Radek Rak zdobywcą NIKE 2020

Radek Rak z zawodu jest weterynarzem. Pasjonują go góry, baśnie, legendy, podania, czasopisma, które łakomie pochłania i przetwarza w literaturę fantasy. Za powieść "Puste niebo" w 2017 roku otrzymał Złote Wyróżnienie w Nagrodzie Literackiej im. Jerzego Żuławskiego oraz nominację do Nagrody im. Janusza A. Zajdla. We wrześniu 2019 roku ukazała się jego powieść "Baśń o wężowym sercu, albo wtóre słowo o Jakóbie Szeli", dając Rakowi pierwszą nominację do Nagrody Literackiej Nike.

- Jestem zaszczycony i cieszę się bardzo. Nie spodziewałem się tego i nie przygotowałem sobie niczego, a lepiej piszę, niż mówię - powiedział Radek Rak po ogłoszeniu wyników. "Baśń o wężowym sercu albo wtóre słowo o Jakubie Szeli" to pierwsza od pięciu lat powieść nagrodzona "Nike". W 2015 roku jury przyznało wyróżnienie Oldze Tokarczuk za "Księgi Jakubowe".

- Powieść Radka Raka przypomina klimatem książki Marqueza. Nie bez powodu przewodniczący jury prof. Próchniak w laudacji odwoływał się do prozy Brunona Schulza, kreatora literackich światów. Świat baśni zakorzenionej w konkrecie historycznym tworzy laureat Nike. Historię przenosi w przestrzeń uniwersalnego mitu. Z zawodu weterynarz wnosi do swojej opowieści wrażliwość na przyrodę, zwierzęta, równoległy do naszego świat - komentuje Katarzyna Janowska, redaktorka naczelna onet kultura.

"Baśń o wężowym sercu, albo wtóre słowo o Jakóbie Szeli"
"Baśń jest próbą stworzenia na nowo mitologii Galicji. Nie jest powieścią historyczną, i choć napisana z dużym szacunkiem dla ówczesnych realiów społecznych, obyczajowych i politycznych, to zawieszona pozostaje między historią a mitem. Wyrasta z legend, w które obrosła postać chłopskiego przywódcy – tych prawdziwych i tych stworzonych przez Radka Raka. Śledzimy losy młodego Kóby Szeli, wzrusza nas miłość, jaką obdarzyła go Żydówka Chana, czujemy razy pańskiego bata, przeżywamy zauroczenie zmysłową Malwą, wędrujemy przez krainę baśni, żeby zamieszkać we dworze i poczuć zapach krwi rabacji 1846 roku. Radek Rak napisał powieść o dobru i złu, które czają się w każdym z nas, o nierównych szansach, o Galicji i o Polsce. Powieść pełną rozbuchanego erotyzmu, ironii i humoru, nakarmioną mrokiem ludzkich serc" - czytamy na stronie wydawnictwa.

"Duchowo jesteśmy tutaj wszyscy razem. Gratuluję wszystkim nominowanym" - przywitał wszystkich prof. Alojzy Nowak. Tegoroczną galę prowadziła Grażyna Torbicka. W trakcie wydarzenia przypomniano kilka filmów, dla których inspiracją były książki nagrodzone Nike w poprzednich latach. Wspomniano także Jerzego Pilcha, który zmarł w maju br. w wieku 68 lat. W 2001 r. odebrał Nike za książkę "Pod Mocnym Aniołem". Muzycznie imprezę uświetnił Gulsav.

Podczas uroczystej gali wystąpił również Mariusz Szczygieł, zeszłoroczny laureat Nagrody Literackiej Nike. W 2019 roku uhonorowano go za zbiór reportaży "Nie ma".

Jury
Wyboru siedmiu nominowanych spośród kilkuset książek dokonało jury w składzie:

Teresa Bogucka – eseistka, publicystka "Gazety Wyborczej"
Agata Dowgird – dyrektorka VII LO im. Juliusza Słowackiego w Warszawie
prof. Maryla Hopfinger – Instytut Filozofii i Socjologii PAN
prof. Dariusz Kosiński – Uniwersytet Jagielloński
dr hab. Iwona Kurz – Uniwersytet Warszawski
prof. Anna Nasiłowska – Instytut Badań Literackich PAN
dr hab. Magdalena Piekara – Uniwersytet Śląski w Katowicach
prof. Paweł Próchniak (przewodniczący jury) – Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie
prof. Szymon Rudnicki – Uniwersytet Warszawski
Nike Czytelników 2020
Najwięcej głosów czytelników również zebrała Joanna Gierak-Onoszko za reporterski zbiór "27 śmierci Toby'ego Obeda".

- Cieszę się, że czytelnicy docenili rzetelną reporterską robotę, że dobry reportaż jest w cenie. Że wbrew temu, co się mówi, Polacy są głodni opowieści o świecie, które opowiedzą im coś więcej o nich samych. Cieszę się, że przyjęła się ta forma, którą wybrałam – chowania się za historią, tłamszenia ego – w świecie celebrytów i instagramowych zdjęć nie było to oczywiste. I cieszę się, że zadebiutowałam tak późno. Mam odwagę mówić swoim głosem - powiedziała w rozmowie z "Gazetą Wyborczą" Gierak-Onoszko.

Siedem najlepszych książek roku
W siódemce książek, które zakwalifikowano do 22. Finału Nagrody Literackiej Nike, znalazły się "Baśń o wężowym sercu albo wtóre słowo o Jakóbie Szeli" Radka Raka i "Rozdeptałem czarnego kota przez przypadek" Filipa Zawady, biografia "Jaremianka" Agnieszki Daukszy oraz eseje "Kiedy wybuchnie wojna? 1938. Studium kryzysu" Piotra M. Majewskiego i "Pusty las" Moniki Sznajderman, "Płuczki" Pawła Reszki oraz "27 śmierci Toby'ego Obeda" Joanny Gierak-Onoszko.

Nagroda Literacka Nike
Nike jest nagrodą za najlepszą książkę roku, przyznawaną zawsze w pierwszą niedzielę października, w tym roku po raz 22. W konkursie startować mogą wszystkie gatunki literackie. Zwycięzca głównej nagrody wyłaniany jest w trzech etapach, które trwają od maja do października. Pierwszy to przyznanie przez jury 20 nominacji, następnie wybór siedmiu finalistów i w końcu laureata, ogłaszanego podczas uroczystej gali. Decyzję o przyznaniu nagrody jury podejmuje w dniu jej wręczenia, na kilka godzin przed ogłoszeniem. Laureat Nagrody Literackiej otrzymuje 100 tys. zł i statuetkę Nike dłuta prof. Gustawa Zemły.

Fundatorami Nagrody Literackiej Nike są "Gazeta Wyborcza" i Fundacja Agory.

W poprzednich latach laureatami Nagrody Literackiej Nike byli: byli: Mariusz Szczygieł (2019) za "Nie ma", Cezary Łazarewicz za reportaż "Żeby nie było śladów" (2017), Bronka Nowicka za debiutancką, poetycką książkę "Nakarmić kamień" (2016), Olga Tokarczuk za historyczną powieść "Księgi Jakubowe" (2015), Karol Modzelewski za autobiografię "Zajeździmy kobyłę historii" (2014), czy Joanna Bator za nawiązującą do konwencji gotyckiej powieść "Ciemno, prawie noc" (2013).

Oprócz głównej nagrody przyznano laur dla pisarza wyłonionego głosami czytelników "Gazety Wyborczej", którym została Joanna Gierak-Onoszko.