powieści Józefa Hena Holoubek gra wiekowego króla Władysława Jagiełłę. Litewsko-polski monarcha jest tu prawie tak przenikliwy jak francuski filozof Michał z Montaigne, bohater innego dzieła Hena. Lawa (1989) Tadeusz Konwicki mówi, że zaadaptował dla kina Mickiewiczowskie "Dziady", by utrwalić na taśmie, jak Holoubek mówi Wielką Improwizację. Aktor jest w tym filmie starym Poetą, widmem Mickiewicza wędrującym po krainie młodości. Holoubek ma tu jedną scenę z Tadeuszem Łomnickim, głównym rywalem do miana największego powojennego polskiego aktora. To ostatni z czterech wspólnych filmów Konwickiego i Holoubka.
j.sz.
Gazeta Wyborcza
7 marca 2008
Portrety
Gustaw Holoubek

Książka tygodnia

Teatr, który nadchodzi
Wydawnictwo słowo/obraz terytoria Sp. z o.o.
Dariusz Kosiński

Trailer tygodnia

La Phazz
Julieta Gascón i Jose Antonio Puchades
W "La Phazz" udało się twórcom z "La ...