Raj jest kosztowny

„Jesteśmy bez wątpienia przedsiębiorcami destrukcji, jednak burzymy po to, aby móc wznosić od nowa. Usuwamy gruzy, aby pójść dalej” – pisał Filippo Tommaso Marinetti, jednoznacznie dając do zrozumienia, że powołany przez niego do życia ruch futurystyczny miał za zadanie nie tylko obalenie wszystkich tradycji artystycznych, ale również zastąpienie jej nowymi formami aktywności. Wbrew powszechnej opinii, jaka przylgnęła do założonego przez Marinettiego ruchu, futuryści występowali nie tylko z programem negatywnym, którego realizacja miała doprowadzić do zniszczenia muzeów, bibliotek, teatrów i akademii. Przede wszystkim – zamierzali na gruzach dawnej sztuki stworzyć jej nowy rodzaj; stworzyć sztukę, która byłaby zdolna wyrazić ducha nowoczesności. Realizacja futurystycznej idei Sztuki-Działania sprawić miała, że działalność artystyczna przestanie pełnić funkcje wyłącznie estetyczne i zajmie kluczowe miejsce w dziele kształtowania nowego społecznego ładu, który dla futurystów oznaczał dynamizację codziennego życia i podporządkowanie jego rytmów wynalazkom rozwijającej się techniki. Futuryści, przewodnim hasłem ruchu czyniąc zasadę „absolutnego nowatorstwa kreacyjnego”, traktowali działalność artystyczną jako stan nieprzerwanego fermentu, który swoją żywotność i innowacyjność czerpać miał z dynamicznie zmieniającej się codzienności. Permanentna progresywność sztuki futurystycznej łączyła się z prorokowaną przez Marinettiego rewolucją życia społecznego, którą ta nowa sztuka miała nie tylko zainicjować, ale i ukształtować. Charakterystyczna dla futurystów fascynacja procesami społecznymi, a także – realizowane w praktyce – przekonanie Marinettiego o szczególnej funkcji, jaką w przemianach nowoczesnego życia miała odegrać aktywność artystyczna,sprawiają, że innowacyjność futurystycznej rewolty polegała zarówno na teoretycznym, jak i praktycznym opracowaniu nowych form komunikacji. Wśród nich szczególne miejsce zajmował teatr; jedyne miejsce, w którym włoscy awangardyści mogli w bezpośrednim kontakcie z widzem sprawdzić skuteczność i funkcjonalność nowych form artystycznego wyrazu. Toczone między sceną i widownią bitwy na przedmioty i pięści, ingerencje cenzury czy interwencje służb porządkowych podczas większości futurystycznych wystąpień teatralnych pokazują dobitnie, że artyści z kręgu Marinettiego opanowali do perfekcji techniki prowokowania widzów i wciągania ich w obszar teatralnej gry.

Ukazanie się książki Tomasza Kireńczuka Od sztuki w działaniu do działania w sztuce. Filippo Tommaso Marinetti i teatr włoskich futurystów (Wydawnictwo Księgarnia Akademicka, Kraków) zbiega się z setną rocznicą pierwszej publikacji Aktu Założycielskiego i Manifestu Futuryzmu (20 lutego 2009), programowego tekstu autorstwa Filippa Tommasa Marinettiego, który powołał do życia ruch futurystyczny, dając jednocześnie impuls dla eksplozji awangardowej sztuki europejskiej.

W programie:
jednoaktówki i manifesty futurystyczne
oraz wykład Tomasza Kireńczuka Prostytuowanie tradycji. Futurystyczne modele teatralnego zdarzenia. 14.02.09, godz.18. 00 - Nowa Scena, wstęp wolny