Posłuchajmy o słabych i odważnych

Po wyreżyserowaniu spektaklu „Schwarzcharakterki" (tekst: Martyna Wawrzyniak), stanowiącym kolaż różnorodnych doświadczeń kobiet i wspomnień z poszczególnych okresów życia, Julia Mark sięga po kolejną opowieść napisaną przez kobietę i traktującą o kobietach. „Słabi" to tekst Magdaleny Drab nagrodzony w 2017 roku Gdyńską Nagrodą Dramaturgiczną. W kolejnym roku, w ramach „Teatroteki" – projektu Wytwórni Filmów Dokumentalnych i Fabularnych – zrealizowano spektakl telewizyjny „Słabi" w reż. Arkadiusza Biedrzyckiego, zaś w 2022 roku miała miejsce premiera dramatu na deskach Teatru im. Stefana Jaracza w Łodzi (reż. Rafał Sabara). „Słabi" powrócili w miniony weekend – tym razem w adaptacji i reżyserii Julii Mark – w Teatrze Polskiego Radia na antenie Jedynki.

Słuchowisko wpisuje się w refleksję nad kobiecymi emocjami, prowadzoną w duchu feminizmu wyrastającego z humanizmu, bez agresji oraz w imię zrozumienia i akceptacji – zgodnie z ideą Fundacji ReKreacja, której Julia Mark jest prezeską, a członkiniami zarządu są Katarzyna Anzorge i Hanna Chojnacka-Gościniak (obie w obsadzie słuchowiska). „Słabi" to opowieść koncentrująca się na temacie zniewolenia – przede wszystkim, ale nie wyłącznie – kobiet, mającym swe źródło w stereotypach i przekonaniach danego kręgu kulturowego. Zniewolenie wynika więc zarówno z presji otoczenia, jak i wewnętrznego głosu, uporczywie przypominającego o powszechnie przyjętych wzorcach.

Anina – główna bohaterka „Słabych" – to młoda matka pod ostrzałem oczekiwań i „dobrych" rad oraz w mackach depresji. Jej odczucia i lęki, słabość, beznamiętność, poczucie pustki i blade pragnienia odkrywamy w rozmowach z otoczeniem: z terapeutką, z mężem i z Janem (sprzedawcą w sklepie mięsnym i przelotnym kochankiem). Na obraz Aniny składają się również jej intymne rozważania, jak i opinie wygłaszane na temat Aniny przez napotykające ją kobiety. Postać młodej matki, w kryzysie ciała i emocji, stanowi także okazję do przekazania w telegraficznym skrócie komunikatów, w których macierzyństwo i kobieta rozbierane są na części niczym tusza w zakładzie mięsnym.

W szerszym kontekście „Słabi" przedstawiają ludzi funkcjonujących niemal automatycznie, zgodnie z ustalonym programem. Codzienne rytuały, stałe czynności wykonywane są beznamiętnie i bez dążenia do przyjemności, nawet jeśli tli się jeszcze pragnienie, by było inaczej. Słuchowisko dotyka również tematu obecności lub braku wiary, jednak zaledwie nawiązuje do religii, odwołując się raczej do przekonań wynikających z tradycji i kultury oraz zakorzenionych obaw przed śmiercią i tym, co nastąpi po niej. Opowieść, choć poruszająca trudną tematykę, nie jest pozbawiona pozytywnego odcienia. W puentę umiejętnie wpleciono prawo człowieka do wolności i przekonanie, że czasem to, czego naprawdę się boimy, w rzeczywistości nie jest wcale takie straszne.

Adaptacja radiowa „Słabych" zwraca uwagę udaną dynamiką. Głosy aktorów są różnorodne i charakterystyczne, a sposób wypowiadania kwestii oddaje nastrój postaci. Doskonale dobrano efekty akustyczne i muzykę (opracowanie muzyczne: Julia Mark): w tle słychać kroki, skrzypienie drzwi, rozmowy, dzwonek, czołówkę telewizyjnego programu informacyjnego, karetkę. Dyskretna muzyka towarzyszy intymnym rozważaniom Aniny, a „The Man in Me" Boba Dylana stanowi dodający lekkości lejtmotyw słuchowiska. Tekst „Słabych" jako satyryczne ujęcie trudnych tematów i w adaptacji Julii Mark, to słuchowisko, które odbiera się niejednokrotnie z uśmiechem na ustach, co wcale nie pozbawia tej realizacji ładunku refleksyjnego.
__

Adaptacja i reżyseria: Julia Mark
Reżyser dźwięku: Anna Balcewicz
Opracowanie muzyczne: Julia Mark
Obsada: Katarzyna Anzorge, Karolina Bacia, Ewa Konstancja Bułhak, Hanna Chojnacka-Gościniak, Dobromir Dymecki, Jakub Gawlik, Magdalena Koleśnik, Łukasz Wójcik